ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ-Türkiye Dağcılık Federasyonu Başkanı Prof. Dr. Ersan Başar, Bahçesaray’da yaşanan iki çığ faciasıyla ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. Başar, Van’da çığ riski olan bölgelerin çok olduğunu vurgularken bu anlamda bir dizi tedbirlerin alınması gerektiğinin altını çizdi. Bu noktada bölgenin çığ tünellerine ihtiyacı olduğunu söyledi.
Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaklaşık olarak bir haftadır etkisini arttıran kar yağışı hayatı olumsuz etkilenirken Bahçesaray’da yaşanan iki elim çığ faciası ülkeyi yasa boğdu. Van – Bahçesaray karayolunun karabet geçidi mevkiinde 4 ve 5 Şubat tarihlerinde düşen iki çığda, 41 kişi hayatını kaybetti; 84 kişi ise yaralandı. Çığ altında kalanların hastanede tedavileri sürürken 1 kişinin arama kurtarma çalışmaları ise hava şartlarına bağlı olarak aralıklarla devam ediliyor. Yaşanan iki çığ faciasının ardından Türkiye Dağcılık Federasyonu Başkanı Prof. Dr. Ersan Başar, Şehrivan aracılığı ile önemli değerlendirmelerde bulundu. Başar, Türkiye'de çığ riski olan yerler arasında Bahçesaray'ında yer aldığını anımsatarak, çığ tehlikesi olan yerlerde çığ setleri ve tünellerin yapılması gerektiğini kaydetti. Yaşanan çığ olayında sonra profesyonel ekiplerin olaya müdahale edilmesi gerektiğini ve çığdan sonraki sürecin iyi gözlenmesi gerektiği ifade eden Başar, “Bölge’de kar yağışı var, akşam saatlerinde hava soğuyor, yeniden kar yağıyor, kar tabakası oluşturuyor. Çığ oluşması için gerekli şartlar sağlanıyor, bundan dolayı da çığ tehlikesi halen devam ediyor” dedi.
BAŞAR ŞEHRİVAN’A KONUŞTU
Sadece Van’ın değil Türkiye’nin yüreğini yakan bir afete dönüşen Bahçesaray’daki faci sonrası Şehrivan’a özel değerlendirmelerde bulunan Başar, Türkiye'de çığ riski olan yerler arasında Bahçesaray'ında yer aldığını anımsatarak, çığ tehlikesi olan yerlerde çığ setleri ve tünellerin yapılması gerektiğini kaydetti. Yaşanan çığ olayında sonra profesyonel ekiplerin olaya müdahale edilmesi gerektiğini ve çığdan sonraki sürecin iyi gözlenmesi gerektiği ifade eden Başar, “Bölge’de kar yağışı var, akşam saatlerinde hava soğuyor, yeniden kar yağıyor, kar tabakası oluşturuyor. Çığ oluşması için gerekli şartlar sağlanıyor, bundan dolayı da çığ tehlikesi halen devam ediyor” dedi.
BAŞAR’DAN ÇIĞ TÜNELİ ÖNERİSİ
Türkiye Dağcılık Federasyonu Başkanı Prof. Dr. Ersan Başar, konuya ilişkin Şehrivan Gazetesi’ne önemli değerlendirmelerde bulundu. Başar, Bahçesaray’da yaşanan çığ felaketinin Türkiye'nin çığ haritasında riskli görülen bölgeler arasında yer aldığını kaydetti. Bundan önceki dönemlerde de aynı bölgede çığ yaşandığını ve riskli bölge olmasına karşın sık sık kullanılmayan bir bölge olduğunun altını çizen Başar, “Dünya’nın her yerinde buna benzer riskli alanlar var, özellikle karayollarının geçtiği alanlar var, burada trafik yoğunluğuyla ilgili ana halterlerde çığ setleri yapılabiliyor. Çığ setleri yapıldıktan sonra bölgede çığ düşmesi kontrol altına alınıyor. Çığ şayet daha büyükse trafik durdurularak özel patlama yöntemiyle yapay yollarla çığın düşürülmesi sağlanarak yol kontrol altına alınıyor. Ülkemizde çokça çığ riski taşıyan yerler var, bununla ilgili önlem olarak çığ tünelleri yapılıyor. Ülkemizde birçok karayolunda da var, bu sistem uygulanıyor, önlemlerde alınıyor” dedi.
“ÇIĞ ALANLARINA PROFESYONEL EKİPLER GİRİLMELİ”
Başar, çığ parkurlarına profesyonel ekiplerin girmesinin gerektiğinin ve çığın doğal bir affet olduğunun altını çizerek şunları ifade etti: “Kar yağışı nedeniyle eğimli açılara bağlı olarak zeminde kar kütleleri kayması oluşur. Dağlarda bu sürekli oluyor. Riskli alanlara girilmemesi gerekir, biz dağcılara bu konularda sürekli eğitimler veriyoruz. Çığ riski taşıyan yerlerde çığ testi yapılıyor. Bu testler uygulandıktan bölgeye girilip girilmeyeceğine karar verilir. Herkes bu teknikleri bilmeyebilir, çığ düştükten sonra eğimli bölgelerde arkasından yeni bir çığın gelmesi beklenir. Kütlenin dengesinin bozulmasından sonra bu sürekli olacaktır. Buralarda önlem almak önemli, çığ parkurlarına girilmemesi, zorunluluk varsa girilmesi gerekiyorsa profesyonel ekipler tarafından girilmesi gerekir” dedi.
