3 haftadır IŞİD kuşatmasında bulunan, çatışmaların artık sokak savaşı düzeyine indiği Kobani’den şu ana kadar 170 binden fazla insan Türkiye’ye göç etti.
Kurban Bayramı itibari ile Türkiye’nin birçok yerinde Kobani protestoları düzenlenmeye başladı. Şu ana dek 22 kişinin hayatını kaybetmesi ve gösterilerin yağmaya dönüşmesi sonucu 6 ilde sokağa çıkma yasağı ilan edilirken birçok ilde okullar tatil edildi. Hepimizi yakından ilgilendiren Kobani meselesi hakkında bilgilerimiz ne kadar taze ve ne kadar doğru bilgiye sahibiz?
İşte ismini yeni yeni duyduğumuz birçok oluşum, bölge ve kişiyi tanıma kılavuzu:
MERAK EDENLER İÇİN KOBANİ SÖZLÜĞÜ
Kobani/Kobane: Suriye'nin kuzeyinde Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı diğer adı ise Ayn al-Arab (Ayn el Arap) olarak anılan bölge.
Rojava: Kürtçede “Batı” anlamına gelen bu kelime, Suriye'deki siyasi krizin ardından fiili olarak özerk hale gelen; Kobani, Haseke, Kamışlı ve Afrin’den oluşan Suriye Kürdistanı bölgesi için kullanılıyor. .jpg)
PKK: Kürdistan İşçi Partisi veya Kürtçe isminin kısaltmasıyla PKK, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede bir Kürt devleti kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu toprakların Türkiye sınırları dâhilinde kalan kısmına sahip olabilmek için güvenlik güçleri ve sivillere karşı eylem yapan silahlı terör örgütü. Şu an Kandil'i kontrol etmenin yanısıra 2012'den bu yana Lideri Öcalan'ın açıklamasıyla bağımsız Kürt devleti amacından vazgeçtiğini deklare ettiği ve çözüm sürecibağlamında müzakereye dahil olduğu biliniyor.
PYD: PKK’nın Suriye kolu olarak anılan Partiya Yekîtiya Demokrat (Demokratik Birlik Partisi/PYD) 2003’te kuruldu. Rojava’yı fiilen yöneten PYD’nin eş başkanları Salih Muslim ve Asya Abdullah'tır. PYD bilinenin aksine silahlı bir unsur değildir. PYD'nin silahlı unsurları alt bölümdeki isimlerden oluşmaktadır:
- YPG: Yekîneyên Parastina Gel (Halk Koruma Birlikleri/YPG), PYD’nin silahlı kolu. 5 bin ila 10 bin arasında savaşçısı olduğu düşünülüyor.
- YPJ: Yekîneyên Parastina Jinê (Kadın Koruma Birlikleri/YPJ) PYD’nin silahlı kolunun kadınlardan oluşan bölümü.
PEŞMERGE: Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Başkanı Mesud Barzani'ye bağlı, Kuzey Irak bölgesinin resmi ve silahlı Kürt güçlerine verilen isimdir.
KUZEY SURİYE’DE KİM KİMDİR? NE NEDİR?
Kobani meselesinde dikkat çeken Kürt Özerk Bölgesi'nde irili ufaklı 15 kadar faal siyasi parti bulunuyor. Bunların hepsi aslında birbirlerinden kopuk olarak siyaset yapmaya çalışırken çoğunlukla başka bir siyasi fraksiyonun etkisiyle hayatını devam ettirmek zorunda kalıyor.
Suriye Kürtlerini siyasi eğilimleri bakımından dörde ayırırsak; Barzaniciler denen, Irak Kürt Federe (özerk) Bölgesi Başkanı Mesut Barzani'nin Kürdistan Demokrat Partisi'ni (KDP) örnek alan ve aynı isimle siyaset yapan partiler, bunların başında gelir. İkincisi Talabaniciler denen, yine Kuzey Irak'ın bir başka partisi olan ve Celal Talabani'nin liderliğini yapan Kürdistan Yurtsevenler Birliği'nden (KYB) etkilenen ve aynı ismi alan siyasi oluşumlardır. Üçüncü ise Azadiler yani Özgürlükçüler denen ve kendi imkânlarıyla siyaset yapan bağımsız oluşumlardır. Dördüncü parti ise bizzat Abdullah Öcalan'ı lider kabul eden ve bölgedeki en etkin askeri güç olan PKK'nın Suriye'deki uzantısı Demokratik Birlik Partisi (PYD)’dir.
1) Suriye Kürdistan Demokrat Partisi (S-KDP): Barzanici olarak bilinen KDP, Kürt milliyetçiliği ideali ile Irak ve İran Kürtlerini birleştirmek için Mesut Barzani'nin babası Molla Mustafa Barzani tarafından 1946'da kurulan bir Kürt partisidir. Ağırlıklı olarak Duhok ve Erbil kentlerinde etkili olmuştur. Parti, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi'nin başındadır. 1979'dan beri partinin başında Mesut Barzani bulunuyor. KDP Kuzey Suriye'deki en güçlü ve etkin siyasi grupken dörde bölündüğü, gücünün ve etkisinin azaldığı biliniyor.
