2011 depreminden sonra Van’ın en büyük yarayı alan sektörü olan ve ardından ardı ardına gelen imar ve ruhsatlandırma değişiklikleri ile adeta can çekişen inşaat sektörü bu yıl altın çağını yaşadı. Dolaylı olarak neredeyse yüze yakın sektörün de lokomotifi olan inşaat sektöründeki durağanlık Van’daki yerel krizin de nedeni olarak görülürken bu yıl tam anlamıyla bir patlama yaşandı.
ŞEHRİVAN ÖZEL: MERAL YILDIZ – HAKAN SARI: 2011 depreminden sonra Van’ın en büyük yarayı alan sektörü olan ve ardından ardı ardına gelen imar ve ruhsatlandırma değişiklikleri ile adeta can çekişen inşaat sektörü bu yıl altın çağını yaşadı. Dolaylı olarak neredeyse yüze yakın sektörün de lokomotifi olan inşaat sektöründeki durağanlık Van’daki yerel krizin de nedeni olarak görülürken bu yıl tam anlamıyla bir patlama yaşandı.
Yıllar süren durağanlığın ardından Van bu yıl inşaatta altın yılını yaşadı. Deprem sonrası bir çok alanda ve sektördü zor günler geçiren, yaşanan ekonomik kriz nedeniyle vatandaşın büyük sıkıntı yaşadığı kentte yeniden canlanma inşaat sektörüne de yansıdı. Yerel yönetimlerde yeni dönemin başlaması, imar ve ruhsat konusundaki sıkıntıları çözülmesiyle birlikte inşaat da yükselişe geçti. Van’ın dört bir yanında inşaatların yükselmesi sektördeki canlılığa işaret ederken Van İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Kamuran Turgut ve bazı esnaflardan da açıklamalar geldi. Turgut bu alandaki hareketliliği doğrularken, bazı önemli konularda da uyarılarda bulundu. Vali Murat Zorluoğlu’nun kentte olmasının bir şans olduğunu sözlerine ekleyen Turgut, bununla birlikte kurumların yerleri, kentin şehir merkezindeki sıkışıklık, son zamanlardaki imar tadilatları ve emsaller gibi önemli konulara değindi. Kent meydanı konusunda da Beşyol’un meydan olması gerektiğine vurgu yapan Turgut’u sektör için eski imar ile hareket edilmesi gerektiğinin de altını çizdi. Esnaf ise piyasada türeyen dolandırıcılardan yana dert yandı.
SEKTÖR İNŞAAT SEZONUNU NASIL GÖRDÜ?
Her yıl Nisan ve Aralık ayları arasında Van’da başlayan inşaat sezonu bu yıl çok verimli geçti. Özellikle geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında bu yıl inşaat sektöründe patlama yaşandığı kaydedildi. 2011 depreminin üzerinden 6 yıl gibi bir süre geçti ancak son iki yıldır kentsel dönüşümde bir canlılık olduğu gözlemlendi. İmar, ruhsatlandırma ve diğer bir çok konuda uzun süre sıkıntı yaşayan sektörde turizm gibi diğer alanlarda olduğu gibi bu yıl patlama yaşandı. Kentin dört bir yanında yükselen inşaatlar Van’daki canlılığın fotoğrafı olurken Van İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Kamuran Turgut da durumu Şehrivan aracılığı ile değerlendirdi. Öte yandan bazı vatandaşlar da inşaat sektöründeki canlılıkla ilgili görüş paylaştı.
