Ömer Faruk TOKTAŞ-Şehrivan ÖZEL
2011 yılında depremin vurduğu sektörlerin başında gelen inşaat sektörü depremin 3’üncü yılına rağmen hala eski günlerini arıyor. Kentin büyükşehir olmasına rağmen imar belirsizliğinin devam etmesi nedeniyle bir türlü hareketlenmeyen sektör kentte inşaat ile uzaktan yakından alakalı tüm sektörleri durma noktasına getirdi.
Önce deprem, sonra yeniden çizilen fakat bir türlü temele oturmayan yeni imar planı… Önce yıkılan binalar, sonra yıkılan binaların yerine şehir dışından gelen firmaların yaptığı TOKİ konutları… Önce Vanlı esnaftan yapılmayan alışveri, sonra Vanlı’nın çalıştırılmadığı işler… İşte ardı ardına gelen tüm bu olumsuzluklar Van’da faaliyet gösteren inşaat alanında faaliyet gösteren sektörleri adeta yerle bir etti. Deprem yetmezmiş gibi yeniden yapılanmada bir de imara takılan inşaat sektörü halen hareketlenmeyi beklerken ‘BÜYÜKŞEHİR’ olan Van’da hala ‘KÜÇÜK’ şehir geleneği devam ediyor. İnşaatçı inşaat yapamıyor, inşaat malzemesi getirdiği malzemeyi adeta dükkanında sergilemekten öteye gidemiyor, işçi ise kahvede her günü akşam ediyor. Sektör 3 yıldır kendini aramaya devam ediyor ama o gün ağır darbe alan sektör halen iş başı yapmış değil.
‘ACİL EYLEM PLANI: İMAR’
Şehrivan Gazetesi olarak Van’da inşaat sektöründe faaliyet gösteren firma ve vatandaşlar ile görüşüp yaşanan sıkıntıları sorduk. İnşaat Firmaları da, malzeme satanları da inşaat işçisi de ortak noktada birleşirken yaşanan bu sıkıntı herkesi aynı noktada birleştiriyor. Kiminin imarda düzenleme kiminin vergide terkin istediği krizin boy gösterdiği Van’da sektörün farklı isimleri yaşananları işte böyle yorumluyor:
ÇITAK: VERGİ VE SGK’DA YAPILANDIRMA ŞART
Atlas Yol Yapı İnşaat Sektörü Sahibi Tolga Çıtak yaptığı açıklamalarda “Van nüfus bakımından her geçen gün gelişen bir şehirdir. Fakat bu gelişim istihdamla desteklenemediği için ciddi sıkıntıları da beraberinde getiriyor. İstikrarlı büyüme ve beraberinde istihdam yaratma ihtiyacı her zamankinden daha Fazla olan Van ekonomisi için, inşaat sektörünün önemi her zamankinden daha önemli hale gelmiştir. Hiç şüphesiz Van’ın ana ekseni olan ve ekonominin lokomotifi durumunda bulunan inşaat sektörü Van’da durmuş durumda. İnşaat sektörü için acil eylem planı öncelikli olarak şehrin imar sorununun en kısa zaman da kalıcı olarak çözüme kavuşturulması, depremden bu yana birikmiş olan vergi ve SGK borçlarının acil olarak yapılandırılması, teşviklerin hızlandırılması, sektörü canlandıracak projeler ve sektördeki kalifiye eleman sorununun giderilmesi gerekiliyor.” dedi.