2) Suriye Kürdistan Yurtsevenler Birliği (S-KYB): Kürdistan Demokrat Partisi'nden koparak 1975 yılında sosyalizm ağırlıklı bir ideolojiyle kurulan Kürt partisidir. Celal Talabani partinin kurucuları arasındadır. Parti, ağırlıklı olarak Süleymaniye kentinde etkili olmuştur. Bir süre sonra Talabani'nin geleneğini sürdüren gruplar Suriye Kürdistan Birlik Partisi ismi ile KYB'den ayrılmış, halen devam ettirdikleri Kürt Ulusal Meclisi'nin başkanlığını üstlenmişlerdir.
Barzani ve Talabani'nin partileri KDP ve KYB arasındaki farklar - PKK ile ilişkileri
- KDP, aşiret geleneğine dayalı muhafazakâr-demokrat bir yapıya sahipken, KYB ve PKK Marksist geçmişi ile daha sol, laik-seküler bir yapıdadır.
- PKK ve KYB daha yakın ilişki kurarken, KDP PKK ile daha mesafeli duruyor. Türkiye'deki BDP ve HDP milletvekilleri Kandil ile iletişimlerini KYB üzerinden sağlıyor.
- İki parti de Türkiye’deki ayrı taraflardan aktörler ile yakın ilişkiler içerisindedir. Örneğin KDP Başkanı Mesut Barzani 2012 yılında Ak Parti kongresine gelirken KYB yetkilisi Hikmet Kerime aynı yıl BDP kongresine katılmıştır.
3) Özgürlük Partisi: Kürdistan İslami Çözüm Partisi veya Azadî Partisi. Sosyalist ve faal bir partidir. Dışa bağımlı siyaset yapmayan ve gücünü halktan alan siyasi bir oluşumdur. İşgal öncesinde özellikle Kobani'de ciddi bir halk desteğine sahipti. Azadî Lideri Mustafa Cuma ve hareketi, Beşar Esad karşıtlığı ile tanınıyor. Mustafa Cuma'nın 2012 yılında PKK tarafından iki gün alıkonulması, Azadî Partisi (Hareketi) ile PKK'nın olumlu yönde bir ilişkisinin olmadığını gösteriyor. Sorumluluk alanlarının Kuzey Kürdistan olduğunu ve sivil siyaseti tercih ettiklerini belirten Azadîler, Öcalan'ı lider olarak gördüklerini açıklamıştı.
4) Demokratik Birlik Partisi (PYD): PKK'nın Suriye'deki siyasi uzantısı olarak bilinen PYD, 2003'te Resulayn'da kuruldu. Medya önünde Parti Başkanı olarak Salih Müslim gözüküyor ve resmi ziyaret ile anlaşmaları da o gerçekleştiriyor. Fakat aslında PYD de HDP gibi eş başkanlık sistemini kullanan bir parti. Müslim ile partiyi yöneten diğer isim ise Asya Abdullah. Uzun süre Kandil'de kalan kadın militanlardan olan Asya Abdullah'ın partiyi perde gerisinden yönettiği biliniyor.
PYD, Suriye İç Savaşı'nın patlak vermesinin ardından, Suriye'de Halep Eyaleti'ndeki Kobani, Afrin ve Cinderis kentleri; Haseke Eyaleti'nin Amude, Derik, Efrin beldeleri, El Darbasiye kenti ve Şanlıurfa'nın Ceylanpınar ilçesinin karşısında bulunan Resulayn kenti ile Tirbesipiye kasabasında siyasi ve askeri kontrolü elinde bulunduruyor.
PYD'nin askeri kolu YPG'nin yaklaşık 5 bin ile 10 bin arasında savaşçısı olduğu düşünülüyor. Parti Öcalan'ı kendi liderleri olarak kabul ediyor. Yerel kaynaklar, PKK ve Suriye yönetimi arasındaki ilişkiler sebebiyle silahlı güçleri fazla olsa da PYD'nin Suriye Kürtleri nezdindeki desteğinin %20'leri aşmayacağını belirtiyor.
5) Suriye Kürt İslam Cephesi (Cephetül İslami Kurdi):Bunların yanında Suriye'de 2012 yılında kurulan ve liderliğini Ebu Abdullah'ın yaptığı Kürt İslam Cephesi de bugün önemli aktörler arasında gösterilebilir. Esad muhalifi olan Kürt İslam Cephesi, Esad'la birlikte hareket ettiği gerekçesiyle PYD ile çatıştıysa da yeterli teçhizattan mahrum olması neticesinde başarı elde edemedi. Ebu Abdullah verdiği bir röportajda PYD ile aralarındaki gerginliğin had safhada olduğunu, Amude’de Kürt halkını PYD’nin öldürdüğünü, üstelik Halep’teki Şeyh Mahsud bölgesini Özgür Suriye Ordusu’na 150 milyon Suriye lirasına sattıklarını belirtmişti. Öte yandan, silahlı mücadelelere girmemekle birlikte Selahaddin Bahaeddin liderliğindeki Kürt İslam Birliği de bölgedeki Kürt nüfus arasında geniş bir halk desteğine sahiptir. Kürt İslam Birliği, Barzaniciler olarak bilinen KDP ve Talabaniciler olarak bilinen KYB’ye karşı muhalif bir çizgi izlemekte.
HÜR HABER / HABER MERKEZİ
PINAR HİLAL BALTA
