Van’da yıllardır süre gelen çöp depolama sorunu yaz ayının gelmesiyle birlikte tam bir rezalet haline geldi. Özellikle Van-Özalp Karayolu üzerinde bulunan çöplük insan sağlığına, ekolojiye zarar verirken yarattığı görüntü kirliliği ise tepkilere neden oluyor. Çöplüğün dağa dönüştüğü civardaki çöp kokusu ise her geçen gün daha büyük boyutlara ulaşıyor.
Kentte 8 kilometre uzaklıkta bulunan, Van-Özalp karayolu üzerindeki şehir çöplüğü vatandaşın tepkisine neden oluyor. Yıllardır toplanan çöplerin döküldüğü ve her geçen gün hiçbir tedbir alınmadan büyüyen ve çöplük yaz ayı ile birlikte vatandaşın kabusu haline geldi. Özellikle akşam saatlerinde yanan çöpün esen rüzgarın etkisiyle birçok mahallede kokuya ve kirliliğe neden olması vatandaşı ramazan ayında çileden çıkarmış durumda. Mahalle sakinlerinin yanı sıra çöplüğün Saray Kapıköy güzergahı üzerinde olması İranlı turistlerinde hem dikkatini çekiyor hem de şaşkınlık yaratıyor. Yıllardır önlemlerin alınmadığı çöplük defalarca gündeme taşınmasına rağmen halen belediyeler, kurumlar ve yetki merciler tarafından bir adım atılmış değil. Özellikle yerel seçimlerde birçok belediye başkan adayının gündeme taşıdığı ancak yerel seçimlerin üzerinde 1 yılı aşkın bir zaman geçilmesine rağmen bir adımın atılmaması ise düşündürmeye başladı.
VAN ÇÖPLÜĞÜ İÇİN KİM NE YAPTI?
Yıllardır kente büyük bir zarar olarak görünün bu çöplük için kim neler yaptı? Ya da birileri bunun için adım attım mı? Akşam saatlerinde birçok mahallede kokuya sebep olan bu çöplük, mahalle sakinleri tarafından nasıl karşılanıyor? Türkiye-İran sınır kapısı olan Kapıköy güzergahında olan ve turistlerin güzergahında olan bu çöplüğü İranlı turistler nasıl karşılıyor? Şehrivan Gazetesi olarak kenttin kangren haline gelmiş çöplüğünü tüm ayrıntılarını sizler için derledik. 2014 yerel seçimlerinde çöplükle ilgili defalarca demeç veren ve çöplüğün Van’a kötü bir imaj kazandırdığını ifade eden Tuşba Belediye Başkanı Fevzi Özagökçe bu çöplüğün kaldırılması gerektiğini söylemişti. Özgökçe yaptığı açıklamada; “Van çöplüğü insanlara da ekolojiye de zarar veriyor.” Demişti. İşte Özgökçe’nin Van çöplüğü ile ilgili o açıklamaları.
ÖZGÖKÇE: TEHLİKE İLERİDE ORTADAN KALDIRACAKTIR
Van’ın atık sahasının düzensiz depo alanı şeklinde olup, şehrin ihtiyacını karşılayamadığını vurgulayan Özgökçe, Türkiye-İran arasında önemli ulaşım yolu olan Van-Özalp kara yolu üzerinde bulunması nedeniyle uçuşan çöplerin trafiği etkilediğini belirtti. Ayrıca, Sıhke Göleti'ne hem direk hem de vektörler aracılığıyla dolaylı olarak etki ettiğinin altını da çizen Özgökçe, “Hemen yakınında bulunan Beyüzümü ve Sıhke yerleşim yerleri olumsuz etkilenmekte, ayrıca atık sahası halk sağılığını tehdit etmektedir. Vahşi depolamanın yapıldığı bu katı atık deposunda yağışların etkisiyle süzme sonucu bu vahşi depolamada zararlı ve zehirli kirleticiler bu haliyle Van Gölü’ne ulaşmaktadır. Ancak Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın yeni yer seçimini yapmış düzenli atık sahası inşası için ihale aşamasında olması bu tehlikeyi ileride ortadan kaldıracaktır.” İfadelerini kullandı.
“EN AZ 30 KİLOMETRE MESAFEYE TAŞINMALI”
Özgökçe, katı atıkların yönetimini şöyle değerlendirdi: “Van’ın çöp depolama alanı yerinin değiştirilmesi (en az 30 kilometre mesafede) ve 3 metropol ilçe ile Büyükşehir Belediyesi’nin atıklarını atabilecekleri ve Hidrojeolojik, klimatik, topografik ve coğrafi açıdan uygun bir alana taşınması; Van Arıtma Tesisleri’nin mutlaka Çiçekli beldesi üzerinden Gürpınar ilçesi tarafına uygun bir yere taşınması ve drenajının kesinlikle Van Gölü’ne yapılmaması; afetler sonrası, yenilenme ve atıkların yerinden uzaklaştırılması ve bertarafı yönetim planlanmasına uygun olarak yapılıdır.”