KAYA: ‘MÜŞTERİYİ ELİ BOŞ GÖNDERİYORUZ’
Seçimden sonra göreve gelen belediyelerin bir düzene girmesi gerektiğini söyleyen Aksu-Kent İnşaat Yetkilisi Şener Kaya “Halimiz apaçık ortada. Van gelişiyor deniliyor fakat gelişen ülkeye yatırım gelir. Fakat son dönemlerde hiç iş yok elimizde. İş yerlerimizde tabiri caizse sinek avlıyoruz. Bu durgunluğun sebebini ise imar planının hala yerleşememesine bağlıyorum. İnsanlar yerleşik bir imar olmayınca ruhsat alamıyor. Ruhsat alamayınca da konut ya da iş yerleri gibi inşaat sektörünü canlandıracak adımlar atamıyorlar. Bu yüzden en kısa sürede imar planı tam anlamıyla yerleştirilmeli ve seçimden sonra gelen belediyelerin de tam olarak bir düzene girmesi gerekir. Seçimler biteli çok oldu fakat biz hala büyükşehir statüsünden sonraki ilçe belediyelerini göremedik. İnşaat sektöründeki durgunluğun bununla da alakası var. Gelen müşterilerimize yardımcı olamıyoruz. Durgunluktan dolayı fiyatlar el yakıyor. Bununla birlikte müşteri geri adımlar atıyor. Umarım ilimizi güzel bir gelecek bekliyordur. Böyle bir geleceğin sinyallerini ise ilgililer hemen vermelidir.” diyerek ekledi.
DEMİR: ‘VERGİ AFFI ÜLKEYİ ETKİLER’
İmar sıkıntısının inşaat sektöründeki durgunluğu daha da körüklediğini belirten Dem-Ka Yapı Elemanları Yetkilisi Mücahit Demir “Şu an inşaat sektöründeki durum çok çok kritik bir hal almıştır. Hele geçen senelere oranla adeta bir felç yaşanıyor. Çünkü yaşanılan belirsizlikler bu sektörü çok etkiliyor. Tabi bu durgunluk sadece Van’ı etkilemiyor. Tüm Türkiye genelinde deyaşanan bir durgunluk var. Fakat bundan en çok Van etkileniyor. Van’ın en büyük geçim kaynaklarından biri inşaat sektörüdür. İnşaat sektöründe bir durgunluk görülürse bundan tüm Van ekonomisi etkilenir. Piyasada nakit paranın olmaması ve imar belirsizliği bizlerin bu konudaki sıkıntılarını daha çok körüklüyor. Ayrıca kredilerin önü kesildi, ertelenen kredilerin depremden sonra ödemeleri başladı ve vergi borçları vardı. Bunlarda endişe sebeplerinin başında geliyor. Gerçi vergiler ertelendi fakat dokuzuncu ayda ödeme zamanı tekrar gelecek bu vergilerin bu yüzden daha da zor dönemler bizi bekliyor. Çözüm yolu olarak ben sınır kapılarının açılmasını görüyorum. Sınır kapıları açık olunca ekonomiye bir hareketlilik geliyor. Bu hareketliliğe ihtiyacımız var. Vergilerin affedilmesi ise bize yarar sağlamaz. Olaya genel bakmak lazım. Vergilerimizi vermezsek Van’ın durumu az da olsa rahatlar fakat ülke kalkınamaz bu kez. Ülkemizin refahı için vergilerimizi ödemek zorundayız vergi affı iyi olmaz. İnşaat işçileri de bu konuda sıkıntılar yaşıyor. Bizde iş olmayınca otomatik olarak onlarda da olmuyor. Kısa sürede bu sıkıntılara bir çözüm bulunmalıdır.” Gibi ifadeler kullandı.
