Ömer Aytaç AYKAÇ - Şehrivan
Van’da Akdamar Adası’nda yapılan revizyon, Van Kalesi’nin yeniden eski görünümüne kazandırılması diğer tarihi eserler için de umut olmasına rağmen, yapılan restorasyon çalışmalarından henüz nasibini alan olmadı. Akdamar Kilisesi’nin açılışı dünya genelinde ses getirmesine rağmen kent genelindeki bunun gibi bir çok kilise ve Van’ın turizmine katkı sağlayacak eser olduğu gibi onarılmayı bekliyor. Van genelinde sayısı oldukça fazla olan bu mekanlar ya köylüler tarafından ahır olarak kullanılıyor, ya da defineciler tarafından alt üst edilip her geçen gün daha da perişan bir hale getiriliyor. İşte bunlardan biri de turizme kapalı olan ve gidiş geliş yapanların adeta sokak duvarına çevirdiği tarihi duvarlarıyla ilgi bekleyen Çarpanak Kilisesi.
2012 yılında Van Valiliği tarafından restore edilmesi gündeme alınmasına rağmen henüz bir çalışma yapılmayan Çarpanak Kilesi halen onarılmayı bekliyor. Akdamar’ın restorasyonunun ardından gözlerin çevrildiği kilise her geçen gün biraz daha harap edilirken çevre civarda oturan vatandaşlar kilisenin tam anlamıyla tarih olmaması için buranın turizme açılmasını bekliyor. Buna rağmen geleceğini turizmde arayan kentte Çarpanak Adası halen gizemli bir ada olmaktan öteye geçmiş değil. Ulaşımının bile oldukça zor olduğu adaya ulaşmak için adayı ve kiliseyi ziyaret etmek isteyenler ya gidiş yolu üzerindeki mülk sahibinden özel izin alıp kendi imkanlarıyla tekne kiralıyor ya da gelmek için iskeleden saatlerce deniz yolu katetmek zorunda kalıyor.
İKİ YIL ÖNCE BAŞLANACAK DENMİŞTİ AMA…
2012 yılında Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ)’de kilisenin yeniden restorasyonu için çalışmalar yapılmış ve restorasyona dair müjdeler verilmişti. O gün çalışmaların tamamlandığını açıklayan YYÜ’lü akademisyenler çalışmayı ilgili kurumlara gönderdiklerini ve çalışma için onay beklediklerini söylemişti. Fakat açıklamaların üzerinden 2 yıldan fazla süre geçmesine rağmen ada halen sadece martıların ziyaret ettiği bir tarihi mekandan öteye geçemedi.
ONAY DA ALINMIŞTI
İşte o gün yapılan incelemelerin ardından 2012 yılında Çarpanak ile ilgili umutlu konuşan Mimarlık-Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Şehabettin Öztürk, şu ifadelere yer vermiş ve restorasyon için umutlu konuşmuştu; “Çarpanak Kilisesi 15. yüzyılda inşa edilmiş. 1915 yılına kadar ayakta olan bu yapı sadece manastır olarak değil müştemilat bölümleri de vardır. Röleve ve restorasyon projesi çalışmaları tamamlandı, ilgili bölge kurullarından onay aldı. 2011 yılında meydana gelen depremlerde kilisenin çok fazla zarar almadığını görüyoruz. Bu aşamadan sonra restorasyon ve yapım çalışması yapılacaktır. Tabi bundan önce kilisenin kuzey ve batı tarafında yer alan müştemilatın bilimsel kazıyla ortaya çıkarılması gerekir. Bu kapsamda kazı ve hemen paralelinde restorasyonla birlikte yapının tekrar eski işlevine yönelik çalışmaların biran önce başlatılması gerekir. Zaten bununla ilgili Van Valiliği ve Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü'nün de çalışmaları mevcuttur." Buna rağmen halen atılmış bir adım olmadı.
ÜÇER DE MECLİSE TAŞIDI AMA
Geçen süre içerisinde adım atılmayınca HDP Van Milletvekili de adanın ve kilisenin bu durumunu Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik’e taşıdı. Sadece Çarpanak değil kent genelindeki onlarca kilise ve tarihi mekanın restorasyonunun bir anda durmasını dillendiren Üçer, bu tarihi yapıların restorasyonunun neden yapılmadığı konusunda da bilgi istemişti. Bakan’a neden restorasyon yapılmadığını sorar Üçer, bu konuyla ilgili bir çok sorunun yanında o tarihi mekan ile ilgili olarak ayrıca; “Çarpanak Adası 2007 yılında hangi gerekçeyle turizme kapalı tutulmaktadır? Ada’nın ve Kilise’nin gözlerden ırak tutulması (yok olma sürecine hizmet etmekten başka) nasıl bir amaca hizmet edecektir? Kilise’nin Ermeni Halkı’nın tarihsel ve kültürel mirası niteliğinde olmasının; böyle bir ayrımcı ve yok sayıcı politikaya maruz bırakılmasına sebep olması konusunda ne düşünmektesiniz?” gibi bir çok soruya yer vermişti. Halen Çelik’in bir cevap vermediği o önergeye ne cevap verileceği merak konusu olurken gözler restorasyon ile ilgili bir gelişmenin olup olmadığında.
DEFİNECİLER VE AŞIKLARIN MEKANI!
O tarihi mekan ile ilgili henüz bir adım atılmazken, tarihi kilisenin hali ise içler acısı. Adanın muhteşem doğal güzelliğinin yanında konumu ve yapısı ile adeta kusursuz bir eser olan Çarpanak Adası, ne yazık ki çevredeki vatandaşlar tarafından pek de iyi muhafaza edilmemiş. 1700’lü yıllardan bu yana sağlam kalmasına rağmen ilgisizlikten dolayı çevre civardan giden insanların zaman zaman hayvanlarını götürdüğü, define aradığı, hatta ve hatta duvarlarını yazılar yazarak tahrip ettiği kilise Akmadar kilisesi gibi onarılmayı bekliyor. Üstelik bu onarımın yapılmamasından dolayı çevredeki köylüler de bir o kadar şikayetçi. Yıllardır çevrede yaşayan köylüler artık bu kilisenin vatandaşların tahribinden kurtulmasını bekliyor. Martılardan başka kimsenin korumadığı bu adanın turizme kazandırılması halinde çevredeki insanların da bundan fayda göreceğini söyleyen köylüler Akdamar’a gösterilen ilginin bu kilise için de gösterilmesini bekliyor.