TURGUT: İNŞAATTA CİDDİ BİR İLERLEME KAYDEDİLDİ
Geçmiş sezonlara göre bu yıl son çeyreğe kadar inşaatta ciddi bir ilerleme kaydedildiğini dile getiren Turgut, “Geçmiş sezonlara göre bu sezon inşaatta bir patlama oldu. Ama son çeyrekten sonra büyükşehir belediyesinden kaynaklanan durumlardan dolayı bir durma oldu.” Dedi. Amaçlarının Van’daki inşaat sektörünün daha da ilerlemesi olduğuna dikkat çeken Turgut, “Şu andan itibaren Van’ın en büyük sektörü inşaat sektörü olarak görünüyor. Geçmişte sınır ticareti ön plandaydı ama şimdi Van inşaat sektörüne yönelmiş görünüyor. Van 2011 depreminden sonra imardan dolayı çok ciddi sıkıntılar yaşadık. Bu sorun geçen senelere kadar da bir türlü giderilemedi. Halen de tam anlamıyla giderişmiş değil. Bu sene biraz daha bir iyileşme oldu. Mevcut inşaat sektöründe verdiğimiz göz aza indi diyebiliriz. Ustalarımız tekrar geri dönmeye başladı.” Diye belirtti.
TURGUT: BİR İNŞAATTA 450’YE YAKIN İNSAN EKMEK YİYOR
Van’ın imarıyla ilgili spekülasyonların önüne geçmek için bölge bazında eşit emsallerin verilmesi gerektiğini ifade eden Turgut, “Van’da inşaat sezonu göz önüne alındığında sezon kaybına uğramamak için belli dönemlerde çalışmama olmasın. Bu imar sorunu acil olarak çözüme kavuşturulmalı. Bölge bazında eşit emsallerle bu sorun çözülebilir. Bir inşaatta nerden bakılsa 80-90 kişi çalışıyor. Çekirdek aile bazından bakıldığında bir inşaatta 450’ye yakın insan ekmek yiyor. Birde dolaylı yoldan bakıldığında inşaat sektörü 400 alt sektörü besleyen bir sektördür. Bu ciddi bir rakam. Bu yüzden var olan sorun ne ise biran önce çözüme kavuşmalı. Van merkezi bir an önce netliğe kavuşmalı.” Şeklinde konuştu.
“VAN MERKEZİNİN İMAR SORUNU BİR AN ÖNCE ÇÖZÜME KAVUŞMALI”
Hızlı nüfus artışının doğurduğu en büyük sorunun yeterince arsa üretilememesi olduğunu belirten Turgut, “Van'da yeterince arsa üretilememesi, arsa fiyatlarının çok yükselmesine neden olmaktadır. Arsa payı inşaat maliyeti içinde yüzde 15-20 oranına sahip olması gerekirken günümüzde bu oran Van'da yüzde 40’ı aşmış durumdadır. Bu sorunu çözmek için yeni imar alanları açılmalıdır. Bostaniçi, Edremit veya bardakçı kısımlarında imar çalışmaları yapılabilir. Parseller üretilmeli. Sil baştan imar yapmak kolay bir şey değil. Ama bu imar yapılırken Van merkezine göçlerin olmaması için çözümler üretilmeli. Van merkezinin imar sorunu bir an önce çözüme kavuşmalı.” Dedi.
TURGUT: YENİ SEZON BAŞLAMADAN SORUNLAR ÇÖZÜLMELİ
Turgut konuşmasını şu ifadelerle sürdürdü: “Daha önce İpekyolu Belediyesi ada bazında yerlere bakıp kararlar alabiliyordu. Biz imar tadilatlarına karşıyız tabi ki ama Van merkezi için imar tadilatı mı yoksa başka bir şekilde mi bilmiyoruz ama bir şekilde çözüme kavuşmalı. Bekleyen dosyalar reddetmek kanunen doğrudur ama Van merkezi için acil olarak çözüm üretilmeli. Bu imar tadilatı sorunu 90’lı yıllardan süre gelen bir sorun. Bu saatten sonra durdurmak ne kadar başarılı olur bilmiyoruz. Çözüm olarak önümüzdeki yıllar için insanların önü açılmalı. Van kilitlenince nefes almakta zorlaşıyor. Bu yüzden çok acil olarak çözüm şart. Sezonumuz bitmek üzere. Yeni sezon başlamadan sorunlar çözülmeli ki sağlıklı bir sezona başlayalı. Bu sezonda çok ciddi işler yapıldı. Muş’tan usta getirildi. Bu da inşaat sektöründe ciddi bir ilerlemenin olduğunu gösteriyor. Artık ustalarımız batıdan geri geleceği anlamına eliyor. Ama dokuzunca aydan sonra duraklama yaşanmaması şart. 6 ay iş yapıp sonra durmak çokta sağlıklı değil. Artık kesin bir çözüm şart. Diğer yıllarla karşılaştırdığımızda iyi bir sezon geçirdiğimiz bir gerçek.”
