Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in Soma’daki madenin taşeron işçi konusunda 'Çok farklı bir taktik uyguluyorlarmış' açıklaması; maden şirketlerinin“dayıbaşı” yöntemiyle taşeron işçi çalıştırdığını da ortaya çıkardı.
İŞVERENE BAĞLI GÖZÜKÜYOR AMA..
Bu sistemde işçi yasal olarak ana işverene bağlı gözüküyor, ama fiiliyatta patronu“dayıbaşı” oluyor. İşçinin işe devam edip etmemesinden, alacağı prime kadar her şeye“dayıbaşı” karar veriyor.
HER ÜRETİM ARTIŞINA GÖRE PRİM
Yasaya göre ana çalışma konularında taşeron işçi çalıştırılamıyor. Bu nedenle 30’ar 60’ar kişilik işçi gruplarının başında “dayıbaşı veya ekipbaşı” oluyor. İşçilerin kadroları Soma Holding’te gözüküyor ama fiiliyatta işverenleri dayıbaşları oluyor. Dayıbaşları holdingten maaşın yanı sıra üretim artışına bağlı olarak prim alıyor.
DAYIBAŞI İŞÇİYİ TOKATLAYACAK KADAR YETKİLİ
İşçi bir ihtiyacı olduğunda dayıbaşına gidiyor, işçinin ana işverenle hiçbir bağlantısı olmuyor. O işçinin çalışması, hakları dayıbaşının sorumluluğunda, iki dudağının arasında oluyor. Dayıbaşları işçiyi tokatlayabilecek kadar, işçi üzerinde hakimiyet kurabiliyor. İşten çıkarmalara da dayıbaşı karar veriyor. Böyle bir durumda dayıbaşı işten çıkarmaya karar veriyor, ana şirket de yasal teminatı ödüyor.
200 LİRA İŞE GELME PRİMİ
İşçilerin 200 lira işe gelme primleri var, bu rakam maaşlarının dışında. Bu da rapor almalarını, izin almalarını engelleyen bir sistem. İşçi bir gün rapor alsa, primi kesiliyor. Bu nedenle mümkün olduğunca işe gitmeye çalışıyorlar. Bu para genelde kayıt dışı olarak veriliyor.
YASA BİR YILDIR BEKLİYOR
Geçtiğimiz yıl Zonguldak Karadon kazasının ardından Çalışma Bakanı Faruk Çelik,“Madenlerde taşeronluk yasaklanabilir ancak inşaatta bu uygulamanın nasıl olacağını ben bile bilmiyorum” demişti. Geçtiğimiz yıldan bu yana devam eden taşeron paketi çalışmaları halen sonuçlandırılamadı.
