Van Ticaret Borsası Başkanı Selman Toprak, Kanal 24 televizyonunda Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva ile beraber katıldığı ‘Konuşan Ekonomi’ programında, tarım ve hayvancılıkta yaşanan son gelişmeler, canlı hayvan borsası, bal ve ceviz yetiştiriciliği ile barış sürecine dair önemli açıklamalarda bulundu. Toprak, deprem sonrası travmayı atlatan bir il olarak 6. bölge teşvik ve desteklerinin cezb ettiği işadamlarını Van’a yatırım yapmaya davet etti. Hakkâri’nin faaliyet alanına dâhil edilmesiyle Yüksekova’da temsilcilik açma çalışmalarından barış sürecine birçok konuya değinen Başkan Toprak, üniversite başta olmak üzere birçok kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleriyle işbirliği yaptıklarını söyledi.
Büyük bir deprem travması atlattınız. Büyük kayıplar ve moral bozuklukları oldu. Şu an da nasılsınız?
“TÜRKİYE’NİN EN ZENGİN İLİ VAN”
Toprak, “Faaliyet alanlarımız ve iş kollarımız olan tarımsal sorunlarla ilgili olarak da deprem esnasında en iyi çalışmayı Tarım Bakanlığımızın yaptığını ifade etmek isterim. Deprem esnasında kurulan çadır hayvan barınaklarımızla hayvan varlığımızın korunmasına büyük bir katkı sunuldu. 2013 yılında küçükbaş hayvan varlığı açısından Türkiye'nin en zengin ili Van oldu, şayet depremde bu tedbir alınmamış olsaydı bugün hayvan bulmakta ciddi sıkıntılarımız olabilirdi. Bu destek bile son derece önemliydi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2011 depreminin ardından zor durumda kalan üreticilere büyükbaş hayvan başına 400 TL, küçükbaş hayvan başına ise 60 TL değerinde yem yardımında bulundu. Bölgemiz hayvancılık bölgesi. Üreticimize devletin desteği zaten vardı ve depremden sonra da devam etti ve aynı zamanda Et Balık Kurumu da kesime devam etti. Bunlar bizim en büyük avantajımız oldu o zor dönemlerde.
Van, bir dönemlerin en önemli hayvancılık bölgesi. Özellikle küçükbaş hayvancılıkta ihracat yapan bir il durumundaydı. Şu anki durum nedir?
“KÜÇÜKBAŞ HAYVAN KAPASİTESİNDE VAN BİRİNCİ SIRADA”
Göçlerle birlikte şehirlere gelmek zorunda kalan nice insanlarımız hayvanlarını yok pahasına ellerinden çıkarınca Van ve çevresinde hayvancılık da bitme noktasına gelmişti. Van İlinde 2011 yılı itibariyle tarımsal üretim değeri yaklaşık 2,07 milyar TL olup, bunun ortalama %80’i canlı hayvan değeri, %13’ü hayvansal ürünlerin değeri ve %7’si de bitkisel üretim değerine ait olması bölgenin tarımsal yapısı içinde hayvancılığın önemini göstermektedir. İlimizde hayvancılığın toplam tarımsal üretim içindeki payı oldukça yüksektir.
Van ili hayvan varlığına baktığımız zaman; kültür, kültür melezi ve yerli olmak üzere toplam 197.774 sığırımız var. Bunun yanı sıra 275 manda, 2.101.382 koyun, 203.143 kıl keçisi bulunmakta. Bu rakamlar bize ilimiz açısından küçükbaş hayvancılığın ne denli önemli bir değere sahip olduğunu gösteriyor. 2012 itibariyle büyükbaş hayvanda 3.053 ton, küçükbaş hayvanda 427 ton et üretimi kapasitemiz var. Küçükbaş hayvan kapasitesi bakımından Van ilimiz birinci sıradaki yerini koruyor.
Hayvan Borsası kurma çalışmaları ile ilgili bilgi verir misiniz?
“CANLI HAYVAN BORSASI KURULMALI”
Van'da hayvan borsası kurulması halinde bölgedeki canlı büyükbaş ve küçükbaş hayvan piyasasının canlanacağını bunun da üretime pozitif yansıyacağını düşünüyorum.
Üretici, beslediği hayvanın fiyatını belirleyemiyor. Ama bakıyorsunuz ülkenin batısındaki 3- 5 tane büyük firma belirliyor. Van'da Canlı Hayvan Borsası kurulması halinde fiyatları üretici belirleyecek. Kırmızı et ve süt üreticilerinin yıllardır yaşadığı ücret problemi önemli ölçüde çözülebilecek. Bunun yanı sıra bölgedeki süt üreticileri de sütlerini kurmayı hedeflediğimiz hayvan borsasına getirdiğinde bunun piyasaya kazandırılması noktasında önemli çalışmalar yapmayı düşünüyoruz.
