2011 seçimlerinde 79 kadın milletvekili Meclis’e girerken dünkü seçimlerde bu sayı 96’ya yükseldi.
AK Parti 2011’de 46, CHP 19, MHP 3, BDP destekli bağımsızlar 11 kadın vekili Meclis’e taşımıştı. Bu kez 2015 Genel Seçimleri'nde kadın vekil sayısı düşen tek parti AK Parti oldu. AK Parti’den 41 kadın Meclis’e girebildi. Kadın vekil sayısını en çok arttıran ise HDP oldu. Barajı aşan HDP, kadın vekil sayısını 31’e yükseltti. CHP ve MHP ise bir fazla kadın vekille Meclis’te temsil edilecek. CHP’de 20, MHP’de 4 kadın vekil seçilebildi. AK Parti’nin yeni kadın vekilleri arasında türban nedeniyle milletvekili olamayan Merve Kavakçı’nın kardeşi Ravza Kavakçı ile türban yasağını AİHM’ye taşıyan Leyla Şahin dikkat çekti. CHP’de ise gayrimüslim Selina Doğan da kadın vekiller arasında yer aldı. HDP’nin öne çıkan kadın vekili ise Abdullah Öcalan’ın yeğeni Dilek Öcalan oldu. MHP mevcut üç kadın vekilini yeniden Meclis’e taşırken, tek yeni isim İstanbul’dan seçilen Arzu Erdem oldu.
HDP’DE 3 VEKİLDEN 1’i KADIN
Meclis’te en yüksek kadın temsil oranına HDP ulaştı. 79 milletvekili çıkaran HDP’de 25. dönem Meclis’ine 26 kadın girdi. Böylece HDP sıralarında her 3 vekilden 1’i kadın oldu. HDP’de ayrıca Öcalan’ın yeğeni Dilek Öcalan Şanlıurfa Milletvekili olarak Meclis’e girdi.
MHP’DEN LİSTE BAŞI SEÇİLDİ
Partilerin kadın milletvekilleri arasında liste başı olanlar öne çıktı. MHP’den Meral Akşener, Zuhal Topçu, Arzu Erdem ve Ruhsar Demirel, Meclis’e giren kadın vekiller oldu. CHP’den ekonomi kurmayı Selin Sayek Böke İzmir’den, Sivas Madımak katliamında öldürülen şair Metin Altıok’un kızı Zeynep Altıok İzmir’den, insan hakları savunucusu Şenal Sarıhan Ankara’dan seçildi.
İŞTE YENİ BAŞÖRTÜLÜ MİLLETVEKİLLERİ
HDP’nin İstanbul 1. Bölge’de Selahattin Demirtaş’ın arkasından ikinci sıradan gösterdiği başörtülü kadın adayı Hüda Kaya ve Erzurum adayı Seher Akçınar Bayar, Meclis’e girmeyi başardı. Meclis Genel Kurulu’nda başörtüsü yasağını fiilen kaldıran AK Parti’de, teşkilatta yıllardır çalışan başörtülü kadın adaylar sandıktan milletvekili çıktı. AK Parti İstanbul 1. Bölge’de 9. sıradan aday gösterilen Merve Kavakçı’nın kardeşi Ravza Kavakçı Kan da başörtülü kadın milletvekili olarak Meclis’e girdi. AK Parti’den Kocaeli milletvekili adayı olan Radiye Sezer Katırcıoğlu, Ankara adayı Lütfiye Selva Çam, Antalya adayı Sena Nur Çelik, Balıkesir adayı Sema Kırcı, Bursa adayı Emine Yavuz Gözgeç, Erzurum adayı Zehra Taskesenlioğlu, İstanbul adayları Özlem Zengin ve Fatma Benli, Konya adayları Hüsniye Erdoğan, Leyla Şahin Usta, Rüveyde Gülseren Işık ve Trabzon milletvekili adayı Ayşe Sula Köseoğlu da Meclis’teki başörtülü vekiller arasında yer aldı. Meclis’te son dönemde başını örten Sevde Beyazıt Kaçar ile bu dönem aday olan Nursel Reyhanlıoğlu AK Parti’nin Kahramanmaraş’tan iki başörtülü milletvekili olarak Meclis’e girdi. AK Parti Şanlıurfa milletvekili adayı Hamide Sürücü de başörtülü vekiller arasında yer aldı.
