“43 yaşındayım hayatımda ilk kez 2011 yılında bankadan kredi çekmek zorunda ardından da kredi kartı almak zorunda kaldım. Çünkü depremden sonra ciddi anlamda bir sıcak para sorunu yaşamaya başladım. Hal böyleyken krediye başvurmak zorunda kaldım.” Bu sözler son 12 yılda borçlanması yüzde 231,4 oranında artan Van esnafından sadece birisine ait. 2007 öncesi kredi kullanmada sonlarda yer alan Van’da son birkaç yılda Türkiye’nin zirvesine çıktı. Van’ın kredi risk oranı yüzde 87,7 ile Van’ın kara listenin başında yer almasına neden olurken, sadece 2015 yılının ilk 6 ayında kullanılan kredi miktarının geçtiğimiz yıllarda kullanılan 5 yıllık kredinin tutarına yakın olması da kentteki ekonomik krizi apaçık ortaya oyuyor…
Depremden bu yana ekonomisi ‘kötü’ giden Van’ın son yıllarda borçlanması iyice arttı. Deprem öncesi ‘kredi’ kullanımı yok denecek kadar az olan kentte, yaşanan ekonomik kriz Van’ı Türkiye’de son 3 yılda adeta zirveye getirdi. Son bir yılda kredi risk oranının en çok arttığı iller Van yüzde 87.7 ile başı çekerken kişi başı 17.8 bin TL’lik borçlanma ile kredi riski en yüksek il oldu. Van TSO başkanı gidişatı; " Bu şehir bunları kaldıracak durumda değil. Bu kredi miktarlarındaki artışı bizim doğru okumamız lazım. Bu rakamların tamamıyla çaresizliğin bir göstergesi.” Şeklinde yorumladı. Van’da kredi kullanımları bu kadar yükselirken bizde gazete olarak konunun muhatabı olan kişilerle konuyu değerlendirdik ve Van için ne tür önlemlerin alınması gerektiği ve esnafın kredi kullanımını sizler için derledik…
VAN BORÇLANDIKÇA BORÇLANDI
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi risk raporları Van’ın son yıllarda yaşadığı ekonomik krizin boyutlarını bir kez daha gözler önüne serdi. Depremden sonra büyük bir krize giren kentte özellikle son 2 yılda ekonomi iyice zayıfladı. 2011 öncesi kredi kullanımında Türkiye’nin sonlarında yer alan kentte son yıllarda adeta kredi patlaması yaşandı. Esnaf hayatta kalabilmek için bankalarda kredi üzerine kredi kullanırken, yapılamayan ödemeler Van’ın riskini de artırdı. Öyle ki Bireysel kredi riski son 12 ay içerisinde en çok artan il yüzde 87.7 ile Van oldu. Bu ilin ardından gelen Iğdır, Adıyaman ve Hakkari’deki oran yüzde 20’ler seviyesinde kaldı. Van kişi başına 17.8 bin TL’lik borç ile bireysel kredi riski en yüksek il olarak kayıtlara geçti. Son 12 ayda kredi riskinin en çok arttığı il olan Van yüzde 231.4 bir artışın yaşandığı kent olurken kentte kişi başına düşen konut kredisi 63.3 bin TL oldu.
2007’DE YOK DENECEK KADAR AZ 2015’DE TÜRKİYE’NİN ZİRVESİNDE!
Van 2007 yılının 12’inci ayında 468.122 TL toplam nakdi kredi kullandı. Takipteki alacaklar ise 18 bin civarında oldu. Van’ın o dönemde gayri nakdi kredi kullanımı ise 120 bin TL civarında oldu. 2008 yılının aynı ayında ise toplam nakdi kredi tutarı 687.925, takipteki alacaklar 24 bin TL ve gayri nakdi kredi ise 167.816 oldu. 2009 yılının aynı ayı olan 12’inci ayında Van’ın toplam nakdi kredi kullanımı 840.260 TL, takipteki alacaklar 41.764 TL ve gayri nakdi kredisi ise 190.433 TL oldu. 2010 yılında toplam nakdi kredide 1 milyar üzerine çıkan Van, takipteki alacaklarda 46.230 TL’yi bulurken nakdi kredi de ise 338.345 TL’yi buldu. Ve 2011 yılı. Yani deprem yılının 12’inci ayında Van, 1.720.372 TL toplam nakdi kredi kullanırken, 45.283 takipteki alacaklar ve 409.192 TL ise gayri nakdi kredi tutarı kullandı. 2012 yılında Van artık 2 milyar TL’yi toplam nakdi krediyi geçmiş oldu. 40.969 takipteki alacakları olan Van’da 493.755 TL gayri nakdi kredi kullanıldı. 2013 yılında Van kredi kullanımında yükselmeye devam etti. Toplam nakdi kredi 2.778.783 TL, takipteki alacaklar 84.368 TL ve gayri nakdi kredi ise 706.166 TL oldu. 2014 yılında yine 12’inci aya göre toplam nakdi kredi büyük bir yükselişle 4 milyar 125 bin 669 TL bulmuş oldu. Takipteki alacakların 94.936 bin olduğu Van’da, gayri nakdi kredi ise 802.544 oldu. Ve 2015. Van 2015 yılının 6’ıncı ayna kadar, 4.623.017 toplam nakdi kredi kullandı. Takipteki alacaklarını 100 binin üzerine çıkan Van’da, gayri nakdi kredi ise 954 bin 330’u buldu.
