ŞEHRİVAN ÖZEL: MERAL YILDIZ- Türkiye’nin en büyük genç nüfusundan birisine sahip Van’da, gençlerin işsizlik, işverenin ise kalifiye işçi sorunu sürmeye devam ediyor. Son dönemlerde artan işsizlik oranları ile birlikte yeniden tartışma konusu olan yüksek işsizlik rakamları en yoğun genç nüfusuna sahip Van’da da etkisini hissettirirken gençlerin büyük kısmı almaları gereken maaşı alamamaktan ve iş bulamamaktan dert yandı.
Dünya üzerinde kabul gören genç tanımının yaş aralığı 15-24 olarak biliniyor. Ülkemizde 25 yaş altı nüfus oranı toplam nüfusun yüzde 40’ını oluşturacak kadar yüksek ve önemli bir kısmını da 15-24 yaş aralığındaki gençler oluşturuyor. Van ise bu anlamda ülkenin en büyük genç nüfusuna sahip kentlerinden birisi. Nüfusunun neredeyse yüzde 70 oranı 30 yaş altı nüfusu kapsayan Van’da rakam avantaj olarak görünmesine rağmen işsizlik nedeniyle dezavantaj olarak kendisini hissettiriyor. En çok göç veren illerden birisi olma ünvanını da elinde bulunduran gençler batı illerine göç edip iş bulmak için memleketini terk ederken, geriye kalanlar ise iş bulma konusunda ciddi sıkıntılar yaşıyor. En büyük oranı hizmet sektöründe faaliyet gösteren gençler buna rağmen hak ettikleri ücreti alamamaktan dem vuruyor. İş bulmanın da zorluğuna değinen gençler, kenti diğer Doğu illerine göre daha iyi durumda olmasına rağmen iş bulmanın hala zor olduğu bir kent olarak tanımlıyor. İşverenin ise nitelikli çalışan bulamamaktan dert yandığı kentte, son dönemlerde ülke genelinde yüzde 30’lara kadar çıkan genç işsizlerin yaşadığı çaresizlik kendisini iyice hissettiriyor. İş bulamayan gençler kafelerde, oyun salonlarında, kahvehanelerde zaman öldürerek ve İŞKUR gibi kurumlardan iş alabilmek umuduyla bekliyor.
Van genç nüfusuyla Türkiye’nin en önde gelen iller konumundaki yerini korumaya devam ediyor. Genç nüfusun bu kadar yoğun olduğu bir ilde genç işsizliğinde olması dikkatlerden kaçmıyor. TÜİK verilerine göre; Van, Bitlis, Hakkari ve Muş illerinde 15-24 yaş gurubundaki genç işsizlik oranı 2018 yılında yüzde 30,5 olarak kayıtlara girdi. Bu durum genç nüfusun yüksek olması, genç işgücü oranının da artmasına neden oluyor. Ancak artan genç işgücünün önemli bir bölümünün işgücü piyasası dışında kaldığını işsizlik rakamlarına da yansıyor. Rakamlara göre Van her 5 gençten 1’nin işsiz olduğu gerçeğiyle karşı karşıya. Türkiye’de genç nüfusun en yüksek olduğu illerin başında Van geliyorken, genç işsizlikte bir o kadar yüksek rakamlarda seyrediyor. TÜİK verilerine göre Van, Bitlis, Hakkari ve Muş illerinde 15-24 yaş gurubundaki genç işsizlik oranı 2018 yılında yüzde 30,5 olarak kayıtlara girdi.
YA GÖÇ EDİYORLAR YA İŞKUR UMUDUYLA BEKLİYORLAR
Van’da yüksek genç potansiyeline rağmen gençlerin enerjisi ve bilgi birikimi piyasaya bir türlü yansıtılmıyor. Büyük bir genç nüfusuna sahip kentte gençler iş bulamadığı için çoğunlukla büyük kentlere göç ediyor. Batı illerinde özellikle inşaat sektöründe faaliyet gösteren gençler, kış aylarını çalışarak yaz aylarını ise memleketine dönerek geçiriyor. Kalan genç nüfusun büyük bölümü ise İŞKUR’un kapısında yatıp kalkıyor. Kurumlarda iş bulma umuduyla İŞKUR’u kapısını çalmakla büyük zaman harcayan gençler iş bulamayınca da hayatlarının en verimli dönemini zaman öldürerek geçiriyor. Bunun en büyük örneği ise son zamanlarda artan eğlence mekanları, kafe ve oyun salonlarının açılması ve yoğun ilgisi olarak görülüyor.
VAN’DA KALANLARIN ÇOĞU HİZMET SEKTÖRÜNDE
Şehrivan’ın Van’daki gençlerin durumu ile ilgili çalışmasında TÜİK’in gençlerle ilgili raporu mevcut durumda gençlerin sektörlere göre dağılımı da paylaşıldı. Gençlerin sektörlere göre dağılımını raporlaştıran TÜİK’in verilerine göre TRB2 bölgesinde bulunan Van, Bitlis, Hakkari ve Muş illerinde tarım sektöründe çalışan gençlerin oranı yüzde 30 iken, sanayide yüzde 24,6, hizmet sektöründe ise yüzde 39,4 olarak kayıtlara girdi. Bu verilere göre gençlerin en çok olarak çalıştığı sektör hizmet sektörü olarak kayıtlara girdi. Bunun en büyük sebebinin ise son dönemlerde turist ilgisinin oldukça yoğun olduğu kentte hizmet sektörünün oldukça hareketli günlerden geçmesi olarak biliniyor.
