Yıllardır göz göre göre kirliliğe terkedilen ve henüz kente katkı sağlamada adına faydalanılmayan Van Gölü için harekete geçildi. AK Parti Van Milletvekili Mustafa Bilici’nin hazırladığı koruma kanunu teklifi önce Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan ardından da ilgili 6 bakanın masasında gönderildi. Uzun yıllardır konuşulan Van Gölü’nün korunması için ilk kez somut bir adım atılırken başbakanın da talimatıyla Van Gölü resmen koruma altına alınmış olacak.
Her gün binlerce tonluk atık ve ilgisizlik yüzünden kirlenen ve ekolojik dengesi hızla bozulan Van Gölü için koruma kanunu teklifi ile harekete geçildi. AK Parti Van Milletvekili Mustafa Bilici yıllardır gündemde olan ama adım adılmayan Van Gölü’nün korunması adına büyük bir adım atarak Van Gölü Koruma Kanunu’nu hükümete sundu. Bilici’nin Van Dosyası içinde başbakana özel olarak sunduğu dosyada da yer alan Van Gölü Koruma teklifi Bilici tarafından maddelerle hazırlanarak hükümete sunuldu. İlgili bakanlıkların adım atması için önce Ak Parti Grubu’na sunulan kanun teklifi hemen sorumlu başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan’a oradan da ilgili 6 bakanlığa sunuldu. Van gölü havzasındaki su-toprak-insan ilişkilerini yeniden düzenleyerek 200 bin yıllık mirasın korunmasını kanun altına alacak olan teklif bakanlıkların onayından sonra kanunlaştırılırsa göl hem koruma altına alınacak hem de Van’ın cazibe merkezi olması adına önemli bir görev yapmış olacak. Zira Bilici tarafından hazırlanan kanunda gölün korunması, ticari olarak kullanılması, denetimleri ve diğer çalışmaları tek tek güvence altına alınacak.
EN ETKİLİ GİRİŞİM
Daha önce özel bir teklifle başbakana iletilen Van Gölü Koruma Teklifi ile ilgili çalışmalar Başbakan Yardımcısı’nın oluru ile hemen önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderilirken hemen ardından da konu ile ilgili Adalet Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na gönderildi. Bu bakanlıklardaki çalışmaların ardından yeniden Başbakan Yardımcısı Akdoğan’a gönderilecek olan kanun teklifi gölün korunması için önemli maddeler içerirken, AK Parti Milletvekili Bilici, sunduğu o teklifin tüm detaylarını Şehrivan aracılığı ile paylaştı. Göl adına devrim gibi uygulamaların yer alacağı kanunun gerçekleşmesi halinde Van’ın en büyük değerinin güvence altına alınacağını söyleyen Bilici, o teklife dair şu verileri paylaştı:
VAN GÖLÜ ÇEHRESİ YENİDEN ŞEKİLLENECEK
Sunduğu kanun teklifinin Van Gölü Havzası'nı ve doğal güzellikleri ile kültürel ve tarihi değerlerini kamu yararı gözeterek korumak ve geliştirmek, yapılacak işlem ve faaliyetleri düzenlemek, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görevlerini tespit etmeyi amaçladığını belirten Bilici, koruma kanunun ikinci kısmında göl çevresinde yeniden oluşacak yapılanma modeli ile ilgili olarak şu ifadelere yer verdi; “Van Gölü Havzası'ndan yararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir. Van Gölü Havzası herkesin eşit ve serbest olarak yararlanmasına açıktır. Van Gölü havzasında yapılan ve yapılacak yapıların kullanım amacına bağlı olarak yapım koşulları yönetmelikle düzenlenir. Van gölü öngörünün ve geri görünüm bölgesinde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yapılamaz. Mandıra ve mezbahalar kurulamaz.”
KİRLİLİĞE KANUNLU ÇÖZÜM!
