Muhalefet partilerinin sonuçlarını bildikleri halde acımasızca kullandıkları en çarpıcı iki konudan birisi Emeklilikte Yaşa Takılanlar, diğeri ise 3600 ek göstergedir. İktidar tarafından polis, öğretmen, hemşire ve din görevlileri ile idarecilerin ek göstergelerinin 3.600’e çıkarılacağı sözü verildi. Gelinen noktada bu işin çok boyutlu ve çok kapsamlı bir çalışmayı gerektirdiği ortaya çıktı. Çalışmanın en önemli boyutu ise elbette ortaya çıkacak maliyet ve yeni taleplere kapı aralamaktı. Nitekim öyle de oldu ve diğer meslek gruplarının ek göstergelerinde de artış talebi dikkate alındığında ek gösterge artışının nasıl bir çarpan etkisi oluşturacağı tahmin dahi edilemiyor. Özellikle ek gösterge cetvelinin kendi içerisinde bir dengeye oturduğu dikkate alındığında yapılacak değişiklikle bu dengenin ciddi şekilde bozulacağı açıkça görülüyor. Bir de ek göstergesiz personelin ek gösterge talepleri dikkate alındığında konunun içerisindeki mayınlı alanlar daha iyi görülmektedir. Yani karşılanan her talep başka taleplerin tetikleyicisi olabilmektedir. Bu çerçevede, yapılacak 3600 ek gösterge düzenlemesinin bütün boyutlarını başlıklar halinde izah etmeye çalışacağız. 1- 3600 ek gösterge niçin bu kadar önemlidir? 3.600 ek gösterge 5434 sayılı Kanun’a tabi personel açısından anlam ifade etmektedir. Yani 15.10.2008 tarihinden önce memur olanlar açısından önem arz etmektedir. 3600 ek gösterge eşik değerdir. Çünkü 3599 ek gösterge olması dahi istenen sonucu almaya yetmiyor. İlla ek gösterge 3600 olursa bir anlam ifade ediyor. 3600 ek gösterge talebi yıllardır vardı ama bütün baskı ve ısrarlara rağmen sonuç alınamıyordu. Sonuç alınamamasının en büyük sebebi ise bütçeye getireceği yük, büyük bir kesimi ilgilendirmesi ve böyle bir değişikliğin domino etkisi yapacağıydı. Nitekim birçok meslek grubu hemen biz de isteriz demeye başladı ve siperde bekleyen sendikalar da bu taleplere sessiz kalmadı. Hatta ek göstergesi olmayan yardımcı hizmetler sınıfı personeli de ek gösterge istemeye başladı. Yapılacak bu düzenleme hem çalışanları, hem emekli olacakları, hem de mevcut emeklileri doğrudan etkileyecektir. Konuyu daha net hale getirmek gerekirse, 5434 sayılı Kanun’un ek 70’inci maddesine göre; zam, tazminat ve ödenekler ile benzeri ödemeler toplamına karşılık gelmek üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi En Yüksek Devlet Memuru Aylığı (ek gösterge dâhil) brüt tutarının; -Ek göstergesi 8400 ve daha yüksek olanlarda % 255’ına,- Ek göstergesi 7600 (dâhil) -8400 (hariç) arasında olanlarda % 215’üne, -Ek göstergesi 6400 (dahil)- 7600 (hariç) arasında olanlarda % 195’ine, -Ek göstergesi 4800 (dahil)- 6400 (hariç) arasında olanlarda % 165’sine, -Ek göstergesi 3600 (dahil)- 4800 (hariç) arasında olanlarda % 145’ine, -Ek göstergesi 2200 (dahil) -3600 (hariç) arasında olanlarda % 85’ine, -Diğerlerinde % 55’ine, tekabül eden miktarı emeklilik keseneğine ve kurum karşılığına tabi tutulmaktadır. Bu maddeye göre, 3.000 ek göstergeli çalışan bir personelin emekli keseneğine esas tutarına yani 9500* 0,235445*% 85 = 1.901,21 TL ilave edilerek % 14 kesinti yapılırken emekli olan aynı personelin emekli maaşına esas unsurlarına bu tutar kadar ilave edilmektedir. Bu personelin ek göstergesinin 3.600 olduğunda ise 9500* 0,235445*% 145 = 3.243,25 TL ilave edilerek %14 kesinti yapılırken emekli olan aynı personelin emekli maaşına esas unsurlarına bu tutar kadar ilave edilmektedir. Dolayısıyla çalışırken emekli kesintisi nedeniyle maaşı düşen personel emekli olduğunda