TOBB’un Van’a yansıyan hizmetleri ve katkılarını ve sosyal projeleri anlatır mısınız?
“İLÇELERE DE TEMSİLCİLİK AÇACAĞIZ”
Sayın Hisarcıklıoğlu ve yönetiminin destekleriyle Hakkâri’nin faaliyet alanımıza dâhil edilmesi Van’a yansıyan ve barış sürecini adeta perçinleyen en önemli katkıdır. Hakkâri ilimiz, barış sürecine katkı sunmak amacıyla faaliyet alanımıza dâhil edildi.
Türkiye’de bir ilke imza attık. Yüksekova’da temsilcilik açtık. Bunda TOBB Başkanı ve yönetiminin büyük destekleri var. Sırada Van’ın ilçelerinde temsilcilikler açmak hedeflerimiz var. Van, bölgenin en köklü ve en önemli cazibe merkezi. Bu kimliğimize ek olarak 2023 vizyonu çerçevesinde Van’ı daha iyi yerlere getirmek gibi bir hedefimiz var. TOBB katkılarıyla Van’ın sahip olduğu tüm potansiyeli başta da belirttiğim gibi daha etkin bir cazibe merkezi oluşturmak, bölgesel güç olma hedefini gerçekleştirmek için kullanmaya devam edeceğiz.
Van, seracılık açısından çok avantajlı bir il. Antalya’dan sonra güneş ışığını en çok alan il durumunda. Bununla ilgili borsa ile ilgili geçmişte böyle bir girişiminiz de olmuştu. İlerleyen süreçte bu tip projeler olacak mı, size bu yönde gelen talep var mı?
“SERACILIK İLE İLGİLİ PROJELERİMİZ HAZIR”
Bakın, öncelikle DAKA (Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı) tarafından hazırlanan veriler ışığında bizim seracılık potansiyeline bakalım. Van İli Merkez İlçe-Edremit-Erciş-Muradiye-Gevaş Alt Bölgesi 245 günlük yetiştirme periyoduna sahip süreyle ürün yetiştirme açısından ilde en iyi koşula sahip Alt Bölgedir. Van’ın güneşlenme süresinin en yüksek olduğu yıl içi süre Temmuz ayına aittir. Van’ın aylık bazda ortalama günlük güneşlenme süresinin 8.41 saat-gün, yıllık ortalama toplam güneşlenme süresinin ise 3.068,64 saat-yıl (8,41x365) olduğu görülmektedir. Bu değerler Van ilinin güneşlenme süresi bakımından Türkiye ortalamasının çok üzerinde bir değere sahip olduğunu göstermektedir. Van Ticaret Borsası öncülüğünde, diğer çiftçilere rehberlik görevi üstleneceği öngörülerek, “Van’da Örtüaltı Sebze Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi” hazırlanmıştır. İlerleyen süreçte seracılıkla ilgili ciddi çalışmalarımız olacak, bununla ilgili projeler geliştiriyoruz.
Van’da çok ciddi bir ceviz potansiyeli var ve tabi bir de bal borsası kurmak gibi bir hedefiniz var, bunu nasıl gerçekleştirmeyi düşünüyorsunuz?
“CEVİZ BÖLGE İÇİN STRATEJİK BİR ÖNEME SAHİPTİR”
Bölgede yer alan bazı il ve ilçeler ceviz üretiminde ön plana çıkmaktadır. Van, bu illerin başında gelmektedir. Bahçesaray ve Çatak, Gevaş dolaylarında kaliteli ceviz yetişmekte fakat ekonomik girdisi sağlanamamaktadır. Üretimi gerçekleştirilen meyvelerde bugün kabuk kalınlığı, meyve iç oranı, iç verimi, yağlılık oranı, büzüşme oranı, iç çürüme oranı ve iç rengi gibi temel kalite özelliklerinde bir standardizasyon bulunmamaktadır. Ceviz üretimi ve ağaç başına ortalama verim bakımından kıyaslandığında Van ve ilçeleri göreceli üstünlüğe sahiptir. Ceviz bölge için stratejik bir öneme sahiptir. Bu amaçla cevizde kalite ve standardizasyonun yakalanması için çalışmalar yapılması ve işlenmiş ürün olarak pazarlanması bölge kalkınmasına katkı sağlayacaktır. Biz de bu amaçla üniversitemizle ortak çalışma kararı aldık.
