Van'da betonlaşmanın artması, apartman kültürünün yaygınlaşmasıyla yok olan tarihi Van evleri, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) ve Tuşba Belediyesi'nin başlattığı projeyle turizme kazandırılıyor. Yapısıyla Van’ın adeta kimliği haline kelen o konutlar kentte bir bir yok olmaya yüz tutarken bu çalışma ile kültürel yapı da geleceğe taşınmış olacak.
Saman, tuz, odun külü ve keçi kılıyla yapılan çamurdan üretilen kerpiçlerin kullanılmasıyla yazın serin, kışın da sıcak tutan Van evleri, Tuşba Belediyesi’nin harcadığı büyük mesai sonrası ziyarete açılacak. Süphan ve Erek Dağı, Van Gölü, Van Kalesi'nin aynı anda görülebildiği eşsiz manzaraya sahip Kalecik bölgesinde inşa edilen evlerde, Van kahvaltısı, Van kilimi, savatlı gümüş gibi kentin kültürel değerlerinin tanıtımına yönelik alanlar oluşturulacak. Gazetemiz özel açıklamalarda bulunan Tuşba Belediye Başkanı Fevzi Özgökçe Van evlerinin Van’a kazandırılması için büyük çaba sarf ettiklerini ifade etti. Özgökçe, “Van evlerimiz Van’ı çok güzel bir şekilde gören Seyir Tepesi’ne inşa ediliyor. Evlerimiz bittikten sonra insanlarımız burada Van seyredecek ve sevdikleri ile birlikte güzel vakit geçirecekler.” Dedi. Özgökçe Van evlerinin şehir merkezine uzak olması ile ilgili soruya ise şu cevabı verdi: “Belediye olarak bizde Van evlerinin şehir merkezine yakın olmasını çok istedik. Bunun için Toprak Kale bölgesini çok istedik, ancak belediye olarak orada yerimiz olmadığı için evleri orada hayata geçiremedik. Ardından yaptığımız çalışmalar sonucunda evlerin burada yapılmasına karar kıldık.”
ÖZGÖKÇE: KİMLİĞİMİZİ KORUMAMIZ LAZIM
Gazetemiz Van evleri terasında özel açıklamalarda bulunan Tuşba Belediye Başkanı Fevzi Özgökçe ilk olarak şunları kaydetti: “Bulunduğumuz mevki Van’ın en güzel yerlerinden bir tanesi. Maalesef bu yerler bu zamana kadar tamamen atıl durumda, metruk birer çöplük halindeyken bizler Tuşba Belediyesi olarak dedik ki evet sosyal kültürel faaliyetlerimizi gerçekleştireceğiz ama tarihi kimliğimizi ve dokumuzu da burada yaşatmamız gerekiyor. Bu bilinçle ve bu çalışmayla hemen bölgemizde eski Van evleri ile ilgili projemizi hayata geçirmek için yer ararken bu bölgenin hem bir seyir tepesi olmasından kaynaklı bu yeri seçtik. Hemen doğumuzda Erek dağı ve Van şehri, aynı şekilde tam karşımızda Van Kalemiz ve Artos Dağı, aynı şekilde tam arkamızda Süphan Dağı, Van Gölü ve gelişmekte olan üniversitemiz ile çok mükemmel bir seyir tepesi var.”
“VAN EVİ MAHALLEMİZİ KURACAĞIZ”
Van evlerini kurdukları yerde bu evlerin tek başına olmayacağını ifade eden Özgökçe burayı bir mahalle yapacaklarını ifade etti. Özgökçe, “Burada Van evleri yaşatılırken, kültürel bir değer olarak Van kazandırılırken, bu Van evleri mahallesi kurularak bu mahallenin bölgemizde yaşanır bir hale getireceğiz. Kahvaltısı, yerel yemekleri, savanı ve Van’ı temsil eden her şeyi ile biz burada Van Evleri Mahallesi kurmayı planladık ve hayata geçirmeye başladık. Eski Van evleri mahallesini evleri 4 ayrı şekli vardı. Bir ya da iki katlı evler, cubbalı ve cubbasız evler olmak üzere bu 4 ayrı şekilde bulunan evleri de burada görmek mümkündür. Tüm Türkiye’den ve Dünya’dan insanlarımızın buraya ziyarete geleceklerine inanıyoruz. Bu evlerimizi burada görecek ve Van’ın en güzel manzarasıyla görebilecekler.” Dedi.