VAN’DA 3 KADIN VEKİL VAR
HDP, 80 milletvekili Meclis’e gönderiyor. 80 milletvekillinden 32’si kadın. 25. Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nde kesin olmayan sonuçlara göre, yüzde 13’ün üzerinde oy alan Halkların Demokratik Partisi (HDP), 26 ilden Meclis’e 80 milletvekili gönderecek. 6 milyona yakın oy HDP, 26 ilden 80 milletvekili çıkardı. HDP’nin kazandığı 80 milletvekillinden 32s’i kadın. Bu orana göre Van’da 8 vekil adayı bulunan HDP’nin 4 kadın, 4’ü de erkekten oluşuyordu. 7 vekil meclise götüren HDP’de 3 kadın oldu. Bu da yüzde 40’lık orana denk geliyor. HDP’nin 550 milletvekili adayından 276’sı kadın adaydı. HDP’nin Meclis’e gönderdiği kadın milletvekilleri şöyle: “Meral Danış Beştaş, Leyla Zana, Dirayet Taşdemir, Saadet Becerikli, Ayşe Acar Başaran, Mizgin Irgat, Asiye Kolçak, Edibe Şahin, Nursel Aydoğan, Feleknas Uca, Sibel Yiğitalp, Çağlar Demirel, Seher Akçınar Bayar. Selma Irmak, Kıznaz Türkeli, Pervin Buldan, Beyza Üstün, Filiz Kerestecioğlu, Hüda Kaya, Şafak Özanli Gülser Yıldırım, Enise Güneyli. Çilem Öz, Burcu Çelik Özkan, Hatice Seviptekin, Leyla Birlik, Aycan İrmez, Dilek Öcalan, Leyla Güven, Figen Yükdağ, Yurdusev Özsökmenler, Tuğba Hezer.”
Kürt siyasi hareketini büyüten ve hareketin gelişimine renk veren kadınlar, kendi renklerini, mücadele deneyimlerini HDP ile birlikte bir adım ileriye taşıdı. Toplumun en farklı ve renkli kadın temsiliyetine çatısı altında yer veren HDP ile birlikte feminist hareketten, başörtülü kadınlara, sosyalist kadınlardan, etnik azınlık üyesi kadınlara kadar meclise taşındı. Türkiye'nin ilk Azeri ve Êzidî kadın milletvekilleri HDP ile birlikte meclise girdi. HDP'nin faklı ve renkli 32 kadın milletvekili renkleri ve inançları yeni dönem parlamento sistemine etki edebilecek düzeyde seçilerek milletvekili olmaya hak kazandı.
KADINLAR HDP İLE YENİ MEVZİLER KAZANIYOR
Meclis'te "Eşit temsiliyet" ilkesi ile milletvekili listesinin yarısını kadınlardan oluşturan HDP meclise de yüzde 40 oranında kadın aday taşımayı başardı. Kürt hareketinin gelişiminde büyük pay sahibi olan ve PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın "yarım kaldığı projem" dediği kadın özgürlük mücadelesi HDP'de elde ettiği bu temsiliyet oranı ile Eşbaşkanlık uygulamasından sonra yeni mevziler kazanmaya hazırlanıyor.
BAŞÖRTÜSÜ İÇİN İDAMLA YARGILANDI
HDP'deki kadın temsiliyeti, temsil ettiği mücadele deneyimleri ile de dikkat çekiyor. Türkiye'nin yıllarca yasakladığı başörtüsü mücadelesinin simge ve sembol isimlerinden Hüda Kaya, İstanbul'dan HDP milletvekili olarak seçildi. Kaya, 28 Şubat döneminde yazdığı yazı nedeniyle kendisi ve kızları hakkında açılan dava ve idamla yargılanması ile tanınan mücadeleci kadınlardan biri. Muhafazakar entelijansiyasının tanınan ismi ve 1980 öncesinde fikren ve fiilen sıkı bir ülkücü olarak kendisini tanımlayan Kaya, 18 yaşında Kur'an ile tanıştığını ifade ediyor. Malatya'da İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin başörütü yasağı nedeniyle eylemlerde ön saflarda yerini alan Kaya, yazdığı "Ulusal Bir Heyecan Gecesi ve Başörtüsü" başlıklı yazısına açılan dava yüzünden işinden evine dönerken sokakta gözaltına alınıp tutuklandı. Hapis günleri bittikten hemen sonra aktivizm günlerine geri dönen Kaya, başörütüsü yasağına karşı durmaksızın eylemlere katılarak mücadelesinden vazgeçmedi. Bu eylemlerden birinde, Malatya İHL son sınıf öğrencileri olan üç kızı da bulundu. 1999'da 16, 17 ve 18 yaşlarındaki kızları, terörle mücadele ekipleri tarafından okulları basılarak gözaltına alındı ve Hüda Kaya 146. maddeden üç kızıyla birlikte idam istemiyle yargılandı.
