Önder ALTINAL - Şehrivan
Türkiye İhracaçtılar Meclisi (TİM)’nin Van’da Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi’nin katıldığı toplantıda Türkiye’de Cumhuriyet tarihinin ihracat rekoru kırıldı ama Van adeta gündem dışı kaldı. Toplantının Van’da düzenlenmesi dışında Van’ın işlevsiz kaldığı görüşmelerde Van TSO Başkanı Takva’nın Van’daki sorunlarla ilgili görüşleri, Vali Doğan’ın ekonomi ile ilgili temennileri Türkiye’nin rekorunun gölgesinde kaldı. Ne vergi terkini, ne Kapıköy ne de ekonomik kriz bahse konu bile edilmedi…
Dönem dönem toplantılarını Türkiye’nin çeşitli illerinde yapan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Eylül ayı ihracat rakamlarını Van’da açıkladı. Van TSO toplantısında yapılan ve Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi’nin katıldığı toplantıda Türkiye’nin İhracatta Türkiye Cumhuriyet Tarihi rekorunu kırdığı açıklanırken, yüzde 6,5’lık bir artış sağlandığı belirtildi. Van’da yapılacak olması itibariyle Van ile ilgili hem Kapıköy Kapısı hem de ekonomiye dair bazı beklentilerin oluştuğu toplantıda Van çok fazla gündem olmazken, önceki gün Şehrivan’ın da gündeme getirdiği 6’ıncı bölge teşvikinin yetersizliği yönündeki görüşlere rağmen Başkan Mehmet Büyükekşi, yatırımcılara destekten yararlanma çağrısı yaptı. Kapıköy bu anlamda Van TSO Başkanı Necdet Takva’nın konuşmasında yer almasına rağmen gündem maddeleri konuşulmazken, Ekonomi Bakanı da beklenilen Van ekonomisi konusuna çok değinmedi. Vergide terkinin gündemde olmadığını belirten Bakan Zeybekçi, İran ticareti konusunda ise Van’da düzenlenecek bir toplantıda ihracatın masaya yatırılacağını açıkladı.
TÜRKİYE BÜYÜDÜ AMA…
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Eylül ayı ihracat rakamlarını Van'da açıkladı. Van Ticaret ve Sanayi Odası’nda yapılan toplantıda konuşan, Büyükekşi, ihracatın geçen yılın Eylül ayına göre yüzde 6.5 artışla 13 milyar 294 milyon dolar olduğunu ve bu rakamla Cumhuriyet tarihinin Eylül ayı rekorunun kırıldığını söyledi. Büyükekşi, 12 aylık ihracatın ise yüzde 4.2 artarak 157 milyar 654 milyon dolara yükseldiğini dile getirdi. Toplantıya katılan Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi ise Türkiye'nin tüm olumsuzluklara rağmen büyümesini sürdürdüğünü söyledi. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi ayrıca, "Kardeş kavgası için harcadığımız 400 milyar doları üretim ve kalkınma için harcasak o paraların dönmesiyle beraber yaklaşık olarak bahsedilen para 1,5 trilyon dolardır" dedi.
ŞENGEL: SINIR ÜLKELER İLE TİCARETE DEVAM EDECEĞİZ
Toplantıda ilk olarak konuşan Doğu Anadolu İhracat Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Şengel bölge olarak komşu ülkeler ile her zaman ticaret yapacaklarını ancak yaşanılan ekonomik sıkıntılardan dolayı gerekli yetkililerden firmalara destek olmalarını istedi. Şengel, “Malum olduğu üzere sınır komşularımızdaki sıcak gelişmeler ülkemizi etkilediği kadar en çokta bölgemizi etkilemektedir ve bizlerde bunun bilinci içerisindeyiz. Lakin bu gelişmelerin durduktan sonra bölgemize getireceği artıları ve ekonomik gelişmeleri çok iyi bir şekilde görmekteyiz. Sınır komşularımız olan Irak, İran ve Suriye ekonomik anlamda bir okyanus kadar büyüklükte bizim bölgemiz için önemli olan ülkelerdir. Bu dönemde yaşanılan sorunlardan dolayı firmalarımız oradaki ticaretleri biraz aksamış olsa da biz bölge olarak bu ülkeleri kesinlikle bırakmayı düşünmüyor ve ticarete devam edeceğiz. Hal böyleyken firmalarımızda ödemelerde ve nakitte sıkışıklıklar yaşıyor. Bu anlamda bugün banka yetkililerimizde buradalar. Ben kendilerinden krediler ile ilgili firmaları sıkıştırmaktansa o kredileri biraz daha genişletmelerini istiyorum. Bu şekilde nefes alarak firmalarımız rahatlarlarsa ülkemiz adına çok iyi olacağına inanıyorum. Bunun yanı sıra bölgemiz çözüm süreci ile birlikte de moral bulmuştur. Ve buradaki bütün firmalarımız çözüm sürecinin tam anlamıyla neticelenmesinden sonra bizim defalarca bakanlarımıza ve başbakanımıza verdiğimiz söz neticesinde gerek ekonomik, gerek turizm ve gerekse de diğer konularda 2023 hedefimiz 10 milyon dolar olacaktır.” Sözlerine yer verdi.
