ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ/HAKAN İZGİ- Van’da ekmek fiyatı 1 TL 25 kuruş olarak belirlenmesinin ardından yaşanan rekabetten dolayı kentin farklı noktalarında ekmek fiyatındaki değişkenlik ile ilgili fırıncı işletmelerini karşı karşıya getirdi. Her fırının kendi fiyatını, her marketin farklı fiyatlandırmasını uygulamaya koyduğu süreçte Van’de ekmek 60 kuruş ile 1,25 kuruş gibi çok farklı ücretlerde satılabiliyor.
Türkiye’de son süreçte yaşanan ekonomik daralmadan kaynaklı olarak artan fiyatlar dikkate alınarak Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği’ne (VAN ESOB) bağlı odaların talebi üzerine oluşturulan komisyon marifetiyle yeni rayiç fiyatları 20 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yeniden belirlendi. Komisyonda alınan kararla ekmeğin fiyatı 1 TL’den 1 TL 25 kuruşa yükseltildi. Ekmek fiyatının yeniden belirlenmesinin ardından kentteki fırın işletmeleri arasında yaşanan rekabet fiyatların inmesine neden oldu. Ekmek fiyatının kentte yer yer değişkenlik göstermesi fırın işletmelerini zor duruma sokarken, yaşanan rekabetten dolayı artan maliyetler karşısında dayanamayan bir kısım fırın işletmesi kepenk kapatmak zorunda kaldı. Rekabetten dolayı ayakta kalmaya çalışan diğer fırın işletmeleri ise fiyattaki rekabetten dolayı fiyat indirimine mecburiyetten gittiklerini ve zor bir süreçten geçtiklerini ifade etti. Diğer yandan vatandaş ekmek fiyatının inmesinden dolayı memnun olduklarını dile getirirken, yer yer değişkenlik gösteren fiyatlardan dolayı kafa karışıklığına neden olduğunu kaydetti. Konuya ilişkin Şehrivan Gazetesi’ne açıklamalarda bulunan Van Lokantacılar Fırıncılar Esnaf Odası Başkan Vekili Şakir Engül, komisyonda alınan karar sonrası fiyatlardaki rekabetin fırın işletmelerini zor durumda bıraktığını kaydetti. Buna rağmen Van’da kimi yerlerde ekmek 60 kuruşa, kimi yerlerde ise 1,25’e varan fiyatlarla satılmaya devam ediyor.
VAN’DE EKMEK FİYATLARINDA BÜYÜK BELİRSİZLİK VAR!
Türkiye’de yaşanan ekonomik dalgalanmadan kaynaklı olarak son süreçte artan fiyatlar dikkate alınarak Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliğine (VAN ESOB) bağlı odaların talebi üzerine oluşturulan komisyon marifetiyle yeni ekmek fiyatı 20 Ağustos 2019 tarihinden itibaren 210 gram ekmek 1 TL 25 kuruş olarak belirlendi. Komisyonda alınan karar sonrası gelinen süre içerisinde kentte farklı işletmelerde yer yer ekmek fiyatlarında yaşanan değişkenlik fırın işletmelerini karşı karşıya getirdi. Ekmek fiyatlarında yaşanan rekabetten dolayı ekmek fiyatları aşağı inmesi vatandaşı memnun ederken, fiyatların yer yer değişkenlik göstermesi kafa karışıklığına neden oldu.
FİYATIN DÜŞMESİNDEN DOLAYI VATANDAŞ MEMNUN
Van’da ekmek fiyatı 20 Ağustos 2019 tarihinden itibaren 210 gram 1 TL 25 kuruş olarak belirlenmesinin ardından yaşanan rekabetten dolayı kentin farklı noktalarında ekmek fiyatındaki değişkenlik ile ilgili genel olarak vatandaş, ekmek fiyatının son dönemden yapılan zamlar karşısında düşüş yaşanmasından dolayı memnuniyeti dile getirirken, fiyatın bu şekilde devam etmesini istedi. Diğer yandan bir kesim vatandaş ise fiyatın yer yer değişkenlik göstermesinden dolayı kafa karışıklığına neden olduğunu dile getirdi. Genel olarak vatandaş, fiyatın düşük olması gerektiği, halkı ekmek satış noktalarının artması gerektiğini ve sabit bir fiyatla ekmek satılmasından yana fikir beyan etti.