VAN’DAKİ İŞVEREN İŞÇU BULAMAMAKTAN ŞİKAYETÇİ...
Şehrivan Gazetesi olarak Van sokaklarında gençlerle görüştük. Şehrivan’a konuşan Fatih Artim isimli genç, şehirlerarası evden eve nakliye sektöründe görev yaptığını ifade etti. Artim, “Kişinin beklentisine göre iş imkânı değişiyor. Bazı bireylerin 50 lira yevmiye ile çalışabiliyorken, bazıları ise ihtiyaçlarını karşılayamadığı için çalışamıyor. Mesela ben, 50-100 lira yevmiye ile çalışacak adam bulamıyorum. Tabi Van’da da iş bulmak zor, ancak bulunabilir.” Dedi.
GENÇLER “HAKKIMIZI ALAMIYORUZ” DİYOR
Artim, işverenin işçiye bakış açısını eleştirerek, şunları söyle: “Van’ın işsizlik sorununda bir diğer görev de esnaf düşüyor. Esnaflar hak edene hakkını verirse, işçide bulur, daha da çok kazanır bence. Tabi bizim esnaflarda öyle bir hava yok. Ben kazanayım da eleman ne yapıyorsa yapsın, havası var. Bazı olguları görmek gerek.” İfadelerini kullandı.
İŞ ARAYANLAR DERTLİ...
Gurbet Özlü isimli gençte verdiği demecinde, Van’da iş bulmanın pek mümkün olmadığını belirterek, işverenlerin deneyimli eleman aradıklarını söyledi. Özlü, “Herhangi bir yerde çalışmadan nasıl deneyimli olmamızı bekliyorlar.” Dedi. Özlü, bizlerin doğuştan yetenekli olmamızı beklediklerini ifade etti. Sözlerine şu şekilde devam etti: “Çalıştığı yerde ücretlerin düzenli olarak verilmesini eleman sıkıntısı yaşamamayı ve diğer çalışanlarla aile gibi olmak istediğini.” Şeklinde konuştu.
İRANLILAR SAYESİNDE HİZMET SEKTÖRÜ HAREKETLİ
Cafe sektöründe çalışan Taner Kılıç yaptığı açıklamasında, “İş ararken zorlanmadım. Çünkü daha önceden birçok işte çalışmış ve deneyim sahibiydim. Bu sayede istediği işe kolaylıkla girebiliyorum.” Dedi. Lise mezunu olan Kılıç çalıştığı işin aslında çok kötü olmadığını söyleyerek, “Aslında çalıştığım işi severek yapıyorum. Çünkü ben insanlarla iç içe olmayı ve çalışmayı seven biriyim.” Diye konuştu. Kılıç iş bulma konusundaki avantajları şu ifadelerle anlattı: “Bana kalırsa iş bulma olanağı diğer illere göre kötü. Fakat doğu illerini ele alacak olursak Van’daki iş olanağı çok kötü bir durumda değil. Bu durumu etkileyen faktörlerden biri sınır komşumuz olan İran’dan gelen turistlerdir. İranlılar sayesinde iş olanakları da artıyor. Böylece canlı para akışı gerçekleşiyor.” Kılıç, “Buradan kazandıkları para ile kira ödeyen ve çocuklu aileler için yeterli miktarda değil. İşten kazanılan para bu durumdaki ailelerin geçim sıkıntısına çözüm bulacak kadar iyi değil. Fakat benim gibi köyde yaşayan ve kira ödemeyenler için yeterli bir ücret denebilir.” Dedi.
“ÇALIŞTIĞIM İŞTE EMEĞİMİN KARŞILIĞINI ALAMIYORUM”
Tekstil sektöründe çalışan ve lise mezunu olan Esra Özkan ise Şehrivan’a verdiği demecinde, işverenlerin genelde genç ve dinamik eleman aradıkları için iş bulurken zorlanmadığını belirtti. Çalıştığı yerde isteyerek çalışmadığını söyleyen Özkan geçimini sağlamak için çalışmak zorunda olduğunu dile getirdi. Özkan, “Van’da istediğim bir işte çalışmak çok zor. Çünkü burada işverenler sigortasız ve düşük ücretle eleman çalıştırıyorlar. Çalıştığım işte emeğimin karşılığını alamıyorum. Bu zamanda işsizlik sorunu olduğu için işverenler çalışanları çok fazla çalıştırıyorlar.” diyen Özkan çalışanların çok büyük bir baskı altında olduğunu söyledi.
GENÇ İŞSİZLİK ARTTI
“TÜİK verilerine göre, Ocak 2019 döneminde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 259 bin kişi artarak 4 milyon 668 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 3,9 puanlık artış ile yüzde 14,7 oldu. Genç nüfusta 15-24 yaş işsizlik oranı 6,8 puanlık artış ile yüzde 26,7 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 3,9 puanlık artış ile yüzde 15,0 olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2019 yılı Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 259 bin kişi artarak 4 milyon 668 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 3,9 puanlık artış ile yüzde 14,7 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 4,1 puanlık artış ile yüzde 16,8 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 6,8 puanlık artış ile yüzde 26,7 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 3,9 puanlık artış ile yüzde 15,0 olarak gerçekleşti.
