Van Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Başkanı İbrahim Şahin ilin tüm sektörlerinde durgunluk yaratan ekonomik krizi değerlendirdi. Şahin yaptığı açıklamada depremden önceki yıllardan başlayan ve içinde bulunduğumuz yıla kadar süre gelen bir ekonomik krizden bahsetti. Ardından işsizlik oranlarına ve istihdam alanlarının yetersizliğine de değinen Şahin, “Günümüz Türkiye’sinin Van ilinde film senaryolarını aratmayacak sahnelerle karşılaşıyoruz. Artık işçi arayışına giren işverenlerin gelip kahvelerden günlük olarak çalıştırmak üzere adam topladığını görüyoruz. İlimize yakışmayan bir durumdur.” Dedi. Esnafın içinde bulunduğu ekonomik krizden kurtulması için vergi terkininin şart olduğunu ifade eden Şahin, “Vergiler de artık bir kambur halini aldı. Oda olarak defalarca vergilerin terkin edilmesi konusunda başvurular yaptık. Sonuç olarak herhangi bir netice alamadık. Şu da var Van’da hala ödenmeyen vergi borçları Türkiye bütçesi içerisinde bence pek de büyük bir oran arz etmiyor. Bu vergilerin terkin edilmesiyle ben çok iyi inanıyorum ki ülkemiz batmaz. Esnafların birikmiş olan vergi borçları terkin edilmelidir.” Dedi.
“DAHA EMİN VE BÜYÜK ADIMLAR ATMALIYIZ”
Depremden sonra yapılan toplu konutlar da kullanılan malzemelerin Van’dan temin edilmesinin ilin ekonomisine büyük katkı sağlayabileceğini söyleyen Şahin, “Van’da bir ekonomik kriz olduğu konusunda hem fikiriz. Bu sorun geçmişten gelen hem ilimizi hem de ülkemizi etkileyen bir sorun. Krize Van ilini baz alarak baktığımızda depremden önceki dönemden başlayan ve depremden sonra da devam eden bir sıkıntı olduğunu görüyoruz. Depremin bizden aldığı götürüler var. Bunun yanında ilimize baktığımızda üretimin olmadığını görüyoruz. Daha çok tüketen ve üretimden uzak kalan bir il profiline sahibiz. İnşaat sektörünün kısmen geliştiğini söyleyebiliriz. Yine tarım ve hayvancılık sektöründe de bazı ilerlemeler kaydettik. Fakat bu gelişmeler gelişmekte olan bir il için yetersiz kalıyor. Daha emin ve büyük adımlar atmalıyız. Depremden sonraki dönemde yaklaşık 18 Bin civarında toplu konut yapıldı. Bunların ihaleleri ne yazık ki Ankara’da yapıldı. İhaleleri oradaki firmalar ve şahıslar aldı. Tabi biz ihaleleri kimin aldığına bakmıyoruz. Fakat gönül isterdi ki o konutlarda kullanılacak olan yapı malzemelerinden, çalıştırılacak işçilere kadar tüm ihtiyaçlar Van’dan karşılansın. Bu şekilde Van’da da bir canlılık oluşabilirdi. Neticeye baktığımızda ise ihaleleri alan firmalar bu gider ve ihtiyaçları dışarıdan karşıladı. İşte bu tür durumların üst üste gelmesi neticesinde bir ekonomik kriz doğuyor. Buna karşın üretime yönelik teşvik politikaları izlenmelidir. Memur, işçi ve çeşitli meslek dallarından elde ettiğimiz gelirleri tüketime aktaran bir kent haline gelmişiz. Üretim bu şekilde sıfır noktasında kaldıkça ekonomik krizden kurtulamayacağımız kesindir. Yapılması gereken üretime daha çok ağırlık vermektir. Alınan ihalelerde oluyor tabi fakat bu kurumların ihaleleri ya da bununla ilgili ödenekleri geç vermesi de bu ihalelerin getiriye dönüşmesine engel oluyor.” Dedi.
EKONOMİK KRİZ ZİRVEDE
Kahvehanelerin işsiz insanlarla dolup taştığını belirten Şahin, “Üretimde zayıf kalmamızın bir diğer nedeni de şu anda Van’da yaşayan esnafın, tüccarın bankalara olan borçlarıdır. Nerdeyse bu kesim içerisine giren tüm vatandaşların bankalara borcu var. Bunların ödeme vakitleri bir süreliğine ertelendi fakat ödeme vakti şimdi gelip çattığı için esnaf ve vatandaş çaresiz kaldı. Yine bir başka kurum olan KOSGEB’in verdiği kredilerin ödeme zamanı geldi. Bunun yanında sigorta borçları ertelenmişti birkaç aylığına bunların ödeme vakitleri de geldi. Her ne kadar şu anda Vergi Dairesi ertelenen borçların zamanı geldiğini söylemese de o borçların da erteleme süresi bitecek ve bu tip geri dönüşler sürekli tekrar edecek. Kısacası ekonomik krizin nedenlerinden bir kısmı da işte bunlar. Kahveler her gün dolup taşıyor. Vatandaş boş dolaşıyor. İş ve istihdam alanı yok. Böyle bir durumda ilimize herhangi bir getiri sağlanamadığı için piyasada ekonomik bir durgunluk yaşanır. Dolayısıyla Van ilinin şu anda yaşadığı ekonomik kriz ciddi boyutlara ulaşmıştır. Buna ne gibi bir çözüm bulunabilir. Tabi ki hükümetimizin ve yetkililerimizin bunları düşünmesi gerekiyor. Bu anlamda bir kriz olduğunu vurguluyor ve kriz var söylentilerine katılıyoruz.” Dedi.
