Bu seçim son 10 yılın en farklı seçimi olacak. Seçim sonuçlarının genel yüzdesinden çok milletvekili sayısı üzerinde değişik simülasyonlar yapılıyor. Elbette bu simülasyonlar arasında az sayıda oy artışı ile aritmetiği değiştirecek iller mevcut. Nasıl mı? 2011 Genel seçimlerinde Meclise 18 vekil gönderen Bursa’da 11 vekil AK Parti , 5 vekil CHP , 2 vekil de MHP olarak sıralandı. Bu seçimde 237 bin oy alan MHP 400 oy daha alabilse AK Parti’nin meclise gönderdiği 11. Sıradaki vekilin yerine 3. Sıradaki MHP adayı meclise vekil olarak gidecekti.
Türkiye’de milletvekili sayısı D’hondt sistemine göre gerçekleştiriliyor. Bu sistemde seçime giren her partinin aldığı oy sayısı sırasıyla 1,2,3,4… bölünerek mevcut milletvekili sayısı paylaştırılıncaya kadar devam ediyor. Bu durumda en son vekil olan adayın seçilemeyen diğer aday arasındaki oy farkı da çok aza iniyor. Bu durumda Türkiye’de 2011 seçimlerine göre son sıra vekillerin 47’sini AK Parti, 23’ünü CHP, 10’unu MHP ve 5’ini BDP (bağımsız) adaylar aldı.
20 şehirde milletvekilliği aslanın ağzında gözükülor. Burada çok düşük oy farkları ile son sıra vekillerin partileri değişiyor. MHP 16 ilde çok az bir oy artışı ile Ak Parti’den 11 CHP’den 5 kazanabiliyor.
Yüzde ‘’0’’ ile yüzde ‘’1’’ oy farkı ile son sıra vekilin parti değiştirdiği kritik illeri mercek altına aldık. 4 haneli oy artışı ile son sıra vekilin parti değiştirdiği 7 il belirledik. İzmir 1. Bölge, Bursa, Kütahya, Adana, Mersin, Gaziantep, Kayseri. Sadece Şanlıurfa’yı bunun dışında tuttuk. Seçimin çekişmeli geçmesi beklenen Şanlıurfa’yı kritik illere dahil ettik.
EMEKÇİLERE SORDUK
Bu şehirlerde seçmenin nabzını tutmaya çalıştık. Partilerin bu illerdeki çalışmalarını yerinde gözlemledik. Tarlada, sanayide, çöplükte, fabrikada çalışan işçilerden emekli ve esnafa kadar değişik kesimlerden onlarca seçmenle görüştük. Hangi partiye oy verdiklerinden çok, neden o partiyi tercih ettiklerini sorguladık. 2011 seçiminden sonra 2014 yerel seçimleri ve Cumhurbaşkanlığı seçiminde şehrin seçim profilini analiz ettik.
Seçmenlerin ‘’koyun gibi oy veriyorlar’’ anlayışında olmadıkları genel gözlemimiz. Hangi partiye oy verirlerse versinler seçmenin eğiliminin kendince haklı ya da haksız bir nedeni var. Kendisine dokunan olumlu ya da olumsuz bir icraat, oyunun rengini belli etmesine neden oluyor. AK Parti’ye oy verenler açısından mutlaka seçmenle ilgili bir icraat kanaatine etki ediyor. Muhalefet partilerini tercih eden batı bölgelerindeki seçmende ise oy verdiği partiye ait bir icraat yada seçim vaatleri değil, hükümetin bazı icraatlarına olan tepkisi etkili oluyor. İç ve Doğu Anadolu’da ise muhalefet partilerinin vaatlerinin seçmeni bir nebze de olsa etkilediğini görüyoruz.
HDP YÜKSELİYOR
Ege ve Marmara illerinde (İstanbul – İzmir hariç) barajı aşıp aşmayacağı çok tartışılan HDP’nin ismi bile geçmiyor. Kürt nüfusun olduğu bölgelerde bile HDP’nin oyunu artırması pek olası değil. Ancak Mersin, Şanlıurfa, Adana ve Gaziantep’te HDP’nin beklenenin üstünde oy alacağını şimdiden söylemek mümkün. MHP’nin de gözle görülür bir yükselişi göze çarpıyor. Gezdiğimiz illerin tümünde MHP oylarını artırıyor. CHP bazı illerde artış gösterirken bazı illerde düşüş yaşıyor. CHP genel oyların da az miktarda artış olsa bile vekil sayısı değişmez. AK Parti genel oylarının yüzdelik dilimde az da olsa bir düşüş gözleniyor. Ancak bu düşüşün faturası büyük olabilir. Belirlediğimiz illerin tamamında son vekili alan AK Parti, bu vekilleri kaybediyor. HDP barajı aşamasa dahi AK Parti 2011 seçimindeki vekil sayısına ulaşması zor gözüküyor.
Şöyle bir örnekle bunu anlatmak daha açıklayıcı olur kanısındayım. AK Parti 2002 seçiminde yüzde 34.3 oranla 363, 2007 seçiminde yüzde 46,5 ile 341, 2011 seçiminde ise yüzde 49.9 oy oranı ile 326 vekil çıkardı.
Seçimin kaderine etki edecek 8 ildeki gözlemlerimize yarın Mersin’den başlıyoruz. Umarım seçim tüm Türkiye için güzel bir sonuç getirir ve demokrasi galip gelir…
RADİKAL
