Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali Fuat Doğu, yüzlerce kişinin ölümüne yol açan çığın, erken uyarı sistemleri ve önlemlerle felaket olmaktan çıkabileceğini bildirdi.
Doğu, yaptığı açıklamada, Türkiye'nin yanı sıra Avrupa'dan Asya'ya Alp ve Himalaya dağları boyunca, Fransa başlamak üzere, Avusturya, İtalya, Bulgaristan, İran, Afganistan ile Pakistan'da çığa bağlı ölümlerin yaşandığını söyledi.
Türkiye'de özellikle Van, Muş, Bitlis, Hakkari, Bingöl'deki kırsal bölgelerde çığın meydana geldiğini anımsatan Doğu, bu durumun her kış gündemi meşgul eden önemli bir olay olduğunu anımsattı.
"YAZ GELİNCE UNUTULUYOR"
Doğu, saatte 400 kilometreye ulaşan hızlarda meydana gelen çığlarda ölüm olaylarının yaşanabildiğini belirterek, şöyle dedi: "Bilinen çığ noktaları var ama yaz geldiği zaman buralar unutuluyor. Yola çığ düşüyor, yönü değişiyor, ama bu kez yeni güzergahta aynı durum yaşanıyor. Bunun nedenleri var. Alan ve zemin koşulları her yerde uygun değil. Bu nedenle yollar çığ bölgelerinde yapılıyor. Burada birtakım mühendislik olaylarıyla, tünellerin yapılması gibi çalışmalarla önlemler alınıyor ancak Van'ın Çatak bölgesinde daha önce yapılan çalışmalarda 25 ayrı çığ noktası tespit edildi. Doğu Anadolu'da her mezranın, her köy yolunun yeni mühendislik yapılarıyla imar edilmesi mümkün değil. Bu noktada uyarı ön plana çıkıyor. Çok etkin uyarı ağının kurulması gerekiyor. Yerel yönetimlerle devletin diğer kurumları arasında çok sıkı ilişki olmalı."
Çatak bölgesinde halkın uyarılara rağmen riskli bölgelerde yolculuk yapmaya devam ettiğini, "Nasıl olsa kurtarılırız" diye bir algının bulunduğunu ifade eden Doğu, bunun her zaman mümkün olmadığını, bu nedenle can ve mal kayıplarının yaşandığına dikkati çekti.
"ERKEN UYARI SİSTEMLERİ OLMALI"
Kurtarma çalışmalarının da yeni çığlara davetiye çıkardığını aktaran Doğu, "Bu bakımdan depremde olduğu gibi bir erken uyarı sistemi çığlar için daha mümkün. Çünkü olacağı zaman ve noktalar daha belli. Çığlar diğer doğal felaketlere göre klimatolojik ve meteorolojik verilere göre daha öngörülebilen önlenebilir olaylardır." diye konuştu.
Yolların yanı sıra yerleşim alanlarına da çığların düştüğünü anlatan Doğu, bu olayların felakete dönüşmemesi için kontrollü çığların oluşturulması ve topoğrafyada bazı düzenlemelerin yapılarak can ve mal kayıplarının engellenmesi gerektiğini bildirdi.
Doğu, çığ gözlem istasyonları ve kurtarma ekiplerinin daha sistemli şekilde organize edilmesi gerektiğine işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu:
"Erken uyarı ağının devreye sokulması ve önlemlerle can ve mal kaybı en aza indirilebilir. Bingöl'de yakın zamanda çığ nedeniyle 120 hayvan telef oldu. Van'da ve diğer illerde insanlar hayatını kaybetti. Afganistan'da 50, İtalya'da 30, Avusturya'da 5, Fransa'da 5 asker, Pakistan'da 14, Tacikistan'da 7, İran'da 4 kişi çığ nedeniyle öldü. Kısa dönem içinde yüzlerce insanın ölümüne neden olan olaylar yaşanıyor. Çığ tehlikesi her kış söz konusu, Doğu Anadolu'nun her yeri riskli. Belli yağış periyotlarından sonra sel gibi çığ uyarılarının da yapılması gerekir. Doğal felaket dediğimiz olaylar, felaket olmayabilir. Bunlara önlem alınsa, çığ alanları belirlenerek yerleşime kapatılsa, dere yatakları yerleşimden men edilse bunlar felaket değil doğal olay olacak."