“EŞİT EMSALLER VERİLMELİDİR”
Van'daki çarpık yapılaşmayı önlemek, şehir merkezine sıkışan Van'ı açmak için, yeni imara girmiş yerleri ve yeni imara açılacak yerlerde yapılaşmayı geliştirmek için müteahhitlere cezbedecek fırsatların tanınması gerektiğini ifade eden Turgut, “Örneğin altyapı, içme suyu doğalgaz götürülmesi, müteahhitlerden harç alınmaması, arsa tahsisi, yüksek kat verilmesi resmi kurumların imar yapılacak bölgelere taşınması. Geleceğin Cumhuriyet Caddesi olmaya aday olan ve aynı zamanda üç merkez ilçe Edremit, İpekyolu, Tuşba bağlantısı olan ve Van'ın en geniş caddesi olan İpekyolu caddesinde imar sıkıntıları giderilip, eşit emsaller verilmelidir. Eşit emsaller verildiği takdirde gelecek sezon bu yıla göre daha da iyi geçeceği benziyor. Ama son çeyrekteki gibi kilitlenme olacaksa çok ciddi bir sorun oluşturacaktır. Ayrıca bir kırılganlık ve aldığımız göçü geri vermemiz anlamına geliyor. Bizim çağrımız imar sorununa artık kesin bir çözüm getirilmesi. Van’ın sorunlarına ancak Vanlı teknik elemanlar çözüm üretebilir.” Diye konuştu.
TURGUT: ESKİ İMARA GÖRE HAREKET EDİLMEMELİ
Küçük parklar yerine devasa park projelerinin üretilmesi gerektiğini kaydeden Turgut, “Proje bedelleri, ruhsat harçları ve yapı kullanma izin harçlarının yüksek olması, insanları inşaatta kaçak yapıya teşvik etmektedir. Bu nedenle bu gibi harçların düşürülmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Ayrıca eski imara göre hareket edilmemeli. Bir bina yapıldığında tüm ayrıntılar göz önüne alınarak yapılmalı. Binalar yapıldığında alt yapı ve üst yapı bu çalışmalara dâhil edilmeli. Artık mevcut soruna çözüm bulmak zorundayız.” Dedi.
“MİTİNG ALANI EN AZINDAN BEŞYOL SEÇİLMEMELİ”
İnşaat sektörü için son noktanın koyulması gerektiğini söyleyen Turgut, “Tek sorunumuz inşaat sektörü değil. Ulaşımda da büyük sıkıntılar yaşıyoruz. Örneğin Beşyol trafiği artık çekilmiyor. Bizde bu yönlü bir çalışma yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Milli Egemenlik yolu üzerinden Dere Caddesine acil olarak bağlantı yolu yapılmalı. Üst taraftan gelen araçlar Beşyol’a girmeden arka yoldan gittiğinde trafik çok rahatlayacaktır. Bu yüzden acil olarak bu soruna çözüm üretilmeli. Alternatif yol olduğu takdirde trafik sıkışmayacak. En basiti bir miting veya başka bir şey için Beşyol kapatıldığında Van trafiği kilitleniyor. Miting alanı en azından Beşyol seçilmemeli. İnsanların hali perişan oluyor gerçekten. Acil olarak Van’a kent meydanı kazandırılmalı. Ayrıca otogar kavşağı ve karayolları kavşağına acil olarak çözüm üretilmeli.” Diye belirtti.