ÇOBAN: ENERJİYE DÖNÜŞTÜRMEK İSTİYORUZ
Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Hatice Çoban 12 Ocak 2015 tarihinde bir yerel gazeteye verdiği demeçte, kent çöpünün minimize edilerek, enerjiye dönüştürülmesi için çalışmalar yaptıklarını ve firmalar ile görüştüklerini söylemişti. İşte o açıklamalar: "Ama bizim çöpümüzün niteliği açısından bir sıkıntımız var. Her firma çöpümüze talip olmuyor. Çünkü her firma sonuç itibarı ile yatırım yaptığında kâr elde etmek ister. Bizim çöpümüzün niteliği düşük. Diğer kentlere göre niteliği düşük olduğundan talepte az oluyor. Bu açıdan da birçok firma bizim teklifimizi kabul etmiyor. Ama bizim bu konudaki çalışmalarımız sürüyor. Biz ağırlık olarak 2 firmayla anlaşmak istiyoruz. Van’a davet ettik gelmelerini bekliyoruz. Umarım bu projeyi gerçekleştiririz ve 5 yılın sonunda Van en azında belki 50 -60 yıllık bir sorunu halletmiş olacağız."
BELEDİYELER ‘VAN ÇÖPLÜĞÜ’ İÇİN İŞ BAŞINDA
Tuşba Belediye Başkanı Fevzi Özgökçe verdiği demeçte Büyükşehir Belediyesinin çöp için yeni yerin belirlendiğini ve sorunun ileri ki dönemde çözüleceğini belirtti. Peki, son durum ne? Büyükşehir Belediye yerel seçimlerin ardından çöplükle ilgili çalışmalar yaptı. Yapılan çalışmalar neticesinde ihalede tamamlandı. Büyükşehrin öncülüğünde her ayın ilk haftasında yapılan meclis toplantısında konu defalarca gündeme taşındı. Gerek seçimler öncesi çöplün kaldırılacağı sözünü veren Tuşba Belediyesi gerekse de çöplükten çok fazla rahatsız olan ve başka yere taşınası için çalışmalar yürüten İpekyolu Belediye konuyu gündeme taşıdı. Büyükşehir önceliğinde çöplerin başka bir yere taşınması için yapılan çalışmalar ne zaman sonuçlar belli değil. Ancak bu çalışmaların ivedilikle bitirilmesi herkesin temennisi oldu.
ÇÖPLÜK YAKINDA PATLARSA ŞAŞIRMAYIN!
Peki, çöplükte biriken metan gazları ne olacak? Her gün bir patlama olacak korkusuyla mahalle sakinleri çok tedirgin. Metan gazlarından kaynaklı çöpün her an patlayacağı haberleri ise bundan tam 8 yıl önce yapıldı. Doğan Haber Ajansı muhabirleri merhum Sabahattin Yılmaz ve Osman Bekleyen 2007 yılında yaptıkları haberde bu çöplüğün tehlike yarattığını kalem almıştı. İşte 2007 yılında yapılan o haber: “Yıllardır biriken metan gazının geçen yıldan bu yana çatlaklardan çıkarak kontrolsüz yanması nedeniyle çöplük, çevrede yaşayanların korkulu rüyası haline geldi. Bu konuda herhangi bir önlen alınmazken, MTA Bölge Müdürlüğü teknik elemanları hazırladıkları raporla tehlikeye dikkat çekti. Yanmanın çöpün altında çok miktarda gazın biriktiğinin ve patlamanın habercisi olduğunu belirten MTA Bölge Müdürlüğü Jeoloji Etüt Başmühendisi Sadık Şener, Van Belediyesi ve Çevre Müdürlüğü’nün bir an önce harekete geçmesini istedi. Bilindiği gibi 1993 yılında İstanbul’daki Ümraniye çöplüğünün patlaması sonucu onlarca insan hayatını kaybetmişti.”