ENGÜL: REKABETİN NEDENİNİ AÇIKLADI
Konuya ilişkin Şehrivan Gazetesi’ne açıklamalarda bulunan Van Lokantacılar Fırıncılar Esnaf Odası Başkan Vekili Şakir Engül, Komisyonda alınan karar sonrası fiyatlardaki rekabetin fırın işletmelerini zor durumda bıraktığını kaydetti. Engül, ekmek fiyatının maliyeti 1 TL 10 kuruş iken, yer yer 75 kuruşa kadar indirilmesi kabul edilir bir durum olmadığını ifade ederek şunları belirtti: “Oda olarak yaşanan rekabeti sonlandırmak adına elimizden geleni yapmaya gayret gösteriyoruz. Bilindiği üzere ilimizde Organize Sanayi Bölgesi’nde büyük bir ekmek tesisi açıldı, ‘halk ekmek satacağız’ adı altında piyasaya ekmek satıyor. Tuşba İlçesi’nde bulunan halk ekmek noktalarına satılıyor, fakat halk ekmek bulunmayan noktalara 75-80 kuruştan ekmek satması rekabetin ortaya çıkmasına neden oldu. Bununla birlikte rekabet karşısında diğer fırınlarda fiyat değişikliği, kepenk kapatma ve personel çıkarıma kadar gitmesine neden oldu” dedi.
ENGÜN: MALİYET RAPORUNA DEĞİNDİ
Engül, ekmek maliyet raporlarına değinerek şu ifadeleri kullandı: “Ekmek maliyet raporlarına baktığımız zaman yeni yönetmelikte yerelde komisyon kurularak, maliyet raporu, icmal ve diğer etkenler ele alınarak rapora imza atılır. Bakanlığa gönderilen rapor yaklaşık olarak bir aylık araştırmanın ardından onaylanarak yeni fiyat tarifesi hayata geçirilir. Türkiye’de yaşanan ekonomik dalgalanmadan sonra alınan komisyon kararı ile ekmek fiyatı 1 TL 25 kuruş olarak belirlendi. Son dönem de yaşanan zamları ele aldığımız zaman yapılan zammın haklı gerekçesi olduğunu göstermektedir” diye belirtti.
“SAĞ DUYUYA DAVET EDİYORUZ”
Piyasadaki rekabeti sonlandırmak adına ve uzlaşı noktasında sık sık görüşme gerçekleştirdiklerini ve nihai bir sonuca varamadıklarını ifade eden Engül, “Piyasadaki ekmek rekabetini sonlandırmak adına tesisin fiyatını geri çekmemesi, diğer fırın işletmelerinin rekabet karşısında zorunlu fiyat değiştirmesi ve zarar etmesi işi çıkmasa sokuyor. Haliyle kentte yer yer ekmek fiyatında değişkenlik göstermesinin nedeni bundan kaynaklanmaktadır. Mevcut durumun uzun süredir devam etmesinden dolayı 4 fırın işletmemiz kepenk kapatmak zorunda kaldı. Bunun yanı sıra personel çıkarmak zorunda kalan fırınlarımız da var. Bu manada gerekli mercilerin olaya müdahil olmasını ve konuya el atmasını bekliyoruz. Buradan sağ duyuya davet ediyoruz” şeklinde konuştu.
“İNSANLARIN EKMEĞİYLE OYNUYORLAR”
Fırın İşletme Sahibi Murat Kaplan, piyasada yaşanan rekabetten dolayı mağduriyet yaşadıklarını söyledi. Kaplan, şunları ifade etti: “İlimizde ekmek üzerinde başlayan rekabet bizleri fazlasıyla zarara soktu. Baktığımız zaman ülkemizde her şeye zam yapılırken, ekmek fiyatlarındaki zam geriye çekildi. İlimizde son dönemde açılan ekmek tesisinin halk ekmek adı altında piyasaya ucuz ekmek sürmesi diğer fırın işletmelerinin ekmeğiyle oynamasına neden oldu. Birçok fırın işletme sahibi kepenk kapatmak zorunda kaldı, personel çıkarmak zorunda kalan işletmeler oldu. Bu manada görüşmelerimiz devam ediyor, fakat olumlu yönde bir adım öteye gidemiyoruz. Bu tesisin herkesi hiçe sayarak kentteki esnafı zarara sokması doğru değildir, insanların ekmeğiyle oynuyorlar.” diye ifade etti.