RİSKİN EN ÇOK ARTTIĞI İL VAN OLDU!
Bireysel kredi riski son 12 ay içerisinde en çok artan il yüzde 87.7 ile Van oldu. Van’ın ardından gelen Iğdır, Adıyaman ve Hakkari’deki oran yüzde 20’ler seviyesinde kaldı. Van kişi başına 17.8 bin TL’lik borç ile bireysel kredi riski en yüksek il olarak kayıtlara geçti. Son 12 ayda kredi riskinin en çok arttığı il yüzde 231.4 ile Van oldu. Van’da kişi başına düşen konut kredisi 63.3 bin TL oldu. İhtiyaç kredilerinde de en yüksek payı nüfus bakımından yine İstanbul alırken, son 12 aydaki artışta Van (yüzde 24.5), Kahramanmaraş (yüzde 23.8), Diyarbakır (yüzde 23), Adıyaman (yüzde 22.8), Batman (yüzde 22.7), Hakkari (yüzde 21.9), Şırnak (yüzde 20.4) başı çekti.
VAN TSO BAŞKANI TAKVA: BU ÇARESİZLİKTİR!
Van’ın önceki yıllarda kredi kullanma konusunda oldukça tutucu olduğunun altını çizen Van TSO Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, bu rakamların bir mecburiyetin sonucu olarak tezahür ettiğini vurgularken yetkisi isimlerin bunu finansmana erişimin artması olarak değil bir kriz olduğu şekliyle yorumlaması gerektiğini söyledi. Takva, kentte yaşanan borçlanma ve risk oranıyla ilgili istatistiklerle ilgili; “Hükümet bunu böyle okumuyor. Van’da finansmana erişim önünde engel yok diye okunuyor. Bu doğru bir yaklaşım değil. Aslında Van muhafazakar bir ildir ve sıkıntı yaşamadıkça finans kuruluşlarına meyilli bir kent değil. Bu biraz da inançla alakalı. Yani Van’ın kredi kullanma gibi bir alışkanlığı yoktu. Bu tamamıyla çaresizliğin ve ticari hayatın sıkıntıda olduğunu gösteriyor. Bu bir mecburiyettir. Depremden sonra bu yükselişe geçti.”
“ÜRKÜTÜCÜ BİR DURUM, BU HALK BUNU HAKETMİYOR!”
Takva, ödemelerin artmasıyla daha zor günler yaşayan Van’ın ekonomiyi yönetenler tarafından dikkatle incelenmesi gerektiğine vurgu yaparak, şu sözlere yer verdi;“Van kredilerin geri dönüşü noktasında da 26’ıncı güvenli kenttir aslında. Bu bir kentin tüccarının kalitesi açısından iyi bir rakam ama inanılmaz bir borçlanma var. Ve bu ticaretin durma noktasına geldiği ve sıcak paranın sadece bankalarla çözülmeye çalışıldığına işarettir. Biz depremden sonra zaten korkunç bir borçlanması olan bir kenttik. Deprem sonrasında da 630 milyon TL gibi bir vergi borçlanması oldu. Şu sıralar da bu rakam 700 milyon TL civarında. Bu sadece ertelenen borçlar. Bunun dışında 30 bin konuda ortalama 80-90 bin borçlanması var. Bu şehir bunları kaldıracak durumda değil. Kaldı ki birçok ödemeler daha başlamadı. Bu kredi miktarlarındaki artışı bizim doğru okumamız lazım. Bu ticaretin ve esnafın borçlanarak ayakta durmaya çalıştığını gösteriyor. Bankalar kredi veriyor, finansmana erişim var ama bunun ne kadar süreceği esas tartışılması gereken bir konu. Bankalardan kaçan bir toplum olmamıza rağmen bu rakamların bu aşamaya gelmesi ürkütücü bir durum. Türkiye’deki ekonomi yönetimi maalesef bu konuda kulakları sağır gözleri kapalı bir anlayışı sürdürüyor. Bu halk bunu hak etmiyor.
