Van’da depremden sonra bazı sektörlerde büyük bir hareketlilik yaşanıyorken bazılarındaki durgunluk yaşanan felaketin üzerinden neredeyse 3 yıl geçmesine rağmen devam ediyor. İnşaat sektörü ve emlak sektörü bir anda canlanırken, otomotiv sektörü ise hala sinek avlıyor. Edremit Yolu üzerinde bulunan Oto Galerici esnafı depremden bu yana işlerin bir türlü düzelmediğini söylerken, eski bayramlardaki satışları mumla aradığını belirtiyor. Vatandaşın eskiye oranla lüks araç alım oranın düşmesine rağmen hala lüks araca bir rağbet olduğunu söyleyen galereci esnafı buna rağmen en lüks araçların satışında bile eski paraları kazanamadığını, bir zamanlar tıklım tıklım dolu olan iş yerlerini şimdi ise günü geçirdikleri bir büro olarak kullandıklarını söylüyor.
Araçların bir lüks olmaktan çıkıp bir ihtiyaç haline geldiği şu günlerde Van’da otomotiv sektöründe büyük sıkıntılar yaşanıyor. Özellikle ikinci el sektörü adeta kan ağlıyor. Daha önce araçların kapış kapış satıldığı Edremit Yolu üzerindeki Oto Galericiler Sitesi’nde vatandaş ay boyunca tek bir satış yapmadan geçiyor. Konuyla ilgili Şehrivan Gazetesine konuşan oto galerici esnafları, bu durgunluğu depremden sonra emlak sektörüne olan ilgiye ve döviz ile altın fiyatlarındaki istikrarsızlığa bağlıyor. “Van lüksü seviyor, vatandaş artık yerli araçtansa Avrupa arabasına rağbet gösteriyor diyen” esnaflar Vanlının lüks araç düşkünlüğüne de değinmeden edemiyor. Bu sıralar lüks araca olan ilginin azaldığı dile getirilse de vatandaşın sıkıntı yaşamasına rağmen bir şekilde lüks almaya gayret gösterdiği dile getiriliyor.
NARİNÇ: DÖVİZ VE ALTININ DÜŞÜŞÜ ARAÇ SATIŞLARINI DA ETKİLEDİ
Bu konuda kendilerini dinlediğimiz ve ikinci el otomobil piyasası ile görüştüğümüz isimlerden birisi Atılım Otomotiv yetkilisi Cüneyt Narinç oldu. Uzun süredir oto galericiler sitesi esnafı olarak bir durgunluk yaşadıklarını belirten Narinç, geçtiğimiz bayramda bir beklenti içine girmelerine rağmen aylardır araç satamadıklarını dile getirdi. Konu ile ilgili sıkıntıları gazetemize anlatan Nariç, şu ifadelere yer verdi, “Satışlar durgun. Biz galericiler esnafı olarak uzun zamandır oturuyoruz. Bu durgunluğun sebebi de altın, euro ve dolardır. Çünkü biz Avrupa arabaları satıyoruz ve bu arabaların sıfırları da euro üzerinden satılıyor. Yani euro yükselince bu ister istemez ikinci ellere de yansıyor. Bu yüzden satışlarda bayağı bi durgunluk var. Euro ve dolar da aldı başını gidiyor, yine baktığınızda altının da düşüşü de etkiledi. Altın en son 98-100 arasındaydı. 70’lere düşmesi ile birlikte altın yatırımı olan vatandaş da altınını bozup araç almadı. Böyle olunca da piyasa kilitleniyor ve bir iş hareketliliği sağlanmıyor. Zaten temeline baktığınızda bütün durgunluk da depremden sonra başladı. Biz uzun süre bekledik, özellikle bayramlarda satışların artmasını bekledik ama olmadı. Hiçbir yoğunluk başlamadı. Depremden önceki bayramlarda normalde insanlar mutlaka gelir araç satın alırdı. Bayramda biz kendimiz bile kullanacak araba bulamazdık, hepsi satılırdı. Ama şimdi bayramlarda hiçbir hareketlilik olmuyor. Önümüzdeki bayram için umutlarımızı taşıyoruz. Eğer döviz ve altın piyasasında bir düzelme olursa satışların artacağını düşünüyoruz. Umarım bu durgunluk kısa sürede düzelir.”