ÖNCÜ KADINLARDAN BİRİ
Daha sonra Mazlum-Der'in ilk üyelerinden biri olan Kaya, başörtüsü için verdiği mücadelenin daha geniş bir hak ve özgürlük mücadelesinin parçası olduğunu tanımladı. Kaya, pek çok kadın platformunu kurdu ve aktif olarak çalıştı. Uluslararası Müslüman Kadınlar Birliği üyesi olan Kaya, aynı zamanda Uluslararası Müslüman Kadınlar Birliği'nin Türkiye delegeliğini yaptı. Mücadelesiyle dindar camia içerisinde tanınan ve saygın bir yer edinen Kaya, başörtüsü için verdiği mücadeleyi daha sonra alternatif bir yaşam arayışı ile sürdürdü. Demokratik İslam Kongresi çalışmalarında yer edinen ve daha önce HDP'nin yönetim kademelerinde yer edinen Kaya, tevazusu ve empati duygusu ile tanınıyor.
AVRUPA PARLAMENTERİ ARTIK TBMM'DE
HDP'nin kadın vekillerinden biri olan Feleknaz Uca da, kendi topraklarında yaşam sansı bulamadığı için ailesiyle birlikte Avrupa'ya göçmüş Êzidî bir aileden geliyor. 17 Eylül 1976'da Almanya'nın Celle kentinde Batmanlı Êzidî Kürt bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen ve yedi kardeşi bulunan Uca, ilk ve ortaokuldan sonra meslek lisesine gitti ve çocuk bakımı konusunda ihtisas yaparak "tıp asistanı" oldu. 1999'da henüz 22 yaşındayken Demokratik Sosyalizm Partisi'nden Avrupa Parlamentosu'na seçilen Uca, 2004'e kadar Parlamento'nun Kültür, Eğitim, Medya ve Fırsat Eşitliği Komitesi'nde çalıştı. 2009'a dek AP milletvekili olan Uca, Avrupa Birliği-Türkiye Karma Parlamento Komisyonu üyeliği de yaptı. Uca, 2014'ün sonlarında, Kobanê'de IŞİD'in Kürtlere yönelik katliamının durdurulması için BM'nin Cenevre'deki merkezinin önünde açlık grevi yapanların arasındaydı. Uca, aynı zamanda Avrupa Parlamenterliği yaptığı dönemlerde, kadın hakları ve şansta eşitlik komisyonu, gelişme ve müşterek çalışma komisyonunun üyesi ve koordinatörü, Türkiye delegasyonu, ırkçılığa ve yabancı düşmanlığına karşı ortak grubun başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Uca, 2012 yılında cezaevlerinde 10 Kürt tutsağın başlattığı açlık grevindeki eylemcilere yurtdışından B1 vitaminlerini getirmek isterken, sınır dışı edilmişti. 2005'e kadar dünyadaki tek Êzidî milletvekili olan Feleknaz Uca, 7 Haziran'da HDP'nin yerle bir ettiği barajın aşılması ile Meclis'e girerek, TBMM'de de bir ilke imza attı.
'KADINLARIN BİRLİKTELİĞİ İÇİN ÇALIŞACAK'
Iğdır Milletvekili olan Azeri Kıznaz Türkeli da, kimliği ile dikkat çeken adaylardan biri. HDP'deki farklı etnik yapı temsilcilerinden olarak dikkat çeken Türkeli, seçildiği zaman farklılıkların temsilcisi olacağı sözünü vererek özellikle Azeri, Kürt ve tüm kadınlar için çalışmalar yapacağı açıklamıştı. Farklı inanç, kimlik ve kültürlerin bir arada yaşadığı Serhat kentlerinden biri olan Iğdır'da kadınları Meclis'te temsil eden Azeri vekil Türkeli, şimdiden mücadeleye hazır. 1962 yılında Iğdır'ın Melekli Beldesi'nde doğan Kıznaz, 16 yaşına kadar Iğdır'da yaşadı.
'TÜRKİYE'DE İLK KEZ KADIN AZERİLER HDP İLE MECLİSE GİRDİ'
Yaşadığı coğrafya nedeniyle Kürt ve Azeri Kültürünü iç içe yaşayan Türkeli, seçildikten sonra da, "Yaşasın hakların kardeşliği, bundan sonra halkların kardeşliği konuşacak, renklerin birlikteliği konuşacak. Azeri, Kürt hep birlikte Iğdır'a sahip çıkıp sorunlarımızı birlikte çözeceğiz" açıklamasını yaptı.
