ŞEHRİVAN ÖZEL- YUNUS EMRE AYKAÇ/HAKİM İNALÖZ- Tarihi, kültürü, nüfusu, politik yapısı, coğrafi özellikleri turizmi ve daha birçok yönü ile öne çıkan Van üzerine bir önemli kitap çalışmasına daha imza atıldı. Tarih boyunca çok önemli medeniyetlere ev sahibi yapan ve Türkiye’nin en önemli kentlerinden birisi olan kente dair çalışmalara bir yenisi daha eklendi. Son dönemlerde kültürel ağırlıklı çalışmaların sonuncusu birçok farklı yönüyle ele alınan Dünyada Van adlı kitap oldu.
“Van, “Dünyada Van, ahirette iman” veya “Bu dünyada Van, öbür dünyada cennet” gibi özlü sözlerle methedilmiş bir diyar. Kadim bir medeniyet merkezi, bir geçit yeri, çok şeyler görmüş geçirmiş, kimlerin kimlerin yurt tuttuğu veya ağırlandığı bir belde. Bu derleme, Van’ı mümkün olduğunca çok cephesiyle tanımaya dönük bir çalışma. Tarih ve coğrafya… Gelmiş geçmiş ve kimisi kaybolmaya yüz tutan “kavimler”, hafızada Ermeniler… Etnik gruplaşmalar ve milliyetçilikler… Aşiretlerin karmaşık toplumsal gerçekliği… Dinsel hayat, Kürt medreseleri… İmparatorluğun çöküş dönemi ve Cumhuriyet tarihi boyunca gelişmeler… Devletin ve “büyük politikanın” etkileri… Bu etkiler altında yaşanan değişim ve dönüşümler… Kadınların toplumsal varoluş mücadelesi… Zorunlu göç ve mülteciler… Dengbêjlerden yerel basına, sinema kültürüne, edebiyata, kültürel hayat… Mutfak kültürü, “Van kahvaltısı”… Vanspor’un hazin hikâyesi…”
KENTE DAİR HER ŞEYE DOKUNAN KİTAP!
Bu tanımlama geçtiğimiz haftalarda yayımlanan ‘Dünyada Van’ adlı kitaptan. Türkiye’nin en önemli yayınevlerinden birisi olan İletişim Yayınevlerinden çıkan Nüfus, Etnisite, Tarih ve Toplum üst başlığı ve Dünyada Van adıyla yayımlanan Kitap, şimdiye kadar kent adına yapılmış Memleket Kitapları serisinde yer alıyor. Ercan Çağlayan’ın editörlüğünü yaptığı ve farklı kesimlerden birçok ismin de katkı sunduğu kitap dünden bugüne Van’ı birçok yönüyle ele alıyor. Kentin coğrafyasına, tarihine, kültürüne, sosyolojik yapısına dair çalışmaların yer aldığı kitap Van’a dair hazırlanan en dolu kitaplardan birisi olarak da öne çıkıyor.
VAN’A DAİR HER ŞEY VAR!
Kitabın derleyeni olarak kitapta imzası bulunan akademisyen Ercan Çağlayan, kitabın ön sözünün bir kısmında kitaba dair şu ifadelere yer veriyor: “Bu çalışma, bir taraftan merkeze/devlete, siyasal partilere, seçkinlere, seçkinlerin politikalarına ve bu politikaların neden olduğu değişim ve dönüşümlere yer veriyor. Öte taraftan ise bölgedeki etnik, dinsel ve kültürel topluluklara; bölgesel ve yerel gruplara/liderlere; kaybolmaya yüz tutan veyahut yeni ortaya çıkan yapılara/gruplara; etnik gruplaşmalara ve milliyetçiliklere; şehirlilere, köylülere, kadınlara, aşiretlere, sözün ve sesin ustası dengbêjlere, Kürt medreselerine, sığınmacılara ve mültecilere odaklanıyor. Yanı sıra bu kitap, şehrin “maruz kaldığı” siyasi, iktisadi, demografik ve mekânsal dönüşümlere; şehirdeki sanatsal, sportif ve kültürel faaliyetler ile bu faaliyetlerin şehrin hayatındaki etkilerine ve en nihayetinde son yıllarda giderek artan doğa ve inanç turizminin şehrin gündelik hayatındaki yerine odaklanarak şehri bütüncül bir perspektifle ortaya koymaya gayret ediyor. Elbette tüm bu söylenenler, kitabın eksikliklerden münezzeh olduğu iddiasını taşımaz.”
“VAN’IN KÜLTÜR HAZİNESİNE BÜYÜK KATKI SUNUYOR”
Çağlayan kitabı kent kültür hazinesine büyük bir katkı olarak görürken, kitapta emeği olan birçok isme de bu sözlerle teşekkür ediyor: “Büyük bir çaba, emek ve özveriyle hazırlanan bu kitabın vücut bulmasında çok sayıda kişinin katkısı oldu. Hepsinin adını burada zikretmem mümkün olmasa da kitaba maddi manevi; doğrudan, dolaylı ve küçük büyük katkısı olan herkese çok teşekkür ederim. Her şeyden mühimi, Van’ın kültür hazinesine bu kitabı kazandıran bölüm yazarlarına ne kadar teşekkür etsem azdır. Her birinin yazısına yaptığım editöryal müdahaleleri anlayışla karşıladıkları için kendilerine minnettarım. Bu kitap sayesinde birçoğuyla tanışma fırsatı bulduğum için ayrıca memnun olduğumu belirtmeliyim.