VALİ ZORLUOĞLU’NA TEŞEKKÜR
Turgut konuşmasını şöyle tamamladı: “Merkez içinde kalmış mevcut kurumların yerleri çok devasa yerlerdir. Bu alanlar parka dönüştürülürse Van nefes alacaktır. O tür alanlar iyi değerlendirilmeli. TOKİ’ye devretmek yerine halka açık güzel yeşil alanlar olduğunda Van’a büyük kazanç sağlayacaktır. Buradan sayın valimize sesleniyoruz, mevcut kurumların yerlerini parka çevirirse Van’a büyük katkı sunacaktır. Sayın Valimiz Zorluoğlu, Van için büyük bir kazançtır. Böyle bir adam bundan 10 yıl önce Van’a gelmiş olsaydı şimdi kangrenleşmiş sorunları yaşamıyor olacaktık. Keşke Murat Bey daha önce kente gelmiş olsaydı.”
“MÜTTEHİTLER BURADAN MALZEME ALMIYOR”
İnşaat esnafından Mehmet Efeoğlu Şehrivan’a yaptığı açıklamada, Van’da görünürde çok fazla inşaatın olduğunu ifade ederek, ancak piyasada sıcak paranın olmadığını belirtti. Efeoğlu, “Dolar çok yükseldi tabi haliyle bu malzemelerin fiyatlarına da yansıdı. Dışarda gelen müttehitler buradan malzeme almıyor. Çalışan personelinden tutun çivisine kadar dışardan geliyor. Bu da haliyle bizleri çok kötü etkiliyor. Van’da bütün inşaatlar yapsat karşılığında yapılıyor. Yapsatta güven yok ve birçok esnaf yapsatlar yüzünden battı. Daire karşılığında malzeme veriyor ama daireyi sattığında malzeme fiyatlarını çıkaramıyor. Bu da zarara neden oluyor. Bir de eskisi gibi güven ortamı kalmadı. Artık malzeme satmaktan korkuyoruz. Malzeme satıyoruz sonra malzemeyi alıp giden kişileri daha bulamıyoruz.” Şeklinde konuştu.
EFEOĞLU: VAN ESNAFI BORÇLU
2011 yılında yaşanan depremden önce inşaat malzemesi satımında çok iş olduğunu ifade eden Efeoğlu, “Büyük bir deprem yaşadık ve bizi çok kötü etkiledi. Devlet o dönemde vergi borçlarını sileceklerini söyledi ama şimdi hiçbir şey değişmedi. Van’daki esnafın vergi borcu çok fazla. Mesela benim 30 binden fazla borcum var. Bazı esnafın borcu 80 veya 90 milyarı buluyor. Büyük şirketleri hiç saymıyorum. Devletin bu konuda esnafa destek olması lazım. Van esnafının buna çok ihtiyacı var.” Dedi.
İNŞAAT SEKTÖRÜ CANLI AMA GÜVEN SIKINTISI DA VAR
Yine Van’da inşaat sektöründe çalışan İsmail Reşitoğulları da yaptığı konuşmada, bu yıl inşaat sektöründe diğer yıllara göre işlerin çok iyi olduğuna dikkat çekti. Reşitoğulları, “Van’da şuan çok yoğun bir inşaat çalışması var. Tabi bu da bizi olumlu etkiliyor. Diğer yıllara göre bu yıl çok verimli geçti. Bu yıl piyasa çok canlıydı. Doların yükselmesi bizi çok kötü etkiledi. Malzeme fiyatları çok yükseldi bu da müşteri potansiyelini düşürüyor. Şimdi piyasada dolandırıcılık çok yapılıyor. Örneğin bir müttehit dışardan geliyor burada yapsat karşılığında iş yapıyor. Bizler onlara malzeme veriyoruz ama adam işini bitirip kayıplara karışıyor. Bunlar çok başımıza geliyor. Piyasada sıcak para yok. Piyasada sıcak paranın olması için ilk önce güven ortamı oluşması lazım. Yani güven ve huzur ortamı kalmamış. Huzur ortamı olursa bu sorunlar hepsi de çözülür. Yatırımlar yapılır işler açılır.” Şeklinde konuştu.