TAKVA: SINIR KAPILARI ÇOK ÖNEMLİ
Daha sonra konuşan Van Ticaret ve Sanayi Odası (VAN TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva sınır ticaretinin il için büyük önem arz ettiğini bu neticede Van’da var olan sınır kapılarının açılması gerektiğini vurguladı. Takva şunları söyledi: “Türkiye İhracatçılar Meclisinin her ay ihracat rakamlarını farklı illerde basın toplantısı ile açıklaması, toplantının düzenlendiği illere önemli katkılar sunmaktadır. Bugün bu toplantının İlimizde gerçekleşmesinin mutluluğunu yaşıyoruz. Emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Ülke nüfusunun %8’ini barındıran bölgemizin ülke katma değerindeki payı %4, toplam ihracattaki payı ise %1’dir. Yine Ülkemizin en büyük 1000 sanayi kuruluşunun da %1’i bölgemizde yer almaktadır. İlimize baktığımız zaman 2013 yılında 57 Milyon Dolar ithalat, 30 Milyon Dolar ise ihracat gerçekleşmiştir. İlimiz coğrafi konumu itibariyle tarım ve hayvancılık, yenilenebilir enerji ve turizm sektörlerinde cazip fırsatlar sunmaktadır. Bununla birlikte sınır ticareti de kentimiz için büyük önem arz etmektedir.”
“HEDEFLERE ULAŞMAK İÇİN KAPIKÖY’ÜN AÇILMASI GEREKİYOR”
Bir türlü açılamayan Kapıköy sınır kapısı hakkında açıklamalarda bulunan Takva, Kapıköy’ün açılması halinde ticaretin iyi bir şekilde etkileneceğini belirtti. Takva ayrıca İran’da yapılmayan karayolunun yanı sıra ayrıca demir yolunun da faaliyete geçirilmesini vurguladı. Başkan Takva ayrıca İran ile birlikte hedeflenen ekonomik oranlara ancak bu şekilde kapıların açılmasıyla ulaşılacağını vurguladı. Takva, “Malumunuz olduğu üzere Bakanlar Kurulu kararı ile sınır ticareti yapılabileceği belirlenen illerin önemli bir kısmı bölgemizde yer almaktadır. Sınır ticareti; bu karar kapsamında illerin ihtiyaçlarının bir kısmını sınır komşusu ülkelerden daha düşük maliyetle elde etmesi ve ekonomilerine canlılık kazandırılmasını amaçlamaktadır. Dolayısıyla ilimizin gelişimi açısından büyük önem taşıyan sınır ticaretinin geliştirilmesi oldukça gereklidir. Sınır ticareti kapsamına dahil edilen sınır kapılarımızın aktif olmayışı ve sınır ticaret merkezlerinin kurulmamış olması çok önemli bir sorundur. İlimizde ve bölgemizde ekonominin gelişmesi için kapıların aktif hale getirilmesi ve kotalarda iyileştirme yapılmasına ihtiyaç vardır. Bunun yanı sıra İlimiz Başkale ilçesinde bulunan Gelincik sınır kapısının açılması önemli katkı sunacaktır. Bu kapıların açılması ekonominin kayıt altına alınmasını sağlayacak, kayıt dışı da ortadan kalkacaktır. Yine Sınır Ticareti kapsamında yapılan ithalatın demiryolu üzerinden yapılmasının sağlanması ve Kapıköy Sınır kapısının İran tarafında kalan yolun tamamlanması söz konusu ticaretin gelişimini olumlu etkileyecektir. Kaldı ki, 2023 Vizyonu çerçevesinde belirlenen 500 milyar dolar ihracat hedefi ile İran ile 2015 yılı sonunda varılmak istenen 30 milyar dolarlık ihracat hedefi başta ilimiz olmak üzere bölgemizdeki sınır kapılarının aktif hale getirilmesi ve yenilerinin açılması ile mümkün olabilecektir. Bununla beraber ülkemizin güneyinde yaşanan gelişmeler bizleri doğu ve kuzeydoğu komşularımızla daha aktif ticari iş birliğine zorlamaktadır. Bu yaklaşım yeni bir ulusal stratejiyi de zorunlu hale getirmiştir.” Dedi.