'FEMİNİST MÜCADELESİNE MECLİSTE DEVAM EDECEK'
Türkiye feminist kadın hareketinin öncü isimlerinden biri olan Avukat Filiz Kerestecioğlu da, İstanbul HDP Milletvekili oldu. 1961'de Gölcük'te doğan Kerestecioğlu, 1984'te Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. 1987'den beri avukat olarak çalışan Kerestecioğlu, uzun yıllardır feminist mücadele içinde yer aldı. Feministlerin sesi olmayı hedefleyen Kerestecioğlu, feminist mücadeleye mecliste devam edecek. Kerestecioğlu, Çankırı'da bir hakimin, kocasından şiddet gördüğü için boşanmak isteyen bir kadının talebini, "Kadının karnından sıpayı, sırtından sopayı eksik etmeyeceksin" atasözüne dayanarak reddetmesi üzerine düzenlenen Dayağa Karşı Dayanışma Yürüyüşü'nün tertip komitesi başkanlığını yapmıştı.
'SANAT KADINI'
12 Eylül döneminin ve Türkiye'de feminizmin ilk "kitlesel" eylemi sayılabilecek bu yürüyüşün ardından gelen tacizci erkeklere karşı "Mor İğne", "Geceler de sokaklar da bizim", "Bedenimiz bizimdir" gibi pek çok kadın hakları kampanyasının içinde yer aldı. Kerestecioğlu, aynı zamanda, 2008 yılında yayınlanan ve her eylemde hep bir ağızda söylenen Güldünya Şarkıları albümünde de ünlü kadın sanatçılar tarafından seslendirilen Kadınlar Vardır şarkısının söz yazarı ve bestecisi. Bugün Şirin-Ahmet Tekeli Kadın Hukukçuları Destekleme Vakfı'nın kurucuları arasında yer alan Kerestecioğlu, Osmanlı'dan bugüne verilen mücadeleyi anlatan "Kadınlar Vardır" belgeseline de imza attı.
'YAŞAMI KADIN ÇALIŞMASI ETRAFINDA ŞEKİLLENDİ'
Kerestecioğlu, politik bakışını sadece kadın haklarıyla çerçevelemiyor. Kendini bazen şiddete uğrayan kadın, bazen Kürt, bazen Ermeni, bazen LGBTİ, bazen de yok yere kesilen bir ağaç ya da öldürülen bir katır olarak ettiğini belirten Kerestecioğlu, ağırlık olarak kadına yönelik şiddet ve aile hukukunda mücadelesini "kadınlar için" değil "kadınlarla birlikte" olarak tanımlıyor. Kerestecioğlu, Kerestecioğlu, verdiği kadın mücadelesi ile aynı zamanda feminist kadın hareketinin önde gelen isimleri arasında yer alıyor. Kerestecioğlu ile birlikte HDP'nin Ankara'dan aday gösterdiği Gülsen Ülker seçilmiş olsaydı feminist harekettin temsilcilerinden en az iki kadın mecliste yer almış olacaktı.
MECLİSE ERMENİ, EZİDİ, MIHALLEMİ, ROMAN VEKİLLER
25. Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nde resmi olmayan seçim sonuçlarına göre AK Parti %40.9, CHP %25.0, MHP %16.3 ve HDP %13.1 oranında oy aldı. Sonuçlara göre 25. Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nde resmi olmayan seçim sonuçlarına göre mecliste ilk kez bir Roman, üç Ermeni, iki Ezidi, bir Mıhallemi milletvekili yer alacak.
3 ERMENİ VEKİL
Bu sonuçlara göre, Meclis’te üç Ermeni milletvekili görev yapacak. CHP’nin İstanbul 2. bölge 1. sıra adayı olan Avukat Selina Özuzun Doğan, AK Parti’nin 2. bölge 12. sıra adayı olan gazeteci Markar Eseyan ve HDP’nin 3. bölge 2. sıra adayı olan okul yöneticisi Garo Paylan meclis’e girmeyi başardı. HDP’nin diğer Ermeni adayları Filor Uluk ve Murad Muhçı ise seçilemedi.
TÜRKİYE’NİN İLK ROMAN MİLLETVEKİLİ
Özcan Purçu, CHP İzmir 1. Bölgeden seçilerek Türkiye’nin ilk Roman milletvekili oldu.
İKİ EZİDİ VEKİL
Avrupa Parlamentosu eski milletvekili olan Feleknas Uca HDP’den Diyarbakır’da 4. sıradan ve Avrupa Ezidi Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Atalan HDP’den Batman’da 1. sıradan milletvekili seçildi.
BİR MIHALLEMİ VEKİL
HDP’nin Mardin 4. sıra adayı Mehmet Ali Aslan meclise giren ilk Mıhallemi oldu.