KALÇIK: İNŞAAT PİYASASI GÜVENSİZ BİR PİYASA OLMUŞ
Van esnafı Aydın Kalçık ise inşaat sektörü ile ilgili şu ifadeleri kullandı: “Bu yıl çok kötü bir sezon geçirdik. Van da her yerde inşaat yapılıyor ama bu bizi pek etkilemiyor. Çünkü bu inşaatları yapan müttehitler dışardan gelmiş malzeme personelini dışardan getiriyor. Bunun bize hiç bir faydası yok tam tersine zararı çok. Dışardan gelen müttehitler yarım yamalak iş yapıyor. Örneğin geçen gün karşılaştık Adam elektrik sistemini çekmemiş sadece bir kaç tane piriz takmış prizleri çıkarıyorsun kablo yok hiçbir sistem yok. Yarım yamalak iş yapıyorlar. Yani inşaat piyasası çok güvensiz bir piyasa olmuş. Bu yüzden birçok esnaf kardeşimiz dolandırıldı ardından iflas etti. Şehrimizde çok güzel ve canlı bir piyasa var ama güven yok. Biz yapsat işlerine giremiyoruz. Çünkü dolandırma olasılığı çok yüksek. Dolar yükselmesi bizi çok kötü etkiledi. Her gün malzeme fiyatlarına zam geliyor. Birde piyasada çok esnaf var. Bu da çok büyük bir rekabetin oluşmasına neden oluyor. Benim verdiğim bir fiyatı diğer esnaf arkadaşım sırf iş yapabilmek için onu kırıyor bu da çok kötü yansıyor bize. Bu piyasada çok acımasız bir rekabet var. Esnaf müşteri kapabilmek için her şeyi yapıyor.”
“İNŞAAT SEKTÖRÜNDE ÇOK İYİ DURUMDAYIZ”
İnşat esnaflarından Kenan Kalçık da yaptığı konuşmada, Van’da son 2 yılda inşaat sezonunda çok büyük bir hareketliliğin yaşandığına vurgu yaparak, “Tabi bu bizi olumlu etkilemiyor ve çok kötü bir yıl geçirdik diyebilirim. Dolar çok yükseldi ve malzeme fiyatları uçtu. Dışarıdan gelen çok müteahhit var. Dolaysıyla burada aldıkları ihaleleri ve inşaatların bütün malzeme ve işçisi dışardan geliyor. Bir çivi dahi bizden alınmıyor. Biz esnaf olarak yapsat işlerine giremiyoruz. Van olarak inşaat sektöründe çok iyi durumdayız ama piyasalarda sıcak para yok bu da olumsuz etkiliyor.” Diye belirtti.
BAŞLAT: VAN DA İŞ VAR AMA PARA YOK
Van’da inşaat sektöründe iş yapan Necat Başlat ise yaptığı konuşmada, inşaat sezonunda çok iyi bir yıl geçirdiklerini kaydederek, “Van’da görünürde inşaat alanında çok büyük bir gelişme var. Çok dinamik bir piyasa yaşanıyor. Sürekli yeni yapılar yapılıyor ve Van’ın her yerinde inşaat var. Şu anda Van da yapılan inşaatların yüzde atmışını dışardan gelen müttehitler yapıyor. Dolaysıyla bu inşaatlardan pek fayda alamıyoruz. Her yıl kar oranımız düşüyor. Mesela geçtiğimiz yıllarda yüzde 25 ve 30’ken şuanda kar oranımız yüzde 5’dir. Bunun sebebi de çok esnaf olmasından kaynaklanıyor. Doların yükselmesi bizi çok kötü etkiledi. Malzemeler çoğu ithal dolaysıyla fiyatlar uçtu. Şimdi Van’daki bulunan hiçbir esnaf yapsata girmez çünkü güven ortamı kalmamış. Dolandırıcılık hat safhadadır. Birde yapsatta para yok vadeli çek veya daire karşılığında iş yapılıyor. Bazen bunların karşılığını alamıyoruz bu çok büyük zarara neden oluyor. Evet, Van da iş var ama para yok.” İfadelerine yer verdi.
