Orhan AŞAN - Şehrivan
2 yıla yakın bir süre önce başlatılan çözüm süreciyle birlikte yaylaları açılan, tarihi mekanları yeniden canlanan bölgede önemli gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Arkeologların ve akademisyenlerin yeniden tarihi aramaya başladığı tarih kokan Van coğrafyasında da çözüm süreciyle birlikte önemli aşamalar katediliyor. Her tarafı tarihi mekanlarla dolu olan kentte on yıllardır süren sancılı süreçten dolayı ulaşılması güç olan mekanlardan biri olan 400 yıllık Zernek Kalesi de bu mekanlardan sadece birisi. Abbasilerin 17’inci yüzyılda inşa ettiği tarihi bir kale olan bu mekanda YYÜ’lü akademisyenler çalışmalar için kolları sıvadı bile.
Van’ın Gürpınar ilçesi Zernek Mahallesi'nde bulunan 400 yıllık Zernek Kalesi'nde incelemeler yapan Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, kalenin turizme kazandırılması için çalışma başlattı.
İlçeye 40 kilometre uzaklıkta bulunan Zernek Kalesi'nin büyük bir kısmı bakımsızlıktan harabeye döndü. Kalenin tarihi bir öneminin olduğunu belirten YYÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, kalede inceleme yaparak rapor tuttu.
ABBASİLERİN HAKKARİ BEYLİĞİ YAPTI
Kalede çeşitli bölümlerin olduğunu ifade eden Yrd. Doç. Dr. Top, “Bu yapıda içerisinde kale başta olmak üzere cami, zaviye ve tarihi mezarlık gibi birçok doku yer alıyor. Kalenin üzerinde kitabesi yok. Mimari dokudan 17'nci yüzyılın ortalarından itibaren buranın şekillenmeye başladığını söyleyebiliriz. Abbasilerin Hakkari Beyliği tarafından yapılmış bir kale. Bu kale yıllardan beri bilinmesine rağmen üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamış” dedi.
‘400 YILLIK BİR GEÇMİŞİ VAR’
17. ve 18. yüz yıllarda buranın yoğun bir şekilde yaşandığı görülmekte olduğunu ifade eden Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, “Burası Van-Hakkari karayoluna 2 kilometre uzaklıkta olan bir köydür. İçerisinde kale başta olmak üzere cami, zaviye ve tarihi mezarlık gibi birçok dokunun yer aldığı bir mekan. O açıdan oldukça önemli. Burası yaklaşık olarak 400 yıllık bir geçmişe sahip. Kalenin üzerinde kitabesi yok. Mimari dokudan 17. yüz yılın ortalarından itibaren buranın şekillenmeye başladığını söyleyebiliriz. Osmanlı dönemine ait bir kale ve yoğun bir doku görünüyor. Buranın Hakkari beylerinin bir kolu olan ve Abbasi ailesinden gelenler tarafından yapılan buradaki yapılar oldukça önemli” dedi.
‘SAKLI VE GİZLİ KALMIŞ’
Kazı ekibi olarak inceleme yapmak üzere burada bulunduklarını söyleyen Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, “Burada Kültür Ve Turizm Bakanlığı'ndan Van Roleve Bölge Müdürlüğü ekipleri mevcut. Bunlarla birlikte bir inceleme gerçekleştiriyoruz. Özellikle bu kalenin yıllardan beri bilinmesine rağmen üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamış olması, çalışma derken kazı, restorasyon ve sağlamlaştırma anlamında. Ziyaretçiler bile çoğunlukla bilinmemiş olması buranın adeta saklı ve gizli kalmış bir izlenim uyandırıyor” Dedi.
‘SÜREÇ ETKİLİ OLMAYA BAŞLADI’
Bölgenin son yıllarda barış süreci ile birlikte rahatlama sürecine girmesiyle kendileri gibi bilim insanlarının araştırmaları için buralara gelmelerinin daha mümkün hale geldiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, “Bu bölgedeki özellikle bu güne kadar bilinmeyen, incelenmeyen bu dokuların hem günümüze çıkarılması hem de bundan sonra ihmal edilmişlikten, kaderlerine terk edilmişlikten kurtarılması açısından son derece önemli. Hemen kalenin içerisine baktığımızda 2 veya 3 katlı köşk kısmı, selamlık kısmı. Arkasında Harem dediğimiz içerisinde mutfağı ve fırını olan tüm yaşam üniteleri ile bu kalenin kısmen ayakta olduğunu görüyoruz” Dedi.
HASTALARIN ŞİFA YERİ
Hamurkesen (Zernek) Mahallesi Muhtarı Ethem Akın, kaleyi ve eklentilerini Abbasilerin yaptığını ifade ederek, “Şu anda torunları burada yaşıyor. Kalenin bir özelliği ise bu güne kadar hasta olanlar buraya gelip tedavi oluyorlar. Cenab-ı Allah'a niyaz ediyorlar Allah'ta onlara şifa veriyor. Biz buranın onarılıp daha çok ziyaret edilmesini yetkililerden istirham ediyoruz” Şeklinde konuştu.