AYDIN AYDIN: ÖZÜR DİLİYORUM
Van çöplüğü siyasetçilerin, STK’ların, kurum ve kuruluşların yanı sıra sanatçılarında dikkatini çekti. Hakkarili sanatçı Aydın Aydın gördüğü manzarayı yaptığı şarkıya taşıdı ve çekimlerini çöpleri içerisinde Van çöplüğünde gerçekleştirdi. Boğaziçi Köprüsü’nde çevre ve doğa katliamlarına dikkat çekmek amacıyla “Pıt Pet” albümünü yapan Aydın Aydın çekimlerini ise Van-Özalp Karayolu üzerinde bulunan Van çöplünde yaptı. Tüm kesimlerde olduğu gibi sanat camiasının da dikkatini çeken Van çöplüğü albümün çekim merkezi oldu. Aydın Aydın albümü yaptıktan sonra yaptığı açıklamalarda şu ifadelere yer vermişti: “Petmen Aydın Aydın ben. İnsanoğlu doğayı, tabiatı katletti, hayvanları yok etti. Bu yüzden de insanoğlunun doğa, tabiat ve hayvanlardan özür dilemesi lazım. Dünyada ilk defa hayvanlarla düet yaptım, trafik canavarı dedim, dumansız hava dedim ve en son Pıt-Pet dedim. Neden Pıt Pet? Çünkü petler, poşetler yüzyıllarca doğada, tabiatta yok olmuyor. Bunun için yere atılan cikletler, bütün kuşların neslini tüketti, fabrika atıkları bütün balıkları yok etti. Bunlar doğayı, tabiatı yok etti. İnsanoğlunun bunlardan özür dilemesi lazım, Türkiye ve dünyada ilk defa doğadan, tabiat ve hayvanlardan özür diliyorum.”
TAKVA: ACİLEN DEPOLAMA ALANI GEREKİYOR
Yeni çöp depolama alanlarının artık şart olduğu kentte yeni depolama alanları için bir istekte Van Ticaret ve Sanayi Odası (VAN TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva’dan geldi. Twitter hesabı üzerinden konuyu dile getiren Takva, şunları kaydetti: “Van şehrine acilen yeni bir çöp depolama alanı gerekiyor. Mevcut alan İran güzergahıdır ve yoğun yerleşime açılmıştır.” Takva’nın sosyal paylaşım sitesi Twitter üzerinden verdiği mesaj ilgi görürken yeni çöp depolama alanları için sosyal paylaşım sitesinde çok sayıda paylaşımlar yapıldı.
TURİSTLERDE ÇÖPTEN RAHATSIZ!
Başkan Takva’nın da belirttiği gibi İran güzergahı üzerinde olan çöplük dikkat çekiyor ve ayrıca şaşkınlıkta yaratıyor. Tatil için Van’a gelen İranlı turistler çöplüğü gariplik olarak değerlendiriyor. Turistler, “Van çok güzel bir şehir. Bizde tatil günlerimizde buraya gelerek tatil yapıyoruz. Tam şehre girerken böyle büyük bir çöp görünce şaşkınlık yaşadık. Van’a yeni gelen İranlı dostlarımız da bize soruyorlar burası neden böyle diye. Görüntünün yanı sıra bir de koku sorunu var. Araçlarla buradan geçerken araç şoförleri tüm camları kapatıyor. Çok kötü bir koku oluşuyor. Kış aylarında da Van’a genelde geliyoruz. O zaman çok yoğun bir koku yok. Ancak yaz aylarında sıcak havalarla birlikte kokudan geçemiyoruz. Biz araçlarla yanından geçerken dayanamıyoruz. Çevrede yaşayan insanlar kokudan dolayı ne tür rahatsızlık duyduklarını tahmin edemiyoruz. Van güzel ama sahip çıkılıp güzelleşirse daha güzel olacak. Denizi var, çok sayıda gezilecek yeri var. Ama terk edilip sahipsiz kalmamalı.” Sözlerine yer verdi.
MAHALLELİ: ÇÖPÜN TAŞINMASI GEREKİYOR
Gel gelelim çöplüğün en büyük zararını gören ve çile haline gelmiş mahalle sakinlerine. Mahalle sakinleri çöp kokusunun yanı sıra yaşanan küçük çaplı patlamalardan dolayı büyük bir patlama olacak korkusuyla yaşıyor. Çöplüğe yakın olan mahalle sakinleri şu ifadelere yer verdi: “Bu çöplüğün artık kaldırılması gerekiliyor. Van olarak 1 yıl önce büyükşehir olduk. Yıllardır döküle döküle dağa dönüşen çöplük artık bıktırmaya başladı. Çöplüğün kokusundan dolayı evimizde oturamıyoruz. Çöp yılardır üst üste biriktirilmiş. Bir gün patlama olur diye korkuyoruz. Çocuklarımız çöp yakınlarında oynuyorlar, geziyorlar. Bu çöpün artık ya taşınması ya da bitirilip çok iyi bir şekilde kapatılması gerekiliyor. Kentin bütün çöpleri buraya dökülüyor. Daha sağlam bir yer bulunup tüm kentin ortak çöpünün döküleceği bir yer, tüm kent için en sağlıklısı olur.”