maaşına yapılan ilaveden dolayı bayram yapmaktadır. Ayrıca bu tutar emekli ikramiyesi hesabına da yansımaktadır. Ancak, 5510 sayılı Kanun’la 15.10.2008 sonrası memuriyete başlayanların emekli maaş hesabı prime esas kazanç üzerinden yapılacağı için ek göstergenin 3000’den 3600’e yükseltilmesinin katkısı brüt 600*0,235445 = 141,26 TL kadar olacaktır. Ancak, bunların emekli ikramiyesi de 5434 sayılı Kanun’a tabi olanlar gibi olduğundan bunlar da emekli ikramiyesi artışından yararlanacaklardır. Dolayısıyla ek gösterge artışındaki en büyük piyango 5434 sayılı Kanun’a tabi olanlara vurdu diyebiliriz. 2- Ek gösterge artışı sonrasında çalışanların maaşı düşecek mi? Düşünülen düzenleme elbette emeklilik açısından olağanüstü bir öneme sahiptir. Ancak, yukarıda da bahsedildiği üzere emeklilik kesintisine tabi matrah arttığı için ister istemez maaşlarda düşme olacaktır. Dolayısıyla bu kadar güzel bir düzenlemeyi düşünen irade çalışanların maaşlarındaki düşmeyi de önleyecek düzenleme yapacaktır. 2200 ek göstergeli, evli ve çocuksuz, 25 yıllık hizmeti olan imam 7.814,07 TL maaş alırken aynı imam 3600 ek göstergeli olması halinde 7.671,94 TL alacaktır. Maaştaki düşüş 142 TL’dir. 3000 ek göstergeli, evli ve çocuksuz, 25 yıllık hizmeti olan öğretmen 8.288,99 TL maaş alırken aynı öğretmen 3600 ek göstergeli olması halinde 8.146,86 TL alacaktır. Maaştaki düşüş 142 TL’dir. 3- Emekli ikramiyesi açısından 5510 sayılı Kanun'a tabi memurla 5434 sayılı Kanuna tabi memur açısından 3600 ek gösterge farklı mı uygulanacak? 5510 sayılı Kanun’la 15.10.2008 sonrası memuriyete başlayanların emekli emekli ikramiyesi de 5434 sayılı Kanun'a tabi olanlar gibi olduğundan bunlar da emekli ikramiyesi artışından yararlanacaklardır. Dolayısıyla 5510 sayılı Kanun'a tabi olan 1.10.2008 tarihinden sonra göreve başlayan memurların emekli maaşındaki dezavantaj emekli ikramiyesi açısından söz konusu olmayacaktır. 4- 3600 ek gösterge artışının kapsamında hangi personel grubu yer almaktadır? 3600 ek gösterge artışının kapsamında polis, öğretmen, hemşire ve din görevlileri ile idareciler yer almaktadır. Ancak memur sendikaları kapsamın genişlemesi için uğraşmaktadır. 5- KİT’lerdeki sözleşmeli personel de 3600 ek göstergeden yararlanacak mı? Kamu İktisadi Teşebbüsleri'nde sözleşmeli olarak görev yapan personel de 3600 ek göstergeden yararlanacaktır. KİT’lerde görev yapan sözleşmeli personel emeklilik açısından memurların tabi olduğu emeklilik rejimine tabidir. Daha açık ifadeyle 01.10.2008 tarihinden önce sözleşmeli olanlar 5434 sayılı Kanun'a tabi olacak, 01.10.2008 tarihinden sonra göreve başlayan sözleşmeli personel de 5510 sayılı Kanun'un 4/c maddesine tabi olacaklardır. KİT’lerde görev yapan sözleşmeli personel arasında 3600 ek göstergeden yararlanacak personel unvanları yer almaktadır. Yani müdür yardımcısı, hemşire ve öğretmen unvanlarında sözleşmeli personel bulunmaktadır. 6- Ek göstergesi 3000’den 3600’e yükselenlerin örnekler ışığında emekli maaşı ve ikramiyesi nasıl etkilenmektedir? Ek göstergesi 3.000 iken 3.600 ek göstergeye yükseltilen 25 hizmet yılı olan bir öğretmenin emekli aylığı 5.275,61 TL iken ek gösterge 3.600 olduğunda bu aylık tutarı 6.432,58 TL’ye yükseltilecektir. Aradaki emekli maaş farkı ise 1.156,97 TL olacaktır. Bu öğretmenin emekli ikramiyesi 169.090 TL iken ek göstergesi 3.600 olduğunda bu tutar 206.172,66 TL’ye yükseltilecektir. Aradaki ikramiye farkı ise 37.082,66 TL olacaktır. Aynı öğretmenin 30 hizmet yılı olması halinde ise; emekli aylığı 5.627 