KERPİÇ VE DOĞRAMALARDAN YAPILIYOR
Eski Van evlerinin günümüze gelene kadar korunmadığını ve çoğunun atıl durumda olduğunu söyleyen Özgökçe, bu evlerin yeniden canlanması için bu projeyi yaptıklarını belirtti. Özgökçe konuşmasına şöyle devam etti: “Osmanlı Devleti’nden bu yana yaklaşık olarak 400-500 yıldan bu yana Erzurum evleri, Bitlis evleri ve Van evleri şeklinde evleri sürekli tarihimizde okuduk ve karşımıza çıktı. Buradaki evler yapılırken coğrafik, ekonomik ve yaşam şartlarına bağlı olarak çok farklı özelliklerle yapılıyorlar. Bizde burada ham maddesi kerpiç, çamur ve doğramalarda olmak üzere eski yaşantıyı bugüne taşıyabilmek adına, 1915 ve 1918’lerde eski Van şehrindeki Van evlerimiz eskiden yaşanılabilir bu evlerimiz maalesef Rus işgali sonrası ve Ermenilerin buradan göçü sonrası bu evlerimizin hepsi yıkıldı. Bu evlerin örneklerinden elimizde birkaç örnek kaldı, bu örneklerde tescillenmediğinden ve korunamadığından dolayı insanlarımız Van evlerinin görememekteler. Bizde Kalkına Ajansı ile birlikte almış olduğumuz bir destek neticesinde 2 evin tamamen örtüsü tamamlanmış durumda, diğer iki evimiz ise baharda tamamlanacak durumda. Ben burada yüklenici firmamıza teşekkür ediyorum. Bu güzel çalışma ile birlikte inanıyoruz ki Van’ın özlediği, Van evlerini hem tarihim hem kültüre kazandırırken hem de insanlarımız buradaki ekoloji şartlarına uygun olan ve bir müze olarak değil yaşanabilir bir mahalle olarak insanlarımızın uğrak noktası haline getireceğiz.”
ÖZGÖKÇE: DÜNYAYA MİRAS BIRAKACAĞIZ
Van evlerini Türkiye’ye ve Dünya’ya tanıtacaklarını ifade eden Özgökçe, “Bu alan ayrıca bir seyir terası alanı olarak da karşımıza çıkıyor. Bu seyir terasında insanlarımız aileleri ile birlikte bu seyir tepesinde yemeklerini yiyebilecek, çay içebilecek ve sohbet edebilecekler. Az önce belirttiğim gibi çok güzel bir seyir alanı var burada. İnsanlar burada yemek yedikleri zaman, çay içtikleri zaman sevdikleri ile birlikte Van’ı çok güzel bir şekilde izleyebilecekler. Evlerin yanı sıra çevre düzenlemesi anlamında da şu anda kalkınma ajansı tarafından ikinci bir proje ile çevre düzenlemesi de yapılıyor. Bu mahallemiz Van’ımıza, Türkiye’mize ve tüm Dünya’ya güzel bir Van evleri mirası bırakmak üzere bu aşamaya kadar getirdik. Zamanımız kısıtlı bu mevsim el verdikçe evlerimizi yapmaya çalışacağız. İnsanlarımız artık betonlaşmaya son diyerek, kendilerine yapılar yaptıkları zaman bu eski eserleri de göz önünde bulunduracak, eskinin bu güzelliklerini de kendilerine örnek olarak alacaklardır diye düşünüyorum. Belediye olarak bunun yanı sıra yeni projelerimizde olacak. 2016’nın başında kentte bulunan birçok metruk alanı da bu şekilde değerlendireceğiz. Evlerimiz Van’ımıza hayırlı olsun.” Şeklinde konuştu.