“İŞSİZLİK RAKAMLARI DOĞRU DEĞİL”
İşsizlik konusunda Van’da film senaryolarını aratmayacak sahnelerle karşılaşıldığını belirten Şahin, “İşsizliğin önlenmesi yatırımdan geçiyor. İstihdam ve iş alanlarından bahsediyoruz. Türkiye’deki işsizlik rakamları bence çok fazla doğru değil. Benim tahminlerime göre TÜİK’in istihdam ve işsizlik rakamları tam olarak doğruyu yansıtmıyor. İş ve İşçi Bulma Kurumu’nun çalıştırmış olduğu geçici elemanlar ile birlikte işsizlik oranları biraz aşağı çekildi. Ama dediğim gibi bunlar geçici bir işte çalıştıkları için şu anki işsizlik oranlarında ciddi eksiklikler var. Sokağa çıkıp sorduğumuzda her 3 kişiden 2’sinin işsiz olduğunu görüyoruz. Hal böyleyken düşük işsizlik oranlarından bahsetmemiz bence çok yanlış. Vatandaşlar artık sırf evine ekmek götürmek için ter döküyorlar ve ne iş olsa koşuyorlar. Günümüz Türkiye’sinin Van ilinde film senaryolarını aratmayacak sahnelerle karşılaşıyoruz. Artık işçi arayışına giren işverenlerin gelip kahvelerden günlük olarak çalıştırmak üzere adam topladığını görüyoruz. İlimize yakışmayan bir durumdur. Köy yaşantısını aratmayacak bir görüntüdür. Dolayısıyla eğer hem krizden, hem de işsizlikten kurtulmak isteniyorsa Üretim açısından yeni istihdam alanları oluşturulmalıdır. Bu şekilde hem üretim yaptığımız için ilimize getiri sağlarız, hem de istihdam alanı oluştuğu için işsizlik oranı azalır.” İfadelerini kullandı.
“TEŞVİK PAKETLERİ DOĞRU DEĞİL”
İller bazında teşvik kampanyalarının başlatılması gerektiğini belirten Şahin, “Eskiden teşvik yasalarımız vardı. Örneğin vergiden muaf tutulmak, alınan kredilerin ödemelerine uygun zamanlarda başlamak gibi çeşitli yasalar vardı. Şu anda da yasalarımız içerisinde teşvik yasası var. Mesela 6. Bölge olan bizim bölgemiz için 500 Bin yatırım yapacaksınız ve 12 yıl gibi bir süre vergiden muaf kalacaksın. Fakat bana göre bu paketler doğru teşvik paketleri değil. İller bazında teşvik paketleri oluşturmak lazım. Bu sıkıntılardan, krizlerden kurtulmak istiyorsak il bazında teşvik kampanyaları başlatmalı ve yine il bazında teşvik yasaları çıkarmalıyız. Van ancak bu şekilde kurtulur. Esnafımız da bu konuda daha çok bilinç sahibi olursa eminim ki onlar da daha doğru adımlar atacaklardır. Kısacası illerin kimliğine göre teşvik yasalarıyla işsizlik de, krizde adım adım azalacaktır. Vergiler de artık bir kambur halini aldı. Oda olarak defalarca bu vergilerin terkin edilmesi konusunda başvurular yaptık sonuç olarak herhangi bir netice alamadık. Şu da var Van’da hala ödenmeyen vergi borçları Türkiye bütçesi içerisinde bence pek de büyük bir oran arz etmiyor. Bu vergilerin terkin edilmesiyle ben çok iyi inanıyorum ki ülkemiz batmaz. Vatandaştan vergi alınacağına bunlar affedilsin. Bu da bir çeşit teşvik yoludur.” Dedi.
‘ÖTV ARTINCA ÜLKE İLERLEMİYOR’
Şahin sözlerini noktalarken yerel yönetimlerin de bu noktadan sonra daha gayretli olmasını söyleyerek, “Ülkemizde özel tüketim vergisi de bence çok yüksek bir vergidir. Genellikle özel tüketim vergisinden en çok otomotiv sektöründe bahsediliyor. Fakat özel tüketim vergisi sadece otomotiv sektöründe yok. Bizim aldığımız yakıtlardan tutun, cebimize giren telefonlara kadar inanılmaz bir özel tüketim vergisi artışı var. Bir otomobil alındığında otomobile verilen ücretin nerdeyse yarısı özel tüketim vergisi olarak ödenmiş olan paradır. Diğer ülkeler baktığımızda özel tüketim vergileri bizim ülkemizden çok daha düşük seviyelerde. Diğer ülkelerde işsizlik oranları daha düşük ise ve özel tüketim vergileri de bunun yanında düşük ise şu sonuca ulaşıyoruz; özel tüketim vergisinin arttırılmasıyla ülke ilerlemiyor. Son olarak belirtmek istiyorum ki yerel yönetimlerde üzerine düşeni fazlasıyla yapmalıdır. Yerel yönetimlerin her ne kadar yapacağı bir şey görünmese aslında ilin gelişmesine birçok katkı sağlayabileceğini belirtmeliyiz. Örneğin ile daha popüler bir kimlik kazandırarak ilimizin yatırımlar için daha cazip bir hal almasını sağlayabilirler. Ben umuyorum ki gerek vergilerin terkin edilmesi konusunda gerek yatırımların arttırılması konusunda yetkililer üzerlerine düşeni yapacaklardır ve bu sıkıntılar çözüme kavuşacaktır.” Şeklinde konuştu.
Ömer Faruk TOKTAŞ-Şehrivan...