DELEN: DEPREMDEN BU YANA ARAÇ SATAMIYORUZ
Satışlardaki durgunluktan yakınan bir diğer esnaf ise Cihan Otomotiv’in sahibi Mehmet Delen’di. Bir taraftan satışlardaki durgunluktan yakınan Delen’in yakındığı bir diğer önemli konu ise sektörü bilmeden işe girip, vatandaşın oto galericileri karşı önyargıyla yaklaşmasına neden olan satıcılar. Bir taraftan depremden sonra süre gelen araç satışı ile ilgili krizle mücadele ettiklerini dile getiren Delen bir taraftan da bu kişilerle mücadele etmeye çalıştıklarını belirtiyor ve yaşanan sıkıntılarla ilgili olarak, “Biz ticaret için çok uç noktada bulunan bir sektörüz. Üstelik ticaret hacmi de küçük olan esnaflarız. Sitemiz de kapasitesi büyük olan bir yer oludğu için galeri başına ayda 2 veya 3 araba satışı düşüyor. Bir de önceleri biz lüks arabalardan 2-3 bin lira kar ederken şimdi baktığınızda en fazla bin lira bile kar edemiyoruz. Bu yıl nakit sıkıntısı da olduğu için satışlarımız hiç yok denecek kadar azdır. Biz bu yüzden sitemizdeki iş yerlerimizin bir ticarethane gibi değil de hergün gelip akşama kadar oturduğumuz bir büro gibi kullanıyoruz aylardır. Önceleri bayram alışverişini yapan insanlar, araba da alırlardı. Depremden sonra insanların çoğu şahsi derdine düşünce o yüzden biraz durgunluk oldu. Yani insanlar ticareti unuttu açıkçası. Örneğin depremden sonra insanlar arsaların ucuzlamasını fırsat bilerek, parasını bir arabaya yatıracağına bin metrekare bir arsaya yatırdı. Yatırım yapınca da beklemesi lazım. Hal böyle ticaretin çarkı dönmüyor, dolayısıyla bu da bizim alışverişlerimize yansıyor.” Sözlerine yer veriyor.
“İŞİ BİLMEYEN İNSANLAR BİZE ZARAR VERİYOR”
Oto Galericiler sitesindeki esnafların bir çoğunun işi babadan bu yana sürdürenler büyük bir kısmının ise işi bilen güvenilir insan olduğunu söyleyen Delen, fakat bu düzenin kimi zaman sektörü bilmeyen insanlar tarafından manipule edildiğini savunuyor. Bir zamanlar karşılıklı güvenin yüksek olduğu galericiler sitesinde şimdi vatandaşların araç alırken iki defa düşündüğünü dile getiren Delen konu ile ilgili olarak, “Adam lüks araba satıyor ama iyi bir esnaf değil, bu da bizim için büyük bir darbe. Van’da da bu anlamda ciddi bir sıkıntı var. İnsanlar sağlam esnaf arar ve güvenilir esnaflardan ticaret etmeyi tercih eder. Ama müşteri bu anlamda güven vermeyen insanlarla muhattap olunca galerideki diğer tüm esnaflara aynı gözle bakıyor. Bu da bize zarar veriyor. İnsanlar kendilerine buradaki esnafların yaptığı bir yanlıştan dolayı hepimiz için aynı önyargıyı besleyebiliyor. Bakın biz bura inşaat halindeyken geldik. İnsanlar buraya büyük emekler, bedeller vererek geldi. Biz de alışık olduğumuz için bu işin dışında başka bir iş de yapamayız. Başka da yapacak işimiz yok. Bu sitede babadan oğula devreden bir çok galerici var. Ama önemli olan sonunu getirmek. Bu işin erbabı olmak lazım. Bir de Van’da şöyle bir sıkıntı var insanlar bilmediği işlere fazlasıyla girme çabası içindeler. İşin erbabı olmamasına rağmen biraz para kazandığı andan itibaren bilmediği işlere giren insanlar o iş alanında mücadele veren esnaflara da zarar veriyor haliyle. Belli bir ismi almak için belli bir mesafe katetmiş insanlarız. Biz 1998 yıldan beri bu iş için emek veriyoruz. Ama işi bilmeyen insanlar yüzünden bizim de zarar görmemiz kötü bir durum elbette.” Sözlerine yer verdi.
DALKILIÇ: HASAT SEZONU VE TATİLLERİN BİTMESİNİ BEKLİYORUZ
Öte yandan Emin Otomotiv adlı şirket yetkililerinden M. Şerif Dalkılıç ise, yaşanan sıkıntının bu yıl üst üste gelen hasat mevsimi, Ramazan ve tatil mevsiminden kaynaklandığını belirtiyor. Tarım ve hayvancılık ile uğraşan insanların araç satın almak için hasat mevsiminin bitmesini beklediğini, şehirdeki vatandaşların da Ramazan ayı ve sonrasında başlayan tatil sezonu nedeniyle araç almayı ertelediğini belirten Dalkılıç, tüm bunlara rağmen önümüzdeki bayram için umutlu olduklarını söylüyor ve ekliyor, “Bizim buranın sezonu farklıdır. Örneğin ot biçme sezonunda esnafın pek işi olmaz. Buna bir de bu yıl Ramazan ayı eklenince durgunluk epey bi uzadı. Biz de bayramdan sonra açılmasını bekledik. Fakat bayramın üzerinden de birkaç hafta geçmesine rağmen yine bir hareketlilik olmadı yani depremden sonra başlayan o durgunluk devam ediyor. Depremden sonraki dönemde bir hareketlilik olmasına rağmen ondan sonraki yıllarda yeniden düşmeye devam etti. Bu bir tek Van’da mı böyle yoksa Türkiye genelinde mi böyle bilmiyorum ama önümüzdeki bayramda biz bir hareketlilik olmasını bekliyoruz. Az önce söylediğim faktörlerin ve tatillerin de araya girdiğini düşündüğünüzde önümüzdeki bayramda insanların araç alımına yönelmesi bekleniyor. Biz artmasını bekliyoruz ama yine de eski canlılık görünmüyor.”
Yunus Emre Aykaç-Şehrivan ÖZEL