NAMAZ: ‘YAPI MARKETLER MERKEZDEN ÇIKMALI’
Cabbaroğlu İnşaat Yetkilisi Ramazan Namaz yaptığı açıklamalarda “Büyükşehir olmamız hesabı ile yeni belediyeler kuruldu. Herhâlde bunlar tam düzene oturmadığı için piyasamızda bir durgunluk yaşanıyor. Çünkü: belediyeler ruhsat veremeyince yapılar oluşturulamaz, yapılar oluşmayınca bizde iş olmuyor. İş olmayınca ekonomi olmuyor. Van’ın bütün reel sektörü inşaata dayalıdır. Ekonomimizi kaybetmek istemiyorsak inşaat sektörüne ağırlık vermeliyiz. Temel sıkıntılarımızın başında insanların güven vermemesi geliyor. Bazı müşteriler çıkıyor; borçlarını zamanında ödemiyorlar, senetlerini geciktiriyorlar ve sonradan vermeyeceklerini söylüyorlar. Bu durumda satan da alan da zora giriyor. Çözüme kavuşmak için yapı malzemeleri satan firmaların şehir merkezinden çıkarılması ve bir düzene sokulması gerekiyor. Yapı malzemeleri satan iş yerlerinin çevre yollarına taşınması gerekiyor. Bu aralar KOSGEB’den aldığımız kredilerin de ödeme zamanı geldi. Büyük sıkıntılar yaşıyoruz. Ben görevden giden ya da göreve gelen yerel yöneticilerin verilen sözleri tutmamasının da bizim piyasamız da etkisi olduğunu düşünüyorum. Ertelenen vergilerin de terkin edilmesi gerekiyor. Van esnafı zaten küçük esnaflardır. Bu esnafların durumları göz önüne alınmalıdır.” ifadelerini kullandı.
BURTA: ‘PİYASADA PARA DÖNMÜYOR’
İnşaat sektöründeki durgunluğu piyasada paranın olmamasına bağlayan Bakgör İnşaat Yetkilisi Mehmet Nezir Burta “İmarın tam olarak oturmamasına bağlı olarak vatandaşlar konut yapımlarında kararsız kalıyorlar. Belediyeler tam olarak oturamadıkları için ruhsat alımları çok zor oluyor. Bu belediyeler yerleşirse inanıyorum ki bir canlılık oluşacaktır. Ekonomik krizin de bizim işlerimiz de etkisi var. Piyasada para dönmeyince esnaf çaresiz kalıyor. Yatırımların ilimize çekilmesi, iç sıkıntılara kulak verilmesi ve görülen sıkıntıların çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Ramazan’da yaklaşıyor. Ben bu aylarda da bir canlılık olacağını zannetmiyorum ama Van halkı ne zaman ne yapacağını iyi bilen bir halktır. Bu sıkıntıları da el birliğiyle atlatacağımıza eminim.” ifadelerini kullandı.
DAĞ: ‘İŞÇİLER DIŞARIDAN GETİRİLİYOR’
İnşaat sektörünün birincil fertleri olan inşaat işçileri ise müteahhitlerin dışarıdan işçi getirmesinden yakınıyor. İnşaat işçilerinden Abdurrahman Dağ “Bu sene evimize doğru düzgün ekmek götüremiyoruz. Artık ne iş olsa yapacak duruma geldik. Bizlerde mesleğimizi icra etmek istiyoruz. Şu an bizim sektörümüzde biz işçiler adına büyük sıkıntılar yaşanıyor. Farklı illere gidince hor görülüyoruz. Bize iş vermiyorlar farklı illerde. Kendi memleketimizde çalışmak istiyoruz burada da yevmiyeler çok düşük ve işler kalıcı değil. Nerede iş bulsak oraya yöneliyoruz. İşlerin bu dönemde sınırlı olmasının sebebi bir türlü düzene girmeyen imar planıdır. İmar planı olmayınca mal sahipleri konut ya da iş yeri yapımlarında kararsız kalıyor. Üstelik burada yatırımın olmaması da işlerin olmamasının sebepleri arasında yer alıyor. Bir inşaat projesinin ihalesi olduğunda müteahhitler çalıştırmak için dışarıdan işçi getiriyor. Eğer bir bölgede inşaat projesi varsa o projede çalıştıracağınız işçileri projeyi yapacağınız bölgeden seçmelisiniz. Aksi takdirde o bölgenin ekonomisine zarar vermiş olursunuz. Müteahhitler ise neredeyse işçilere verilecek olan yemeği bile dışarıdan getiriyorlar. Proje dediğimiz şey bir kazanç getirmelidir. Bu konularda yetkililerin kısa sürede çözümler üreteceğini umuyorum.
