Bir taraftan işsizliğin konuşulduğu ve İŞKUR’a umut bağlayıp sigortalı bir iş bekleyen gençlerin durumunun konuşulduğu Van’da bir başka sorumsuzluk ise almış başını gidiyor. “Gençler sigortalı bir işim, azcık maaşım” olsun diye kapı kapı gezip iş ararken, hizmet sektöründe faaliyet gösteren bir çok iş yeri ise sigortasız eleman alma uyanıklığına kaçıyor. Yü küçük yaşta çocukları çalıştıran ya da yarım gün çalışma yoluyla çalışanlara sigorta yapmaktan kaçan esnafların bu tutumu sayesinde Van’daki sigortalı işçi oranı ise her geçen gün biraz daha düşüyor. Zira uzmanların yaptığı araştırmaya göre Van’da çalışan her 10 kişiden 8’i sigortasız olarak çalışıyor!
Yunus Emre AYKAÇ
Şehrivan ÖZEL
İŞKUR’da alımların yapılması için gençler adeta günleri sayarken 4 bin kişinin arasında yer alacak kadar şansı olamayanlar ise kendilerine bir umut kapısı açılmasını bekliyor. Gençlerle ilgili durum böyleyken, kentte sigortalı işçi çalıştırmada da büyük sıkıntılar yaşanıyor. Zira uzmanlardan aldığımız bilgilere göre Van’da hizmet sektöründe çalışan her 10 kişiden 8’i sigortasız çalıştırılıyor. Sigorta yaptırmayıp ucuza eleman çalıştırma yoluna başvuran Van esnafının bu tercihi yüzünden mesleki yeterliliği olan insanlarımız ise kapı kapı dolaşıp iş arıyor.
DENETİMSİZLİK KORKUNÇ SONUÇLAR DOĞURDU!
Özellikle küçük yaşta eleman çalıştırma alışkanlığının ve sigorta yapmamak şartıyla işe alımın alışkanlık haline geldiği Van’da sigortayla ilgili rakamlardan korkunç sonuçlar ortaya çıktı. İşsizliğin kol gezdiği kentte bir taraftan istihdam koca bir problem olarak kapıda dururken, bir taraftan da sigortasız işçi çalıştırma alışkanlığı sürüyor. İşte bu anlamda biz de Şehrivan Gazatesi olarak Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Araştırma Görevlisi Mihrican Zorlu’nun kapısını çaldık ve konuyla ilgili bilgisine başvurduk. Konuyla ilgili uzun solukla bir araştırma yapan ve bu araştırma sonucunu gazetemiz aracılığı ile paylaşan Zorlu yaptığı araştırmayla Van'da hizmet sektöründe çalışan her 10 işçiden sekizinin sigortasız olduğunu belirledi. Zorlu, Türkiye'deki sigortalılık oranlarına bakıldığında Van'daki bu rakamın korkunç düzeylerde olduğunu, bunun da denetimsizlikten kaynaklandığını ileri sürdü.
ALTI AYDA SİGORTA HARİTASINI ÇIKARDI
6 aylık bir çalışma sonucunda Van ile ilgili oldukça çarpıcı verilere ulaşan YYÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Araştırma Görevlisi Zorlu, denetim yapılması halinde hizmet sektöründe sigortalı çalışma alışkanlığı kazanılabileceğini belirtti. Hizmet sektöründeki 50 işyerinde, 2 çalışanla yüz yüze bir görüşme yaptı. Zorlu'nun toplam 100 çalışanla yaptığı görüşmelerde yüzde 80'ninin sigortasız olduğu ortaya çıktı.
ESNAF İŞİN KOLAYINI BULMUŞ!
Zorlu, Türkiye'de sigortasız çalışma oranının yüzde 37, Doğu Anadolu bölgesinde yüzde 70, Van'da ise bu oranın yüzde 80 civarında olduğunu, bununda denetimsizlikten kaynaklandığını ileri sürererek şöyle konuştu: "Her mağazada 2 işçi ile görüştük. Elde ettiğimiz veriler oldukça şaşırtıcı çıktı. Van'da popüler mağazalar olarak tabir ettiğimiz yani marka mağazalarda bile işçiler sigortasız çalıştırılıyor. Bu popüler mağazalarda kayıt dışı işçi çalıştırmak için işçi esnek ve yarı zamanlı olarak işe alınıyor. Ama bu esnek ve yarı zamanlı işçilere bakıldığız zaman ise işçinin yine tam zamanlı olarak çalıştığı görülüyor.”
İŞSİZLİK YETMEZMİŞ GİBİ BİR DE SİGORTA YAPILMIYOR!
“Yerel işletmecilerin açtığı mağazalar ve işyerlerinde ise çalışan işçilerin hemen hemen hepsi kayıt dışı çalışıyor. Bu veriler Tüm Van'ı temsil eder mi? Evet eder. Çünkü Türkiye'de tarımdan sonra en çok kayıt dışı istihdam hizmet sektöründe var. Daha önce yaptığımız araştırmalarda da kayıt dışı istihdamı yüzde 75 olarak bulmuştuk. Şimdi ise yüzde 80 civarında kıyıt dışı işçi çalıştırıldığını tespit ettik. Van'da işsizlik oranları zaten ciddi boyutta iş bulup çalışanların yüzde 80'i ise sigortasız çalışıyor. Bu kayıt dışı çalışmanın artmasının nedenini denetimsizlik olarak buluyorum. Bunun en büyük sorumlusu ise yetkililerdir."