Bilici koruma konununda yer alan önemli maddelerden birinin de belediyelerce atık su tesislerinin kurulması ve gölün atıklar tarafından kirlenmesinin önüne geçilmesinin olduğunu belirtti. Bilici kanun teklifinin o bölümünü ise şu şeklide paylaştı; “Van Gölü Havzası alanında yapılacak yapılar hakkında Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu, Kıyı Kanunu ve ilgili Yönetmeliklerin hükümleri uygulanır. Bu yapılar yapılış amaçlarına aykırı olarak kullanılamaz, bu kanunlara aykırı olarak yapılan yapılar ile Van gölü havzasının doğal görünümünü bozan yapılar Van gölü İdaresince yıktırılır.” Diyen Bilici, kanunla birlikte göl etrafında yapılacak olan yapılaşma ile ilgili olarak ise ayrıca şöyle konuştu; “Bu kanunda koruma ile birlikte ticari işletmelerle ilgili de bazı yaptırımlar uygulanacak. Kanunda yer alanan maddeler ile birlikte bu konuda da düzenlemeler olacak. Örneğin Van Gölü Havzasında kömür ve akaryakıt depoları kurulamaz. Bunlar dışındaki ticari işletmelerin kurulması ise Van Gölü İdaresi'nden alınacak özel izne tabidir. Van Gölü Havzası suyolu veya genelinde hurda gemi ve benzeri araçlar bırakılamaz. Van gölü kıyısında duvar, çit, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engeller oluşturulamaz. Kıyılarda, kıyıyı değiştirecek boyutta kazı yapılamaz; kum, çakıl vesaire alınamaz veya çekilemez. Kıyılara moloz, toprak, hafriyat çöp gibi kirletici etkisi olan atık ve artıklar dökülemez. Van Gölü Sahilinde dolgu yapılamaz, dolgu yapılacak alan veya bölgeler özel izne tabidir. Van Gölü Havzasında bulunan belediyelerce atık su arıtma tesisi kurulur ve bu tesislerin etkin ve verimli bir şekilde çalıştırılması sağlanır. Atık su arıtma tesislerinin denetim ve kontrolü ile idari yaptırım kararlarının uygulanması 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında Çevre ve Şehircilik il Müdürlüğü tarafından uygulanır.”
GÖL UZMAN BİR EKİP İLE KORUNACAK
Van Gölü Havzasında yerleşme ve yapılaşmanın planlanması, imar uygulamalarının denetlenmesi ilgili kurumların koordinasyonunu sağlamak üzere Van Gölü İdare Heyeti ve Van Gölü İdaresi Müdürlüğü kurulduğunu vurgulayan Bilici, bu Van Gölü İdare kurumunun tüm ilgili işlemler konusunda bakanlıklarla irtibatlı çalışılacağını kaydetti. Van Gölü İdaresi Müdürlüğü hakkında da teknik veriler ve oluşacak heyet hakkında detaylı bilgilerin bulunduğu teklifin de ilgili kurumlara sunulduğunu belirten Bilici, bu kadroda teknik, idare ve bir çok uzmanın yer alacağını belirtti.
BÜYÜKŞEHİRE ÖNEMLİ GÖREVLER
“İmar işlemleri ile ilgili iş ve işlemler Van Gölü İmar Müdürlüğü’nün onayına müteakip ilgili Belediye Başkanlığı tarafından gerekli izin ve ruhsatların verilmesine, ancak, kat alanı ve irtifa ne olursa olsun İmar Kanununun ilgili maddelerine göre yapı sahipleri ruhsat ve iskan alma mecburiyetinde olup, bu işlemler yalnızca ilgili Belediye Başkanlıklarınca avan ve tatbikat projelerine göre verilir. Gerekli görüldüğü takdirde "Van Gölü Havzası" için yapılan planların revize edilmesi "geri görünüm" ve "etkilenme" bölgelerinde Van ili için 3030 sayılı Kanuna göre, "sahil şeridi" ve "öngörünüm" bölgelerinde Van İli ve Bitlis İli sınırları dahil Belediye Başkanlıkları (Van gölü havzasın da bulunan belediyeler) ve Van Büyük Şehir Belediyesince hazırlanarak Belediye Meclisinin kararı ve Belediye Başkanlarının teklifi ile "Van Gölü İdare Heyeti" onayı ile yürürlüğe girer. İlgili kamu kurum ve kuruluşları ile meslek kuruluşları, Büyük Şehir Belediye Başkanlığında bir ay süre ile ilan edilen "Sahil Şeridi" ve "Öngörünüm" bölgeleri ile ilgili planlara itiraz edebilir. Ancak, itirazlar yürürlüğü durdurmaz. Belediye Başkanlığı planı itirazları ile inceler ve görüşünü de ekleyerek Belediye Meclisine sunar. Belediye Meclisi durumu bir ay içinde inceleyerek karara varır. Netice, Büyük Şehir Belediye Başkanının sonrasında Van Gölü İmar Heyeti onayı ile kesinleşir. Plan değişiklikleri de aynı usule göre yapılır.”