OSB BAŞKANI BOZKURT: 4,3 MİLYARLIK BİR BORÇLANMA VAR
Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Şemsettin Bozkurt da gelinen noktada sanayicinin durumunu değerlendirirken, yaşanan borçlanmayı ve kredi kullanımını şu şekilde yorumladı: “Depremden önce Van’da kullanılan kredi miktarı 1,7 milyar iken, 2014 sonu itibarı ile 4,3 milyarlık gibi bir borçlanmanın söz konusu olduğunun bilgisini aldık. Alınan kredilerin yatırıma dönüştürülüp dönüştürülmediği konusunda da bilgi istedik. Bu konuda da kullanılan krediler genellikle otomobil kredisi olarak kullanılmış. Geri kalan kredinin yüzde 30’u da inşaat geliştirilmesi için kullanılmış. 9 yüz bin TL gibi bir miktarında Van’dan çıktığına dair bilgi aldık.” Dedi. Bozkurt ayrıca; “Öncelikle bu yörede yapılabilecek üretimlerin sıralamasını doğru yapıp, bütün halkı üretim süreçlerine dâhil etmemiz lazım. Kalkınmada kendilerine hız ve ivme kazandıran ülkelere baktığımızda özellikle bu bölgede tarım ve hayvancılığı ön plana çıkararak desteklememiz gerekiyor. Dünyadaki tüm ülkelerin gelişimine baktığımız zaman kendi ham maddelerini kullanarak dünya pazarlarına satarak sosyo-ekonomik seviye yükselmiştir. Van’da da biz plan dâhilinde projelerimizi hazırlayıp güçlenmeyi hedefliyoruz. Van’ının da Ortadoğu’ya olan sınırlarından dolayı dünya pazarlarına açılması çok daha kolay ve önemlidir. Biz halkımızı üretim sürecine katmak için tarım ve hayvancılığı geliştirmeliyiz. Ve bizler sanayiciler olarak sanayiyi de geliştirebilirsek sosyo-ekonomik seviyemiz yükselir, milli gelir katkımız artar, dolayısıyla halkımızın eğitim seviyesi de yükselir.” Dedi.
“ÖZ KAYNAKLARLA YATIRIM YAPILMALI”
Van’da önemli olanın öz kaynaklarla geliştirilen yatırımların olduğuna da dikkat çeken Bozkurt, “Özellikle 2014 ile 2015 iş yılı içerisinde çok ciddi yerel kaynaklarla büyük yatırımların yapıldığını gözlemledik. Gerek global, gerekse de organizemizde yapımı devam eden fabrikalarla yerel kaynaklarda çok hızlı bir yatırımın yapıldığını dile getirebiliriz. Evet, Van gittikçe bankalar nezdinde borçlanmaktadır ama bir o kadarda öz kaynaklarla ciddi yatırımlar da yapılmaktadır. Öz kaynaklarla yatırımların 2016’da daha da hız kazanacağını söyleyebiliriz.” Şeklinde konuştu.
GAZİOĞLU: KREDİYE MECBUR KALDIM
Kredilerin kullanımı ile ilgili görüştüğümüz Vanlı esnaf, kredi kullanımından ne durumda olduğumuzu gösteriyor. Konuyla ilgili görüştüğümüz esnaflardan Kadir Gazioğlu şu sözlere yer verdi: “2011’den yaşanan depreme kadar hiçbir şekilde ne bireysel kredi ve kredi kartı kullanmadım. Ancak şunu açık bir şekilde söyleyebilirim ki 43 yaşındayım hayatımda ilk kez 2011 yılında bankadan kredi çekmek zorunda ardından da kredi kartı almak zorunda kaldım. Çünkü depremden sonra ciddi anlamda bir sıcak para sorunu yaşamaya başladım. Hal böyleyken krediye başvurmak zorunda kaldım. Elbette ki halen kredi kartı ve kredilerin birçok ödemesi var ve ben bu ödemeleri yapmaya devam ediyorum. Neden kredi derseniz? Çünkü kentte ciddi anlamda sıcak para yok. Bunun yanı sıra bu devirde bankalar akrabalardan daha çok güvenebileceğin borç kapıları olmuş durumda. Bu yüzden krediye başvurdum. Bende başvurmak istemezdim ama bir süreden sonra mecbur kaldım.”
TAY: ÖDEMELERDE ZORLUK YAŞADIM
Gazete olarak görüşlerini aldığımız esnaflardan Sabahattin Tay ise, “Ben 2 yıl önce bir kredi çektim. 10 bin TL’lik bir kredi çektim ve geçtiğimiz ay ödemesini bitirdim. Ama bu ödemeleri bitirene kadar çok zor durumlarda kaldım. Şimdi 10 TL büyük bir miktar mı ki zorlanıyorsunuz diye düşünebilirsiniz. Elbette ki değil ancak elimizde nakit para olmayınca ödemelerde zorluk yaşayabiliyoruz. Bende bu yüzden zorluk yaşadım. Ama şükür ki ödemelerim bitti. Daha önce kredi kartı kullanıyordum onları da kapattım. Şu an için kredi kullanmıyorum. Ama şu kadarını söyleyebilirim. Yine darda kalırsam krediye başvuracağım. Çünkü bu devirde gideceğiniz başka bir kapı yok. Ödemelerde her ne kadar zorlansam da başkasına ağız açmaktansa bankaya borçlanır ve bir şekilde ödemelerimi yaparım.” İfadelerini kullandı.
ŞEHRİVAN ÖZEL-ÖNDER ALTINAL-MERAL YILDIZ