TAKVA: KOCAELİ’NE YAPILAN VAN’A DA YAPILMALIDIR
2011 yılında yaşanılan depremden sonra ilin ekonomik anlamda büyük sıkıntılar yaşadığını da dile getiren Takva bu anlamda 1999 yılında Kocaeli depreminde olduğu gibi Van’da 3 yıllık vergi terkini yapılması gerektiğini vurguladı. Başkan Takva şu sözlere yer verdi: “Bizler 2011 yılında yaşanan iki yıkıcı depremin yarattığı ekonomik kaybı ikame etmek için çalışıyoruz. Ancak takdir edersiniz ki ekonomik performansı iyi düzeyde olmayan bölgemizin kamu desteği olmadan bunu başarması mümkün görünmemektedir. Hükümetimizin ekonomik olarak dezavantajlı olan bölge kalkınmasına pozitif bir bakış açısı sergilemesi en büyük beklentimizdir. İlimiz son üç yıl içerisinde 100 binden fazla göç almış buna bağlı olarak büyük şehir statüsüne kavuşmuştur. Bölgesel çekim merkezi ve komşu ülkelerle en uzun sınıra sahip olması nedeniyle ayrı bir önemle değerlendirilmelidir. Deprem sonrası ilimiz ülke ekonomisinden bağımsız olarak yerel bir ekonomik krizle karşı karşıya kalmıştır. Hükümetimizden beklentimiz 1999 Kocaeli depreminde olduğu gibi tüccar, sanayici ve esnafımıza 3 yıllık vergi terkini sağlamasıdır. Ciddi bir beklentiye dönüşen bu ihtiyaç ilimizin son yıllardaki ihracat potansiyeline de olumsuz yansımıştır. Birçok üreticimiz yaşanan ekonomik krize bağlı olarak ihracat pazarını kaybetmiştir. Bu durumun yapısal tedbirler ile giderilmesi gerekmektedir.”
TOPRAK ANLAMINDA TÜRKİYE 6’NCISIYIZ AMA…
Van’ın toprak anlamında da önemli bir nokta olduğunu belirten Takva hatta Van’ın toprak verimliliği ve büyüklüğü konusunda Türkiye 6’ncı olduğunu belirterek bu anlamda sulama alanlarına önem verilmesi gerektiği Bakan Zeybekçi’ye aktardı. Başkan Takva, “Mevcut yatırım teşvik sistemi büyük avantajlar içermesine rağmen başta ilimiz olmak üzere bölgemizde beklenen etkiyi sağlamamıştır. Zira yatırımcıya sunulan alanlar son derece kısıtlıdır. Bölgemizde, il merkezlerine kıyasla daha az gelişmiş ilçelerin, illerle aynı kategoride değerlendirilmeleri doğru değildir. İlçe bazında mikro teşvikler sağlanmalı, ilçelerin gelişimine fırsat tanınmalıdır. Teşviklerden mevcut işletmelerin faydalanabilmesi, mevcudu korumak adına önem arz etmektedir. Ekonominin büyümesi ihracat odaklı kalkınma modeli mevcut firmaların ayakta kalması ile mümkündür. Üretimi yapılmayan tek şey topraktır. İlimiz toprak büyüklüğü açısından ülkemizin 6.büyük kentidir. Ülkemizin toplam mera miktarının % 10’u ilimiz sınırları içindedir. O yüzden toprağa sahip çıkmalı toprağın işlenmesi sağlanmalıdır. Bu kapsamda Doğu Anadolu Kalkınma projesi kapsamındaki sulama projelerine öncelik verilmelidir. Bölgesel kalkınmanın en önemli araçları olan kümelenme, girişimci sayısının artırılması ve ortaklık kültürü bölgemizde özellikle desteklenmelidir.” Sözlerine yer verdi.
