Haziran 2013 seçimlerinde göreve gelen ve İran’ın reform yanlısı kesimleri tarafından benimsenmiş 7’inci Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 6 kritik Bakanı ve birçok diplomat, siyasetçi ve işadamıyla geçtiğimiz Pazartesi günü Türkiye’ye geldi. İran Büyükelçiliği davetiyle iki günlük programı takip ettim. Ziyaretin gündemini Türkiye’nin İran’dan aldığı doğalgaz fiyatlarında indirime gidilmesini beklerken aslında Ankara, bölgesinin en önemli ekonomik ve siyasi aktörlerinden olan İran’la tarihi bir temas gerçekleştirdi.
Aralık 2013 yılında planlanan fakat Türkiye’de patlak veren 17 Aralık operasyonları sonrası ziyaretini erteleyen Ruhani iki günlük programında hem Başbakan Erdoğan’la hem de Cumhurbaşkanı Gül’le görüştü. Ziyaretin gündemi dış politika ve mevcut ekonomik ilişkilerdi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nde düzenlenen Türkiye-İran İş Forumu’nda açılış konuşmasını TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu gerçekleştirdi.
Hasan Ruhani, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’le görüştükten sonra Başbakan Tayyip Erdoğan’la da bir araya geldi. Cumhurbaşkanı Gül’le olduğu gibi Başbakan Erdoğan’la da Türkiye - İran ikili ticaret hacmini 15 milyar dolardan 30 milyar dolara çıkarma konusunda anlaşan Ruhani, Türk ve İranlı işadamlarının daha kolay ortak yatırımlarda bulunmasını sağlayacak Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi anlaşmasına da imza koydu. İlk aşamada siyasi, ekonomi ve kültür alanlarında 6 işbirliği anlaşmasına imza koyan taraflar, İran gazının Avrupa’ya taşınması konusunda da ortak işbirliğinin kapısını araladı. Tarafların, Türkiye’nin uluslararası tahkime gitmek zorunda kaldığı doğalgaz pürüzünü aşmak için de iyi niyet beyanlarında bulunduğu belirtiliyor.
HEDEF: TARİHİ İPEK YOLU’NUN YENİDEN CANLANDIRILMASI
TOBB’da düzenlenen forumda konuşan Hisarcıklıoğlu, tarihi İpek yolu’nun yeniden canlandırılmasının kaçınılmaz olduğunu ve transit geçişlerde Türk taşımacılardan alınan yakıt farkının alınmasının ikili ticarete darbe vurduğunun altını çizdi. Tarihi İpek Yolu’nun yeninden canlanabilmesi için Van Kapıköy sınır kapısının modernizasyonunun gerçekleştirilmesi ve İran tarafına ait yolun, transit geçiş için uygun hale getirilmesi gerekiyor. Türkiye İran sınırının neredeyse yüzde yetmişlik kısmı Van’da bulunmakta. Şüphesiz ki bu ticari hareketliliğin en büyük çarpan etkisi Van’a yansıyacak.
İran demiryolu hatları Çin’e kadar uzanacak
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İş forumunda gerçekleştirdiği konuşmasında İran’ın demiryolu hatlarının Çin’e kadar uzanacağını belirtti. İran’ın Ruhani’yle birlikte dış ticaretinde yaşadığı sorunların çözümüne yönelik girişimlerden biri de şüphesiz bu demiryolu ağını kurması olacak.
İRAN-TÜRKİYE KÖPRÜSÜ AVRUPA’YI UZAK DOĞUYA BAĞLAYACAK.
İran Türkiye’siz Avrupa’ya açılmanın mümkün olmadığının bilincinde bir hareketle Türkiye’nin önerdiği bölgesel iş birliği teklifi olan ECOTA ve TPS-OIC'nin uygulamaya konulmasına destek vereceği sinyallerini verdi. Cumhurbaşkanı Ruhani konuşmasında, Demiryollarını İran'dan Afganistan, Tacikistan, Kırgızistan ve oradan da Çin'e bağlayan bir proje üzerinde çalıştıklarını belirtirken, yakın gelecekte İran demiryollarının önce Azerbaycan'a oradan da Karadeniz'e kadar uzanacağının altını çizdi. Bu şekilde iş birliklerinin hayata geçirilmesi durumunda İran’dan uzanan demiryolu ağı Türkiye ile birleşerek Çin’den Avrupa kıtasına uzanacak önemli bir yolun da oluşmasına imkan tanıyacaktır.
RAKİP DEĞİL TAMAMLAYICI EKONOMİLER
Gerek Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün gerekse İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin de genel olarak altını çizdikleri nokta, iki ülkenin dört yüz yıllık kadim geçmişi gereği rakip ekonomi olmadıklarını tam tersine Avrupa’dan Çin’e kadar uzanan sınırların birbirlerini tamamlayıcı ekonomiler olduğunu vurguladılar.
Bölgesinin iki güçlü oyuncu olan bu iki devletin Suriye konusunda düştükleri ihtilaf sonrası stratejik anlamda attıkları bu adımlarla geçmişte yaşadıkları fikir ayrılıklarını bir nebzede olsa rafa kaldırıp ticaretlerini güçlendirmek için harekete geçeceklerdir. Şüphesiz İran ekonomisiyle kurulacak her türlü temasın faydalarını orta ve uzun vadede en etkili hissedecek kent Van olacaktır. İran’la ticaretin gelişmesi bölgesel kalkınmayla beraber Van’ın olması gerektiği konuma ulaşması için hayati önem taşımaktadır. İnşallah bu anlaşma ülkemiz ve kentimiz için hayırlara vesile olur.
Tolga Yüksel
Van TSO Ankara Direktörü
Haziran/2014