MAHALLELİDEN DUYARLILIK ÇAĞRISI
Çöplüğün yanında yaşayan mahallelinin yanı sıra çöplüğe uzak olan mahalle sakinleri de çöplükten çok rahatsız. Seyrantepe Mahallesinde yaşayan Necmettin Altınal adlı vatandaş çöpün kokusun o kadar uzak mesafe olmasına rağmen aldıklarını ifade etti. Altınal, “Van çöplüğüne çok uzak bir mesafede Seyrantepe Mahallesi’nde ikamet ediyoruz. Ancak ne yazık ki bu kadar uzak mesafede olmamıza rağmen yine akşam saatlerinde kokudan dolayı dışarıya çıkamıyoruz. Çöpün sürekli yanar halde olmasından dolayı çıkan dumanlar ve oluşan koku akşam saatlerinde ter yöne esen rüzgarla birlikte İstasyon ve Seyrantepe Mahallesinde hissediliyor. Kış aylarında bu pek olmuyor. Ancak yaz aylarında bu sorunu çok yaşıyoruz. Şimdi Ramazan ayındayız balkonda iftar açmak istiyoruz. Ancak kokudan dolayı değil balkonda oturmak evimizin kapısını dahi açamıyoruz. Yetkililerin bu konuda duyarlı olmalarını ve bu sorunu çözmelerini istiyoruz.” Dedi.
BÖKE: ÇÖPÜN TAŞINMASI GEREKİYOR
Konuyla ilgili görüştüğümüz Ekogenç Gençlik ve Ekoloji Derneği Aktivisti Cevahir Böke çöplüğün taşınması gerektiğini ifade etti. Böke şöylede devam etti: “Van çöplüğünün sıkıntısı uzun yıllardır dillendiriliyor. Ancak hala bir neticeye varılmış değil. O çöplüğün orada kaldırılması gerekiyor. Şehir merkezinden uzak bir yere taşınıp izole edilmesi gerekiyor. Kısa vadede bunların mutlaka yapılması gerekiyor. Çünkü o çöpler hem Van Gölünü hem de inşan sağlığını olumsuz etkiliyor. Uzun vadede bakıldığında büyükşehir olan bir memlekette katı atık denetiminin oluşturulması gerekiyor. Bu çalışmaların yapılması için ilçe belediyelerle ve büyükşehir belediyesiyle görüşmeler yapıyoruz. Umuyoruz ki çirkin ve sağlık açısından tehlike saçan çöplük en kısa zamanda izole bir yere taşınır ve katı atık denetiminin çalışmaları başlar.”
KALÇIK: VAHŞİ ÇÖP DEPOLAMA ALANI
Özalp yolu üzerinde bulunan çöplükle ilgili açıklamalarda bulunan ÇEVDER Başkanı Ali Kalçık, Özalp yolu üzerindeki çöp dağını ‘çöp depolama’ alanı olarak değerlendirdi. Kalçık şu sözlere yer verdi: “Van-Özalp karayolu üzerinde yer alan vahşi çöp depolama alanımızdır. Adı gibi burası vahşi, barbarlık ne gibi bir yakıştırmaya uygun bir alandır. Buradaki çöplüğü ve sıkıntılar hepimiz çok net bir şekilde görmekteyiz. İşte karşımızda görmüş olduğunuz Van, Van Kalesi, Van Gölü, Sıhke Gölü, TOKİ konutları ve kent bulunuyor. Bu yüzden yağan yağmur ve kardan sonra oluşan yer altı sularına karışan bu çöplükler Van Gölü’ne, Sıhke Gölü’ne ve içme sularımıza karışıyor. Buda bize ve ilimize yakışmayan bir görüntüdür. Tüm yetkililerimiz yüksek sesle sesleniyoruz, geçerli söyleyecek söz bulamıyoruz ama çok acil ir şekilde bu soruna el atılması gerekiliyor. Tüm metropoller ve metropol olmayan yerler bu sorunu çözmüşler. Bu çözülmeyecek bir sorun değil. Yeter ki bürokratik engeller ortadan kalksın. Yeter ki bu konuda hakkında duyarlılık oluşsun. Van’ımızın en temel sorunu budur bu yüzden bu sorunun en kısa sürede çözülmesi gerekiliyor. Halkımız da bu konuda duyarlı olmalı ve bu konuya el atması gerekiyor. Çevre hakkı insan hakkıdır işte bizim de bu kadar hakkımız ihlal edilmiş.”
ŞEHRİVAN ÖZEL – ÖNDER ALTINAL