“ÇÖZÜM SÜRECİ EKONOMİ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ”
Çözüm sürecinin ekonomiye büyük katkısı olduğuna da değinene Takva ayrıca iller ve diğer ülkeler arası yolların aktif hale getirilmesini gerektiğini söyledi. Takva şu sözlere yer verdi: “Diğer bir konu ise Finansmana erişim noktasında yaşanan sorunlardır. Son yıllarda ekonomide yaşanan durgunluk ve İlimizde yaşanan deprem felaketi sonrasında karşılıksız çek ve protestolu senet sayılarında artış meydana gelmiştir. Tüccar ve sanayicilerimizin finansmana erişimini sağlamak için ekonomik sicil affının uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Demokratikleşme ve çözüm sürecinin bölge ekonomisine sağladığı olumlu katkılar nedeniyle sürecin devam etmesi en önemli destektir. Huzur artarsa ticaret, ticaret arttığında refah artacaktır. Dolayısıyla bu süreç asla kesintiye uğratılamamalıdır. Çözüm sürecinin en önemli projelerinden biri olarak değerlendirdiğimiz Van-Şırnak karayolunun tamamlanması ve Irak Kürdistan bölgesine açılacak Çukurca-Üzümlü ile Şemdinli-Derecik sınır kapılarının aktif hale getirilmesi bölge ekonomisine önemli bir çarpan etkisi yaratacaktır.”
DOĞAN: EKONOMİNİN DİLİ BARIŞIN DİLİDİR
Takva’dan sonra konuşan Van Valisi Aydın Nezih Doğan ekonomi dilinin barış dili olduğunu belirterek ayrıca Van’ın potansiyel olarak Türkiye’de özel bir yeri olduğunu söyledi. Vali Doğan şu sözlere yer verdi: “Aslında ekonominin dili barışın dilidir. Bu dili farklı konuşan iki cisim var. Bunlardan bir tanesi silah tüccarlarıdır. Diğeri de kandan beslenenlerdir. Dolayısıyla bu ülkede huzurun olmasını istiyorsak hepimizin barışı konuşmamız gerekiyor. Çözüm süreci bu bölgede barışı tespit etmek için bulunan en önemli çözümdür. Bugün bu bölgede yaşayan her er etnik kökeni ne olursa olsun, inancı ne olursa olsun, hangi dinin mensubu olursa olsun çözüm sürecinin arkasına kuvvetle iradesini koymaktadır. Çünkü bu bölgenin insanı artık huzura ve refaha duyduğu ihtiyacı açık bir şekilde ifade ediyor. Ama bölgede çeşitli biçimlerde faaliyet gösteren insanların çözüm sürecinin oluşturduğu bu uygun ortamda yararlanarak zaman zaman bizleri rahatsız eden bir takım hareketlerin olduğuna da şahitlik ediyoruz. Elbette devlet bu organizasyonların farklılığı ve gereken tedbiri alacak güçtedir. Ama şunu da ifade etmemiz lazım ki Van potansiyel itibari ile Türkiye’nin en özel yerlerinden bir tanesidir. Sorunlarımız varsa enerjimiz de vardır ve bu enerjiyi ortaya koyacak irademizde vardır.”
BAKAN: TERKİN GÜNDEMDE YOK!
Öte yandan konuşma sonrasında Van’daki vergi terkini Ekonomi Bakan Zeybekçi’ye sorulurken, bir terkin olup olmadığı yönündeki soruya ise Bakan şu sözlerle cevap verdi; “Ödemelerle ilgili zamana yayma ya da başka kolaylıklar yapılabilir ama terkin ile ilgili hükümetimizin şuanda bir çalışması mevcut değil. Bunu herkesin bilmesini istiyorum. Zaten biz siyaseti de farklı bir şekilde yapmadık ve yapmamaya çalıştık.”
