DİSK-AR'ın yayımladığı Türkiye'de Emeklilerin Durumu ve Emeklillikte Yaşa Takılanlar Gerçeği Raporu, sayısı 13.2 milyonu aşkın emekli ve hak sahipleriyle, emekli olmak için yaş kısıtını bekleyen geniş bir kesimin durumunu analiz ediyor.
13 milyon emekli ve hak sahibi var
Türkiye’de 13,2 milyon emekli ve hak sahibi var. Emekliler ve hak sahipleri işçilerden sonra çalışma yaşamının en büyük sosyal grubu. Yaşlılık aylığı alan, yani emekli olan sigortalıların sayısı 9 milyon 90 bin, ölen sigortalıların hak sahiplerinin (dul ve yetim) sayısı 3,8 milyon.
En düşük emekli geliri 763 TL
Türkiye’de en düşük emekli aylık ve geliri alan ilk yüzde 20’lik dilimin aylık harcanabilir geliri Temmuz 2020 itibariyle 763 TL.
13,2 milyon emekli ve hak sahibinin 7,9 milyonu ise asgari ücretin altında aylık ve gelire sahip.
Emeklilerin sadece yüzde 19'u kadın
Toplumsal cinsiyet eşitsizliği emeklilikte de sürüyor. Kadınlar emeklilik hakkına daha zor erişiyor. İstihdam edilenlerin yüzde 32’si kadınlardan oluşurken, emeklilerin sadece yüzde 19’u kadın.
Emeklilerin yüzde 80'e yakını 55 yaş ve üzeri
Rapor, Türkiye'nin genç emekliler ülkesi olduğu söyleminin aksine emeklilerin yüzde 80’e yakınını 55 ve yukarı yaştakilerin oluşturduğunu gösteriyor.
Ömür beklentisi 17 yıl
Türkiye’de emeklilikte ortalama ömür beklentisi 17,6 yıl. Emeklilikte ortalama ömür beklentisi Fransa’da 25 yılken, Yunanistan’da ise 24 yıl. Türkiye OECD ülkeleri içinde son sıralarda yer alıyor.
Emeklilerin neredeyse yarısı çalışmak zorunda
4,3 milyon emekli, yani emeklilerin yüzde 47’si ya çalışıyor ya da iş arıyor. Çalışma hayatındaki emekli oranı 2002 yılında yüzde 36 idi.Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde emekliler arasında gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu ülke.
En düşük emekli aylık ve geliri alan emeklilerin ilk dilimi ile en yüksek emekli aylık ve geliri alanlar arasındaki fark tam 7,5 kat, AB ortalaması 4,2 kat.
Rapora göre, en düşük emekli aylığının 1.500 TL olduğu iddiası doğru değil. Ortalama emekli aylıklarının asgari ücrete oranı giderek düşüyor. Raporda, buna ilişkin, "AK Parti döneminde 2008 yılında kabul edilen 5510 sayılı yasa ile güncelleme katsayısı ve aylık bağlama oranı ile aylıkların alt sınırı düşürüldü ve aylıkların artırılma yönteminde büyümeye yer verilmedi.
Böylece emekli aylık ve gelirleri asgari ücretin altına düşmeye başladı. 5510 sayılı Yasa’ya göre güncelleme katsayısı TÜFE ile büyümenin yüzde 30’unun toplamından oluşmaktadır. Daha önce büyümenin yüzde 100’ü hesaba katılırken artık yüzde 30’u hesaba katılmaktadır" deniyor.
Emeklilikte yaşa takılanlarda durum ne?
Emeklilikte yaşa takılanların toplam sayısı yaklaşık 4,6 milyon civarında. Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği hemen emekli olabilecek EYT mağduru sayısının 750 bin ile 1 milyon civarında olduğunu belirtiyor.
EYT sorununun çözümü SGK için aylık ortalama 2 milyar TL civarında ilave bir ödeme anlamına geldiği belirtilen raporda, bunun SGK’nın ödeyeceği emekli aylıklarında yaklaşık yüzde 6-7 civarında artışa neden olacağı, kademeli çözümlerle ilave artışın daha da düşürülebileceği söyleniyor.
Raporda, emekliler ve EYT'lilerin şartlarının iyileştirilmesi için tavsiyeler...