VAN EVLERİ MAHALLESİ TUŞBA’NIN KALBİ OLACAK
Van evlerinin bulunduğu mekanın Tuşba’nın kalbi olacağını söyleyen Başkan Özgökçe şunları kaydetti: “Biz belediye olarak Van evlerinin yapılacağı mekanı çok arardık. Özellikle Toprak Kale tarafından bunu yapmayı çok istedik. Ancak sizde takdir edersiniz ki bu projeyi uygulayacak en ideal yeri seçmemiz gerekiyordu. Bizde kalkınma ajansımız ve hocamız Sayın Mustafa Öztürk’le birlikte yer arayışları yaptık bu yerleri hepsini inceledik. Gerek yer olarak gerekse de gelecekte insanlar Van’a geldikleri zaman Van’ı temsil eden evlerin Van’a bakışı olarak bir çok yeri ele aldık. Şehir yakın olmasından dolayı Toprak Kaleyi çok istedik, ancak belediye olarak orada yerimiz yoktu. Orada yerimiz olmadığı içinde bunu yapamadık. Hali hazırda bu yer elimizde hazır bulunuyordu. Zamanda dar olduğu için arkadaşlarımızın ortak görüşü ile burada tespit yaptı ve çalışmaları başlattık.”
“BİZDE ŞEHİR MERKEZİNDE YAPMAK İSTEDİK AMA…”
Van evlerinin kent merkezine uzak olmasıyla ilgili yapılan yorumlara da cevap veren Özgökçe, “Buradan bakıldığı zaman şehre uzak olabilir ancak şu örneği size vermek isterim. Harput Evlerini iyi bilirsiniz Harput evleri Harput Kalesine doğru giderken karşılaşırsınız, Erzurum Evleri aynı şekilde. Van evleri de atıl durumdaki bir yerin daha güzel bir hale gelmesi için burayı tercih ettik. Bu verdiğim örneklere bakıldığı zaman burası çokta uzak sayılmaz. Buranın yollarını çok iyi bir şekilde yaptık ve ulaşımı kolaylaştırdık. Kendi aracınızla buraya gelmek istediğiniz zaman 5-6 dakikada bu güzel yollardan buraya gelebiliyorsunuz. Şehir merkezinde yapılmasını bizde çok istedik ancak yer bulamadık. Burası da çok güzel oluyor ve bittikten sonra daha da güzel olacaktır. Bu kadar güzel bir seyir tepesi şehir merkezinde Toprak Kale dışında bir yerde olmadığı için burayı tercih ettik. Ayrıca Toprak Kale içinde güzel projelerimiz var. Orada da güzel bir eserimizi orada hayata geçireceğiz. Bu merkezi Tuşba’nın cazibe merkezi olarak burayı düşünüyoruz.” Dedi.
ÖZGÖKÇE: VAN EVLERİ HER YERDE YAŞATILMALI
Evlerin sadece seyir tepesinde değil kentin birçok yerinde yaşatılması gerektiğine dikkat çeken Özgökçe, bunun için çalışmalarının devam edeceğini söyledi. Özgökçe son olarak şu ifadelere yer verdi: “Van evlerinin her yerde ve her şekilde yaşatılması gerekiyor. Van evlerinin özelliği şudur; yaşanabilir hale geldiğinden itibaren insanların huzurlu ve mutlu bir hayata geçirebilecekleri yerlerdir. İnsanlarımız bunları gördükçe ve talep ettikçe biz bunları yapmaya devam edeceğiz. Bizim amacımız şudur; biz bu evleri yaptığımız zaman bu talep görüyor ve cazip geliyorsa biz bunları yapmaya devam edeceğiz. Kültürel anlamda Mardin’deki evler nasıl birçok filmin konusu oluyorsa, bizim bu evlerimizde inanıyoruz ki insanların teveccühü ile arz ve talep karşısında bizler bu sayıyı artıracağız. Bu noktada insanlarımızın istekleri nelerse biz belediye olarak gerekeni yapamaya hazırız. Biz buradaki evlerimize isimler vereceğiz. Bu isimleri biz belirlemeyeceğiz yine insanlarımızın istekleri doğrultusunda evlerimize isimler vereceğiz. Belediye olarak insanlarımızın isteklerini yerine getirmek için her şeyi yapmaya hazırız.”
ŞEHRİVAN GÜNCEL: ÖNDER ALTINAL/ÖZEL