TL iken ek gösterge 3.600 olduğunda bu aylık tutarı 6.861,42 TL’ye yükseltilecektir. Aradaki emekli maaş farkı ise 1.234,42 TL olacaktır. Bu öğretmenin emekli ikramiyesi ise 202.908 TL iken ek gösterge 3.600 olduğunda bu tutar 247.407 TL’ye yükseltilecektir. Aradaki ikramiye farkı ise 44.499 TL olacaktır. Dolayısıyla hizmet süresi arttıkça hem emekli maaşı hem de emekli ikramiyesi arasındaki fark artarak devam etmektedir. Sonuç olarak, ek göstergesi 3.000’den 3.600’e yükselen bütün personel aynı şekilde emekli maaşı ve ikramiye artışı alacaktır. İkramiye artışından ise sadece emekli olanlar yararlanacaklardır. Daha önce emekli olanların ise 3.600 ek göstergeye intibakı yapılarak emekli maaşları arttırılacaktır. 7- Ek göstergesi 2.200’den 3.600’e yükselenlerin emekli maaşını nasıl etkilediğini ilişkin örnekler verebilir misiniz? Yıllardır emekliliği geldiği halde maaşlarındaki şok düşüşten korktukları için emekli olamayan şube müdürü ve eşiti görevlerde bulunan yöneticiler adeta bu haberle bayram ettiler. Çünkü mevcut düzenlemeye göre şube müdürü ile memurun emekli maaşı arasında fark bulunmamaktadır. Taahhüt edilen düzenleme gerçekleşirse 30 yıl üzerinden emekli olan şube müdürü ve eşiti görevlerde bulunan yöneticilerin emekli aylığı 5.470,61 TL iken ek gösterge 3.600 olduğunda bu aylık tutarı 6.861,42 TL’ye yükseltilecektir. Aradaki emekli maaş farkı ise 1.390,81 TL olacaktır. Bu şube müdürü ve eşiti görevlerde bulunan yöneticilerin emekli ikramiyesi ise 197.257,62 TL iken ek gösterge 3.600 olduğunda bu tutar 247.407 TL’ye yükseltilecektir. Aradaki ikramiye farkı ise 50.149 TL olacaktır. Hizmet süresi arttıkça da hem emekli maaşı hem de emekli ikramiyesi arasındaki fark artarak devam edecektir. 8- 3.600 ek göstergenin kapsamı genişleyecek mi? Yapılan açıklamalar neticesinde 3.600 ek göstergenin çıkarılacağı hemen hemen kesinleşti. Ancak, 3.600 ek göstergenin kapsamı ile nasıl bir formülle uygulamaya geçirileceği konusundaki tartışma hala devam ediyor. Sendikalar bütün çalışanların ek gösterge düzenlemesinin kapsamına alınmasını arzu ediyor. Hatta ek göstergesiz personel için de ek gösterge istiyor. Sendikalar da bu talebi karşılamanın zor olduğunu biliyor. “Biz istedik onlar vermedi” mantığı maalesef burada da kendini gösteriyor. Gelinen noktada bu işin çok boyutlu ve çok kapsamlı bir çalışmayı gerektirdiği ortaya çıktığı için süreç ister istemez uzuyor ve istenen uzlaşı sağlanamıyor. Nihayetinde yapılan çalışma doğrudan veya dolaylı olarak 5 milyondan fazla kişiyi ilgilendiriyor. Ayrıca eksik bırakılan her konu ilerleyen zaman diliminde problem olarak ortaya çıkacağı için çalışma dikkatle yürütülüyor. Elbette yapılan her yeni düzenleme bütün kesimleri memnun etmeyecek ve geride bir kısım küskün kitlesi oluşturacaktır. 9- Kamuoyuna yansıyan formüller çözüm olur mu? Ek göstergeleri 2200 ve 3000 olanların ek göstergelerinin 3600 olacağı belirtiliyor. Ancak ek göstergeleri yıllardan beridir 3600 veya daha yüksek olanlara nasıl bir formül üretilecek? Basına yansıdığı kadarıyla bunların ek gösterge rakamlarına 600 gösterge ilave edileceği ifade ediliyor. Ancak bazı unvanlar için 600 ek gösterge ilavesi emekli maaşlarında çok büyük artışlar sağlarken bazıları için fazla bir anlam ifade etmemektedir. Özellikle de 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar için 3600 ek göstergenin emekli maaşları açısından fazla bir anlamı bulunmuyor. İşte en belirgin tıkanma noktalarından birisi 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlarla 5434 sayılı Kanun’a tabi olanlar arasında bulunmaktadır. Konuyu daha açık ifade etmek gerekirse, 15.10.2008 tarihinden önce memur olanlar açısından önem arzetmektedir. Çünkü, 3.000 ek gösterge ile 3.600 ek gösterge arasında emeklilik açısından oldukça fark vardır. Bunun sebebi ise emekli maaşı hesabında yer alan en önemli parametrelerden birisi olan En Yüksek Devlet Memuru Maaşı’nın (9500*maaş katsayısı) belirli bir oranının ek göstergeye göre belirlenmesidir. Yine 600 ilave ek gösterge 3600 ve 6400 ek göstergeli bir personel için fazla bir anlam ifade etmezken 7000 ek göstergeli bir personel için çok büyük bir katkı sağlamaktadır. Yani 7000 ek göstergeli bir personelin ek göstergesi 7600 olduğunda emekli maaşında çok büyük bir artış olacaktır. Dolayısıyla yukarıda belirtilen eşiklerin altında kalan ek gösterge artışları fazla bir anlam ifade etmediği için yapılan artışlarda bu eşiklere dikkat edilmesi gerekmektedir. 10- Ek göstergesiz memurların durumunda iyileştirme olacak mı? Memur sendikaları ek göstergesi olmayan personeller için de ek gösterge istiyor. Elbette belirli bir mantık silsilesi içerisinde bakıldığında talebin yanlış olduğunu söyleyemeyiz. Ancak bütün mesele gelip maliyet artışında karşımıza çıkmaktadır. Çalışanların yanında emekliler de ek gösterge artışından yararlanacağı için ek göstergesiz personel sayısının büyüklüğü konuyu zora sokmaktadır. Ek göstergesiz personele hiçbir iyileştirme yapılmaması da başka bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Yani yapılan maliyet hesabı büyük sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. 11- Doktorlara yapılan iyileştirme sistemi bozdu mu? Sosyal Sigorta Sistemi’nin temel mantığı ne kadar prim o kadar emekli maaşına dayanmaktadır. Ancak, zaman içerisinde bu mantıktan uzaklaşılmaya başlanmıştır. Özellikle de doktorlara yönelik yapılan emekli maaşındaki iyileştirme ister istemez sistemi kökten değiştirmiştir. Emekli maaşı hesabındaki ek göstergenin önemi doktorlara yapılan tazminat ödemesi ile ortadan kalkmıştır. Yani doktorlarla aynı ek göstergeye (3600) sahip birçok personelin emekli maaşı arasında uçurum oluşturulmuştur. Daha önceki yazılarımızda bu konuyu detaylarıyla izah etmiştik. Şimdi ise doktorlara daha büyük iyileştirme talep ediliyor. 30 yıllık bir uzman tabip 10.863,97 TL emekli maaşı alırken aynı durumdaki bir veteriner hekim 6.861 TL emekli maaşı alacaktır 12- 3600 ek gösterge en erken ne zaman yürürlüğe girer? 3600 ek göstergeye ilişkin kanuni düzenlemenin Mayıs ayının sonuna kadar Meclis'e geleceği yönünde güçlü açıklamalar ve irade bulunduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte düzenlemenin Meclis'e gelmesinden ziyade yürürlüğe gireceği tarih önemlidir. Bu çerçevede, Meclis’te 03.02.2022 tarihinde kabul edilen 7354 sayılı Öğretmenlik Meslek Kanunu ile birlikte 3600 ek göstergenin 15.01.2023 tarihinde yürürlüğe gireceği netleşti. Dolayısıyla diğer meslek grupları için öngörülen ve taahhüt edilen 3600 ek göstergenin de 15.01.2023 tarihinde yürürlüğe gireceğini söylemek kehanet olmayacaktır. Öğretmenlik Meslek Kanunu'ndaki düzenlemenin çok yalın olması ise birçok sorunun gözardı edildiğini göstermektedir. Ancak 3600 ek gösterge düzenlemesi ile ek gösterge cetvelinde dengenin kökten bozulacağı için başka değişikliklere de ihtiyaç duyulacağı anlaşılmaktadır. Bunun içindir ki düzenleme uzunca bir süredir çıkarılamamıştır. Ümit ederiz ki yapılacak düzenleme başka sıkıntılara yol açacak tetikleyici bir unsur içermez.