“DOĞRU OLMAK LAZIM, MALİYETLER ORTADA”
Fırın İşletme Sahibi Abdulvehap İnci, kentte son süreçte yaşanan rekabetin esnafı bitirme noktasına taşıdığını söyledi. İnci, ekmek fiyatlarının düşük olmasının nedeninin gramaj düşüklü ve var olan esnafı bitirmeye yönelik bir adım olduğunu ifade ederek şunları belirtti: “İlimizde şu an 1 TL 25 kuruştan satılan ekmek esnafı kurtarmıyor. Fiyat belirlendi, fiyatını yukarıya taşımak varken aşağı çekmek esnafı bitirmeye yöneliktir. Ülkemizde yaşanan ekonomik daralmayı göz önünde bulundurursak daha aldığımız unu 60 TL’ye alırken şimdi 120 TL’ye alıyoruz. Bunları hesapladığımız da bu işin içerisinde ya hırsızlık var ya da içerisinde her türlü dolandırıcılık var. Doğru olmak lazım, maliyetler ortada birilerinin ekmeğiyle oynamak doğru değildir. Her şeye zam yapılırken nasıl ekmek fiyatları aşağı çekiliyor, burada birbirine bitirmeye yönelik bir adım var. Mutlaka bu işe el atılması gerekiyor”
“KÜÇÜK ESNAFI BİTİRMEK İSTİYORLAR”
Yaşanan rekabetten dolayı fazlasıyla etkilendiklerini ifade eden Fırın İşletme Sahibi Mehmet Yavuz, haksız rekabetten dolayı zarar ettiklerini söyledi. Yavuz, “Kentte birkaç büyük fırın fabrikasının inisiyatifini kullanarak ekmek fiyatını rayiç bedelinin altında satması piyasayı çıkmaza soktu. Bu firmaların sağlıksız un mu kullanıyor, maliyetini nasıl karşılıyor, anlamakta zorluk çekiyoruz. Bu şekilde haksız rekabetin olması bizleri zor durumda kalmamıza ve zarar etmemize neden oluyor. Ekmeğin maliyetini çıkardığımız zaman 1 TL 10 kuruştan aşağı değil, bu komisyonda değerlendirilerek belirlenen bir fiyat vardı. Fiyatın belirlenmesinin ardından birkaç büyük fabrikasının işe dahil olması, fiyatları aşağıya çekmesi bizleri kötü etkilemesine akabinde kepenk kapatmaya neden oldu. Burada rekabetin amacı küçük işletmeleri ortadan kaldırarak tekelleşme yoluyla işin küçük esnafı bitirmektedir” dedi.
“TEPKİLER KAŞRISINDA FİYATI İNDİRMEK ZORUNDA KALDIK”
Yavuz, rekabetten dolayı personel maaşlarını veremediklerini ifade ederken, fiyat değişkenliğinden dolayı vatandaştan tepkisiyle karşı karşıya kaldıklarını belirterek şunları kaydetti: “Türkiye’de neredeyse her şeye zam yapıldı. Vergi, doğalgaz, elektrik, su, kira ve diğer birçok ürüne zam yapılırken ekmekteki zam oranını haksız rekabet yüzünde aşağıya çekilmesi kabul edilir bir durum değildir. Ekmek maliyetine bakıldığı zaman un, maya ve odun fiyatlarındaki artış şu an satılan ekmeği karşılamıyor. Yer yer değişkenlik gösteren fiyatlar karşısında bizlerde fiyat indirimine gitmek zorunda kaldık, ekmeği şu an 1 TL’den satıyoruz. Bu şekilde devam etmesi halinde kepenk kapatmak zorunda kalıyoruz. Bunun dışında ekmekteki fiyat değişkenliği bizleri vatandaşla da karşı karşıya getiriyor, tepkiyle karşılaşıyoruz. İnsanımıza anlatamıyoruz, ekmeğin hangi zorluklar altında yapıldığı ne tür sıkıntılar altında üretildiğini ve en önemlisi sağlık ve gramajı noktasında dikkat ediliyor mu? Netice olarak vatandaş haklı olarak 80 kuruşa satılan ekmeği bizde 1 TL olduğunu göründe haklı olarak sorma gereği duyuyor. Tepkiler karşısında fiyatı 1 TL olarak aşağı çekmek zorunda kaldık” diye belirtti.
