Anayasa referandumunda 7 bölgenin verdiği 7 mesaj

Son genel seçim olan 1 Kasım ile referandum sonuçları kıyaslandığında ‘Evet’ kanadının öncü partileri olan AK Parti ve MHP’nin oylarının toplamı, ‘Evet’ oyu olarak sandığa yansımadı. 11 ile bakıldığında AK Parti’nin 1 Kasım’da aldığı oy kadar ‘Evet’ oyu çıktı. 

Bölgenin tümünde ‘Hayır’ yüzde 50.84 oy oranını buldu. Ekonomide yaşanan durgunluğun sanayinin belkemiği olan Marmara’da ‘Hayır’ı yükselttiği değerlendirmeleri yapılırken, yaşam tarzına müdahale endişesinin de Kırklareli, Edirne ve Tekirdağ’da ‘Hayır’ oylarını yüzde 70’lere kadar çıkarttığı belirtiliyor. 

AK Parti’nin güçlü olduğu İstanbul, Kocaeli, Sakarya ve Bursa gibi sanayi şehirlerinde Erdoğan sonrasında gelecek isim için bu yetkilerin riskli olduğunu düşünen AK Parti seçmeninin en azından ‘Evet’ oylarını daha ileri taşımadığı yorumları yapılıyor.

EGE BÖLGESİ

Bölgedeki 8 ilden sadece 2’sinde ‘Evet’ oyu önde çıktı. CHP’nin geleneksel olarak güçlü olduğu Ege’de Aydın, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla, Uşak ‘Hayır’ derken, Afyonkarahisar ve Kütahya ‘Evet’te karar kıldı. AK Parti’nin ağırlığının bulunduğu Denizli, Balıkesir, Uşak ve Manisa’da ‘Hayır’ çıkması sürpriz olarak değerlendirildi. 

Referandum sonuçları, 1 Kasım ile kıyaslandığında Marmara Bölgesi’nde olduğu gibi Ege’de de benzer tablo görüldü. AK Parti’nin 1 Kasım’da aldığı oy kadarı ‘Evet’ olarak sandıktan çıktı. Bölgenin genelinde ‘Hayır’ oyları yüzde 60’a ulaştı. Ege’de Anayasa paketine “Rejim değişiyor” eleştirisi getiren CHP’nin izlediği politikanın etkili olduğu görüldü. 

İl bazlı sonuçlara bakıldığında Ege’de CHP ile geçişkenlik arz eden MHP seçmeninin de genel merkezlerinin aksine ‘Hayır’ cephesine geçtiği gözlendi. Bölgesel karışıklıklar nedeniyle tarım ürünlerinin ihracatında yaşanan sorunlar, özellikle İç Ege’de yaşayan seçmende rahatsızlık yarattığı, bunun da sandığa yansıdığı değerlendiriliyor.

İÇ ANADOLU BÖLGESİ

Bölgedeki 13 ilden batıda yer alan Eskişehir ile Ankara tercihini ‘Hayır’dan yana kullandı. Aksaray, Çankırı, Karaman, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde, Sivas ve Yozgat ise ‘Evet’ dedi. ‘Evet’ cephesindeki AK Parti ve MHP’nin güçlü olduğu İç Anadolu’da iki partinin oluşturduğu sinerji Çankırı ve Aksaray’da meyvesini verdi. 

Aksaray’da ‘Evet’ yüzde 75, Çankırı’da yüzde 73 oldu. İç Anadolu’da ‘Evet’ oyları, yüzde 58 oranında gerçekleşti. Milliyetçi-muhafazakâr yapısı olan İç Anadolu’da AK Parti- MHP uyumu, ‘Evet’e olumlu yansıdı. Ancak, Ankara, Eskişehir, Konya ve Kayseri gibi büyükşehirlerde kentli MHP’linin tercihi ‘Hayır’ oldu.

‘Evet’ cephesinin terör örgütlerine yönelik yürütülen mücadelede taviz verilmeyeceğine dönük propagandası, “Vatan ve millet için ‘Evet’ denilmesi” gerektiği üzerine kurulu referandum kampanyası milliyetçi damarı kuvvetli İç Anadolu’da karşılığını buldu. 15 Temmuz darbe girişimine karşı geliştirilen söylemin de rüzgârıyla ‘Evet’ cephesi İç Anadolu’da zorlanmadı.