BAŞAR: ÇIĞ SONRAKİ SÜRECİ İYİ GÖZLEMEK LAZIM
Yaşanan bir çığ olayında sonra yapılan arama kurtarma çalışmalarında gelebilecek başka çığın iyi gözlenmesi gerektiğini kaydeden Başar, “Çığın oluşması için birçok etken vardır; hava sıcaklığı, rüzgâr, güneş, ışık gibi etkenler başlıca çığı tetikleyen etkenler olarak sıralayabiliriz. Bu etkenlerin oluşmasıyla doğal olarak çığ oluşur. Fiziksel hareketler yani kütlenin kesilmesi, baskı uygulanması bunlar çığ oluşturma da etkendir. Çığ düştükten sonra doğal olarak kurtarma çalışması yapılıyor. Bu çalışmalar normal bir süreç, bu süreçte yapılan çalışmalar sırasında bir sonraki gelebilecek çığın çok iyi gözlenmesi gerekiyor. Oradaki durumu iyi görmek lazım, tam olarak olayı ve hava şartlarını anlamak ve gözlemek gerekiyor. Gördüğümüz kadarıyla oradaki en büyük sıkıntı aşırı kar ve rüzgâr, kar yağışı çığın tekrar oluşması için en önemli etkendir” diye belirtti.
BAŞAR: ALINACAK ÖNLEMLERİ AÇIKLADI
Bölge’deki çığ riskine karşın alanın kontrol altına alınarak yapay şekilde çığın düşürülmesi gerektiğini ifade eden Başar, şunları belirtti: “Bahçesaray’daki çığ bölgesinde çığ haritası yapılarak karayollarının üzerine düşebilecek alanlarda çığ tünelleri yapılabilir. Bölge açısından en uygun çığ tünellerinin yapılması en uygun model olarak söyleyebilirim. Ancak alan çok uzun bir alan küçük bir alan değil, buna benzer küçük alanları yapmak kolay ama uzun bir bölge olduğundan dolayı tünel yapılması da daha maliyetleri yüksek olacaktır ama buna benzer önlemler alınabilir” dedi.
“İLK 10-15 DAKİKA MÜDAHALE EDİLMESİ GEREKİYOR”
Çığ olayının yaşanmasının ardından yaşanan sürece değinen Başar, “Çığ yaşandıktan sonra öncellikle travma, kırıklar ve iç organlarda yaralanma benzeri şeklinde kazazedeye etki ediyor. Kar altında kalan kazazede kar etkisiyle nefessiz kalıyor, sulunum yolu doluyor, nefes alabilecek bir boşluk kalmıyor. Daha sonraki aşama da ise hipodermi dediğimiz vücut sıcaklığının düşmesi başlıyor. Özellikle çığ hadisesinde koruyucu bir kafesin içerisinde değilseniz, açıkçası ilk 10-15 dakika ve maksimum 1 saate kadar yaşam şansı olmuyor. Bundan sonraki süreçte yaşam şansı giderek azalıyor. Burada hızlı müdahaleyi gerektiriyor, ilk 10-15 dakika müdahale edilmesi gerekiyor”
“VATANDAŞ BUNLARA DİKKAT ETMELİDİR”
Çığ konusunda tavsiyelerde bulunan Başar, çığ uyarı sistemi olmayan bölgelerde hava şartlarına dikkat edilmesi gerektiğini ifade ederek şunları kaydetti: “Çığ uyarı sistemi bulunmayan bölgelerde hava şartları çok önemli, kar yağışı, aşırı rüzgar ve fırtına gibi durumlarda ani güneş çıkması özellikle öğle saatleri çığ riskinin en yoğun olduğu dönemlerdir. Bunlara dikkat etmek gerekiyor. Bunun haricinde de durumu tam olarak anlayamıyorsak eğim konusu, dökülmüş çığ var mı, bunların kontrol edilmesi önemlidir. Daha önce o bölge de çığ yaşanmışsa muhtemelen yine olacaktır, çığın yaşandığı yer de kartekstik olarak aynı bölgeye düşecektir. Bir yerde çığ düşmüşse bir çığın düşmesi beklenir. Özellikle vatandaşların bunlara dikkat etmesi gerekiyor”
“ÇIĞ TEHLİKESİ DEVAM EDİYOR”
Çığ yaşanan bölge de çığ tehlikesinin devam ettiğini ifade eden Başar, “Bölge’de kar yağışı devam ediyorsa çığ tehlikesi devam edecektir, doğal bir süreçtir. Bu noktada üst tarafın kontrol edilmesi gerekir, üst tarafta düşebilecek bir kütle varsa düşmesi muhtemeldir. Bölge’de kar yağışı var, akşam saatlerinde hava soğuyor, yeniden kar yağıyor, kar tabakası oluşturuyor. Çığ oluşması için gerekli şartlar sağlanıyor, bundan dolayı da çığ tehlikesi halen devam ediyor” şeklinde konuştu.
NE OLMUŞTU?
Van - Bahçesaray karayoluna, 4 Şubat 2020 17.45’te çığ düşmüştü. AFAD Van koordinasyonundaki arama kurtarma ekipleri, çığ altında kalan minibüs ve iş makinesinden 8’i sağ olmak üzere 13 vatandaşımızı çıkarmıştı. Ulaşılamadığı değerlendirilen 2 kişi için AFAD Van ve koordinasyonundaki Jandarma, UMKE, 112 Acil Sağlık, Karayolları, Büyükşehir Belediyesi ile itfaiye ekiplerinin çalışmaları sürerken 5 Şubat 12.00 sularında ikinci çığ düştü. Alanda çalışan ekiplerden bir kısmı çığ altında kaldı. Yaşan ikinci çığ ile birlikte 41 kişi hayatını kaybetti; 84 kişi ise yaralandı. Çığ altında kalan bir kişinin arama kurtarma çalışması ise hava şartlarına bağlı olarak aralıklarla devam ediyor.