VAN’IN TANIDIĞI BİRÇOK İSİM BU KİTAPTA BULUŞTU!
Çağlayan’ın derlediği kitapta akademisyen ağırlıklı yazar kadrosunda kentin de yakından tanıdığı isimlerin de yazıları yer alıyor. Bu isimlerden birisi hem işadamı, hem tarihçi hem de siyasetçi kimliği ile bilinen Gevaş Belediye Başkanı Sinan Hakan. İyi bir tarihçi olduğu bilinen Hakan, kitapta Van’ın nüfus hareketleri ile ilgili önemli bir yazı kaleme aldı. Van’a dair önemli belgelerle adından sıkça söz ettiren ve en son Osmanlı Dönemi’ndeki tramvay projesi ile medyada da yer bulan akademisyen Abdulaziz Kardaş da kitapta siyasi yönüyle Van’a dair çalışan isimlerden birisi. Şehrivan yazarlarından Ergin Sarı’nın Van medyasını Van Gazetesi örneği ile çalıştığı kitapta, Edremit Belediye Başkanı Atıf Çiçekli’nin eşi, sosyoloji bölümünden Aylin Yelda Çiçek de Van’ın son yıllardaki en popüler tanıtım aracı olan Van Kahvaltısı’nın hikâyesini okuyucuların beğenisine sunuyor. Sanatın da, kadının da yer aldığı kitapta şu sıralar gündemden düşmeyen Vanspor’un hazin hikâyesi de Erdal Orman’ın kalemiyle sunuluyor.
İŞTE O KİTAPTA YER ALAN BÖLÜMLER
Her bir yazarın farklı yönüyle ele aldığı Van, kitapta 3 ana bölümde inceleniyor. İlk bölümde Van coğrafyası, nüfusu ve etnisite başlığı ile sunuluyor. Kitabın ana bölümlerinden birisini de kentin tarihi ve edebiyatı oluşturuyor. Hem tarihi hem kültürel yönleriyle ele alınan kitabın üçüncü bölümü ise siyaset, sanat, kadın ve spor başlığı altında toplanıyor. İşte o bölümler ve yazarları…
COĞRAFYA, NÜFUS VE ETNİSİTE
Coğrafi özellikleriyle Van - Ebru Akköprü
Geç Osmanlı döneminde Van kentinde nüfus, etnisite ve yerleşme - Mehmet Zeydin Yıldız
Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında Van’da nüfus hareketleri (1915-1920) - Sinan Hakan
1960 sonrası Van’da iskân politikaları: Dönerdere örneği - Nevzat Ağçakaya
Van’ın değişen yüzleri: Kentte demografik dönüşümler ve Küresünniler - Mehmet Baki Bilik
Van’da zorunlu göç, yoksulluk ve kente uyum - Reşat Açıkgöz
Yersiz ve yurtsuzlar: Van’da mülteci olmak - Mehmet Fatih Işık
TARİH VE EDEBİYAT
Tanzimat döneminde devlet ve aşiret: Van’da modernleşme çabaları ve aşiretler - Şeyhmus Bingül
Aşiretler ve iskân: Çatışmaları, devletle ilişkileri ve yerleşim örüntüsünün kalıcı değişimi bakımından 19. yüzyılda Van’da aşiret hareketleri ve sonuçları - Suavi Aydın
İmparatorluğun çöküş döneminde Van: Van’da misyonerler ve konsolosluklar - Zikrullah Aykaç
Tarih ve hafıza: Van’da Ermenileri hatırlamak - Gözde Burcu Ege
Tek parti döneminde Van’da eğitim - Abdulaziz Kardaş
Cumhuriyet bürokratlarının gözüyle Van (1935-1942) - Ercan Çağlayan
Yerel basında ulus inşası: Van gazetesi örneği - Ergin Sarı
Kürt coğrafyasında bir ilim, kültür ve edebiyat diyarı: Müküs - Yakup Aykaç
“Erdemin aydınlık ufkuna doğru”: Bilge Adamlar dergisi - Ferhat Çiftçi
SİYASET, SANAT, KADIN VE SPOR
Van’da Kürt milliyetçiliği ve siyasal hareketi - Deniz Çifçi
Van’da aşiret ve siyaset: Temsiliyet mi? Tutunma stratejisi mi? - A. Semet Aydeniz
Taşrada kadın olmak: Van örneği - Zehra Yılmaz
Vanlı kadın dengbêj anlatıları: “Rağmen” şarkı söyleyen kadınlar - Selda Öztürk
Van’da sinemalar ve sinemaya gitme deneyimi (1960-1980) - Ali Rıza Kılıç, Halil Kırbaç
Van güzel, kahvaltı Van’da güzel - Aylin Çiçekli
Doğudan batıya bir köprü: Vanspor - Erdal Orman