KARADENİZ BÖLGESİ

Bölge, içinde barındırdığı 18 ilin çoğunda ‘Evet’e destek verdi. Sadece Zonguldak ve Artvin ‘Hayır’ derken, Amasya, Bartın, Bayburt, Bolu, Çorum, Düzce, Giresun, Gümüşhane, Karabük, Kastamonu, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat ve Trabzon ‘Evet’e ağırlıklı olarak oy verdi. 

1 Kasım ile karşılaştırıldığında AK Parti ve MHP’den oluşan ‘Evet’ blokunun etkisi Bayburt, Gümüşhane, Amasya ve Kastamonu’da kendisini gösterdi. Bu illerde ‘Evet’ oyları, AK Parti’nin 1 Kasım sonuçlarının üzerine çıktı. Karadeniz, yüzde 62 ile ‘Evet’in kalesi oldu. 

Muhafazakâr yapısı olan Karadeniz’de kıyı illerde AK Parti kendi gücünü korudu. Denize kıyısı olmayan illerde de MHP’li seçmenin desteği ile ‘Evet’ uzak ara önde çıktı. Karadenizli olan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın karizması da bu bölgede ‘Evet’i artırdı.

DOĞUANADOLU BÖLGESİ

Bölgede yer alan 14 ilin 6’sında ‘Hayır’, 8’inde ‘Evet’ çıktı. Ağrı, Ardahan, Hakkâri, Iğdır, Tunceli, Van, ‘Hayır’ derken, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Kars, Malatya ve Muş ağırlıklı olarak ‘Evet’ verdi. Bitlis, Hakkâri, Tunceli, Ağrı ve Van’da AK Parti- MHP blokunun çok üzerinde ‘Evet’ oyu çıkması dikkat çekti. 

Doğu Anadolu’da ‘Evet’ oyları yüzde 57 olarak gerçekleşti. Önceki seçimlerde HDP’ye oy veren seçmenin bir kısmının referandumda ya ‘Evet’e yöneldiği ya da sandığa gitmediği görüldü.

Bölgede yaşayan seçmenin bir süredir şehir merkezlerinde süren terörden bıktığı, bu nedenle de ‘Hayır’a isteksiz olduğu yorumları yapılırken, Başbakan Yıldırım’ın başlattığı bölgeye yönelik yatırım programının da seçmeni devletle barıştırarak, geleceğe yönelik umutları artırdığı kaydedildi.

GÜNEYANADOLU BÖLGESİ

Bölgedeki 9 ilin 5’inde ‘Hayır’, 4’ünde ‘Evet’ çıktı. Batman, Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Şırnak ‘Hayır’, Adıyaman, Gaziantep, Kilis ve Şanlıurfa ‘Evet’te karar kıldı. 

1 Kasım seçimleriyle karşılaştırıldığında bölgenin ‘Hayır’ çıkan illerinde AK Parti ve MHP blokunun, ‘Hayır’ tarafında bulunan HDP’li seçmenden ciddi oranda oy aldığı görüldü. 4 vekili de HDP’li olan Şırnak’tan çıkan yüzde 28 sürpriz olarak görüldü. 

Güneydoğu’da ‘Evet’ oyları yüzde 53 olarak gerçekleşti. Kürt kökenli seçmenin bir bölümü Doğu’da olduğu gibi ‘Evet’i tercih etti. Güneydoğu’da terörden yıkılan Sur, Nusaybin, Silopi gibi ilçelerin yeniden imarı için yürütülen çalışmalar, bölge halkını yeniden devlet ile yakınlaştırdı. 

Bölgedeki su ve ulaştırma projelerinin hız kazanması da ‘Evet’in yükselişinde etkili oldu. HÜDA PAR ’ın ‘Evet cephesi’nde yer alması da halkoylamasında ‘Evet’ oylarının artmasını sağladı.

AKDENİZ BÖLGESİ

Bölgedeki 8 ilden denize kıyısı olan 4 il ‘Hayır’, kıyısı olmayan 4’ü de ‘Evet’ dedi. Adana, Antalya, Hatay ve Mersin ‘Hayır’, Burdur, Isparta, Osmaniye, Kahramanmaraş ‘Evet’ cephesinde yer aldı. 

1 Kasım ile kıyaslandığında Antalya’da yüzde 59 olan AK Parti ve MHP bloku, referandumda yüzde 41’de kaldı. Aynı şekilde Mersin’de yüzde 52 olan oran, 36 olarak gerçekleşti. Adana’da yüzde 57’lik blok oyu, ‘Evet’e yüzde 42 olarak yansıdı. 

MHP seçmeninin kıyı illerde ‘Hayır’a yöneldiği görüldü. ‘Evet’e en güçlü destek Bahçeli’nin memleketi Osmaniye’den geldi.