KANUNA AYKIRI RUHTASA VE YAPILANMAYA SON!
Van Gölü İmar Heyeti’nin gerekli denetimler ve yıkım işlerinde de söz sahibi olduğunu vurgulayan Bilici; “Van Gölü Havzası Alanında inşaat ruhsatı alınmadan yapılan yapıların tamamı, inşaat ruhsatı ve eklerine ve imar mevzuatına aykırı yapılan yapıların aykırı kısım ve bölümleri, bu Kanunun 13 üncü maddesine göre yıktırılmakla beraber, yapı sahipleri, fenni mesulleri ve müteahhitleri bir aydan altı aya kadar hapis ve 10.000 liradan 100.000 liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır. Bu fiillerin tekrar edilmesi halinde söz konusu kişilere verilecek cezalar 1/3‘ünden az olmamak üzere üç katına kadar artırılır. Fenni mesullere ayrıca bir yıla kadar meslekten men cezası verilir. İmar mevzuatına ve bu Kanuna aykırı ruhsat verenler, verilmesine müsaade edenler, bu Kanunla verilen görevleri ve bu görevleri belirtilen süre içinde yapmayanlar veya görevini kötüye kullananlar fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Çevre kirliliği ile ilgili uygulamalar dahil idari yaptırım kararlarında Çevre Kanununun 20 nci maddesi uygulanır. Van Gölü Havzası Alanında tarihi ve doğal güzelliklerin yoğunlaştığı kıyı, sahil şeridi ve öngörünüm bölgesinde doğal yapıyı tahrip eden veya niteliğini bozanların fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde iki aydan bir yıla kadar hapis ve 100.000 liradan 500.000 liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır. Ayrıca, bu filleri işleyenler, doğal yapıyı en geç bir yıl içinde aslına uygun hale getirmekten sorumludurlar. Aksi halde doğal yapı Van Gölü İmar Müdürlüğünce, masrafları iki katı ile failden ve mal sahibinden müteselsilen tahsil edilerek aslına uygun hale getirilir.” Dedi.
VAN GÖLÜ NEDEN KORUNMALI?
Tek tek açıklanan 23 madde ile kanunla koruma altına alınacak olan Van Gölü ile ilgili teklifin son bölümünde teklifin gerekçesini de paylaşan Bilici, gölün bölgedeki ve Van’daki önemini de vurguladı. Van Gölü’nün coğrafi ve tarihi önemine vurgu yapan Bilici; “Dünyada eşi ve benzerine az rastlanır bir doğal miras olan Van Gölü, bu gün maalesef insanoğlunun marifeti ve sorumsuzluğuyla can çekişmektedir. Van Gölü %40 kirlilik oranıyla çok ciddi bir tehlike altındadır. Türkiye’nin en büyük iç havzalarından biri olan Van Gölü’nün kirlenmesinde nüfus artışı, düzensiz yapılaşma, yetersiz kanalizasyon hizmeti ve erozyon temel sebeplerdendir. Van gölü havzasında göl kıyısında 1 il, 6 ilçe ve 136 köy ve mahallede yaklaşık 1 milyon kişi yaşamaktadır. Yıllardan beri çözülemeyen kanalizasyon sorunu, evsel ve katı atıkların Van Gölü’ne bırakılması gibi çevresel sorunlar sahip olduğumuz ve sorumlusu bulunduğumuz doğal dünya mirasını felakete sürüklemektedir. Sağlık açısından 100 mm’de 700 olması gereken kolibasili oranı göl kıyılarında 2 bin 300’lere ulaşmış durumdadır. Kirliliğin önlenememesi ve tedbir alınmaması durumunda uzmanlara göre, Van Gölü’nün yirmi beş yıllık bir ömrünün kaldığı belirtilmiştir. İnsanlık tarihinin su kaynakları ile ne denli bağlantılı olduğu bilinmektedir. Tarihi tecrübelerle su kaynaklarının korunması önem arz etmektedir. Van Gölü havzası arayıp da bulunamayacak kadar güzel ve vazgeçilmeyecek kadar değerli bir coğrafyadır. Bu kanun teklifi ile ekolojik dengesi hızla bozulan Van gölü havzasında, su-toprak-insan ilişkilerinin yeniden düzenlenerek havzanın korunması amaçlanmaktadır.”
ÖMER AYTAÇ AYKAÇ-ŞEHRİVAN ÖZEL