YAVUZ: İNSANLARIN EKMEĞİYLE OYNANMAMALIDIR
Yetkililerin bu konuya el atması gerektiğini ifade eden Yavuz, son olarak şu ifadeleri kullandı: “Yetkililer piyasadaki haksız rekabete el atması gerekiyor, haksız kazanca bir dur demesi lazım. Bu şekilde devam etmesi halinde kepenk kapatmak zorunda kalacağız. Mecburiyetten dolayı ödemelerimiz yapmak adına aracımızı satmak zorunda kaldık. Elimizde olan birikimlerimizi elden çıkararak ekmek maliyetini karşılamaya çalışıyoruz. Bizim verdiğimiz emek boşa gidiyor, yetkiler bir an evvel iyi niyetli olmayan sektöre zarar veren bu fabrikaların önüne geçmesi gerekiyor, insanların ekmeğiyle oynanmamalıdır”
“PERSONEL ÇIKARMAK ZORUNDA KALDIM”
Haksız rekabet karşısında ekmek fiyatını indirmek zorunda kaldıklarını ifade eden Fırın İşletme Sahibi Hikmet Özer, mecburiyetten dolayı personel çıkarmak zorunda kaldığını belirterek şu ifadeleri kullandı: “Ekmek fiyatı maliyeti karşılamıyor, neden diye soracak olursanız; kira, elektrik, su, personel giderleri ve odun fiyatlarındaki artış ekmeğin maliyeti kurtarmıyor. Maliyeti kurtarması adına sabit şekilde rekabet olmadan ekmek satılması gerekiyor. Bu manada piyasadaki haksız rekabeti ortadan kaldırmak adına yetkilileri olaya el atmasına davet ediyorum” dedi.
“200 METRE İLERİMİZDE EKMEK 80 KURUŞA SATILIYOR”
Ekmek maliyetinin ortada olduğunu ve ekmek fiyatını aşağı çekmenin küçük işletmelere zarar verdiğini ifade eden Fırın İşletme Sahibi Yakup Özdağ, ekmek maliyetinin 1 TL 10 kuruşun üzerinde olduğu dile getirerek şunları kaydetti: “Bu konuyla ilgili sık sık görüşmelerimiz oluyor fakat insanların bakış açısını değiştiremiyoruz, insanımızın tipik esnaf halidir. Maliyetini kurtarmadan, kazanmadan birbirini batırma çabasıdır. İşletme olarak kendimize alternatif şeyler sunmaya çalışıyoruz. Bu şekilde devam etmesi halinde işletmemizi kapatma yoluna kadar gideriz. Daha önce işlediğimiz ekmek kadar zarar ediyoruz, 3 bin TL malzeme alırken, 3 bin TL’de zarar ediyoruz. 200 metre ilerimizde ekmek 80 kuruşa satılıyor, fakat bizler gramajına ve sağlık koşularına bakarak kaliteli ekmek üretip 1 TL’den satıyoruz. Bu konuyla ilgili sahipsiz bir memleket olmadığına göre idari amiri olduğuna göre olaya el atarak, soruşturarak olaya müdahil olması gerektiği kanaatindeyim” dedi.
“ÇÖZÜM ÜRETİLMESİ GEREKİYOR”
Özdağ, personel çıkarmanın ve kepek kapatmanın kentin kârı olamadığını söyledi. Özdağ, “Yetkililer bu konuda bütün fırın işletme sahiplerini çağırarak bu rekabetin amacı ve sebebini sorması gerekiyor. Buradan rica ediyoruz, sorsunlar araştırsınlar. İlimizde ekmek rekabeti neyden kaynaklanıyor? Çözülmesi gereken, masaya yatırılması gereken bir sıkıntıdır. Herkesin bu konuya el atarak çözüm üretilmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.
“8 PERSONEL ÇIKARMAK ZORUNDA KALDIM”
Fırın İşletme Sahibi Gökhan Koç, komisyon tarafından belirlenen 1 TL 25 kuruştan ekmek sattıklarını fakat yaşanan rekabetten dolayı 1 TL’ye indirmek zorunda kaldıklarını ifade ederek şunları söyledi: “Ekmek fiyatını indirmek zorunda kalmamızın nedeni, yer yer 75-80 kuruştan ekmek satılması tezgâh satışlarımızın düşmesine neden oldu. Haliyle ekmek fiyatını 1 TL’ye indirmek zorunda kaldık. Günde 2 bin ekmek satışı yaparken, 500 ekmeğe kadar düştük. Ayın 5’inde maaş vermem gerekirken, ayın 15’ine kadar personel ücretini veremedim. Kötü bir süreçten geçiyoruz, kötü bir rekabet süreci var. Geçtiğimiz yıl aldığımız maya 55 TL’den 95 TL’ye çıktı, un keza 115 TL’den satılıyor. Kötü süreçten dolayı 8 personeli işten çıkarmak zorunda kaldım. Özellikle bu konuda yetkililerin olaya el atılması gerekiyor”
