Emeklilikte Yaşa Takılan (EYT) 5 milyon kişi için çalışmalarda gaza basıldı. Daha önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in her fırsatta dile getirdiği gibi meseleler sırayla çözüme kavuşturulurken gözler Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için yapılacak düzenlemeye çevrilmişti. Hedef ise, EYT sorununu yıl sonuna kadar çözmek. Peki EYT ne zaman çıkacak? EYT’de masadaki formüller neler? Nasıl bir yol haritası izlenecek? İşte EYT konusunda son dakika haberinin detayları… EYT İÇİN YIL SONU İŞARET EDİLDİ Geçtiğimiz günlerde milyonlarca kişiyi heyecanlandıran bir açıklamada bulunan Bakan Vedat Bilgin EYT için ilk kez tarih belirtti. Bakan Bilgin yaptığı açıklamada EYT'nin bu yıl sonuna kadar çözülecek konular arasında yer aldığını söyleyerek, “Türkiye'nin emekçileri endişe etmesinler. Türkiye'nin her bir sorunu önümüzde çözülmesi gereken bir dosya olarak duruyor. Bu yılın sonuna kadar bu yolda önümüzde olan bütün dosyaları çözeceğiz. Alternatif çözüm önerilerine çalışıyoruz" dedi. Önce 3600 ek gösterge meselesi çözüme kavuşturulurken, daha sonra yükselen enflasyon karşısında asgari ücrete yüzde 30’luk ikinci bir zam yapılarak 5 bin 500 liraya yükseltmişti. 4 Temmuz günü ise milyonlarca memur ve emeklinin enflasyon farkından doğan maaş zamları Haziran ayı TÜFE rakamlarının açıklanmasıyla netliğe kavuşmuştu. Altı aylık enflasyon farkından kaynaklı ilave artışla birlikte kamu görevlileri ve memur emeklilerinin maaşlarına temmuzdan geçerli olmak üzere yüzde 41,69 artış yapıldı. Böylece aile yardımı ödeneği dahil en düşük memur maaşı 6 bin 429 liradan 9 bin 105 liraya, en düşük memur emekli aylığı 4 bin 289 liradan 6 bin 78 liraya yükseldi. EYT İÇİN 3 FORMÜL GÜNDEMDE! EKİM AYI KRİTİK… Emeklilikte Yaşa Takılanlar için kurulacak komisyon çözüm ve model önerilerini değerlendirerek, "prim, yıl, yıpranmaya" dayalı formüller üzerinde çalışıyor. Birinci adım olarak sözleşmeli personelin kadro sorunu çözülerek Emeklilikte Yaşa Takılanlar Komisyonu kurulacak. Emeklilikte yaşı bekleyenler 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan ve hali hazırda emekli olamayanlardan oluşuyor. Komisyon, bu tarihten önce çalışması olup emekli olmayan herkesin dâhil olduğu EYT'lilere ilişkin çözüm, model önerilerini değerlendirerek, "prim, yıl, yıpranmaya" dayalı formüller ortaya koyacak. Primi yetmeyenler için "halk", vakıf, sandıklar aracılığıyla "iş emekliliği", aylığın belli bir miktarının kesilerek daha erken emekli olma imkânı sağlayan "kısmi erken yaşlılık emekliliği, kesintili erken emeklilik", süre tamamlanması gibi seçenekler değerlendirilecek. Kurulan komisyonların, ekim ayına kadar hazırlıklarını tamamlamaları bekleniyor. "PRİM ÖDEME GÜN SAYISINI ÖNE ÇIKARAN MODELLER SÖZ KONUSU" Konuya ilişkin TRT Haber'e değerlendirmelerde bulunan Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Görevlisi Tarkan Zengin, “Önümüzdeki dönemde prim yaş şartının indirilip indirilmeyeceğini prim ödeme gün sayısında kolaylıklar sağlanıp sağlanmayacağını göreceğiz” dedi. “Yaşla ilgili indirim beklentisi söz konusu olabilir diyen Zengin, “Emekliliği bekleyenin 10 yılı varsa belli bir yıla indirilmesi olabilir. Prim ödeme gün sayısını öne çıkaran modeller söz konusu. 7 bin 200 gün ya da 9 bin gün prim ödeyenlerin yaşa bakılmadan emekli edilmesi söz konusu olabilir” ifadelerini kullandı. EYT'de yeni yol haritası EYT'LİYE ÇÖZÜM ROTASI Emeklilik için yıl ve prim şartını tamamlayıp yaş bekleyen vatandaşlar için yapılacak çalışmalarda yol haritası belirleniyor. Sabah’ta yer alan haberde çalışma takviminde bulunan EYT konusunda önümüzdeki günlerde kamuoyu ile bir paylaşım da yapılabilir. Bu paylaşımda teknik çalışmanın içeriği ya da yol haritası duyurulabilir. Bu konuda 5 adımlı bir çalışma rotasının olduğu da görülüyor. 1-KİMLERİN YARARLANACAĞI TESPİT EDİLECEK Yasanın çerçevesi oluşturulurken öncelikle kapsam belirlenecek. Böylece kimlerin hak sahibi olacağının tespiti yapılacak. Bu sayede yasa çıkar çıkmaz hemen emeklilik hakkı kazanacakların sayısı da ortaya çıkacak. Genel çerçeveye bakıldığında EYT'li grubu 8 Eylül 1999 öncesinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yıl ve prim şartını tamamlamasına rağmen yaş şartı getirildiği için emekli olamamış sigortalılar oluşturuyor. Bu tarihten önce sigortalı olanlar için yaş dışında erkeklerde 25, kadınlarda ise 20 yıl sigortalılık süresi şartı var. Ancak bu tarihten önce Emekli Sandığı'na girmiş ya da BAĞ-KUR'lu olmuş EYT'liler de mevcut. Bu tarihten önce SSK'lı olmuş şu anda memur olanlar, primi eksik bulunanlar, farklı kurumlardan prim biriktirenler de bulunuyor. Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilerek kapsamlı bir çalışma yapılacak. 2-EMEKLİLİK İÇİN ŞARTLAR BELİRLENECEK Kapsamın belirlenmesinden sonra emeklilik şartlarının da tespit edilmesi gerekiyor. Primini ve yılını dolduranların başka şarta bakılmaksızın emekli edilmeleri şeklinde bir öneri bulunurken, burada farklı kurumlarda çalışmış (memur, esnaf, BAĞ-KUR gibi) kişilerin hangi statüde emekli olacaklarının da tespiti gerekiyor. Burada belli bir yaşın üstünde olanlara emeklilik verilmesi gibi bir formül de konuşulurken, kademeli olarak emeklilik hakkının verilmesi de söz konusu olabilecek. Ayrıca Avrupa modelinde olduğu gibi maaş kısıtı ile emeklilik de formüller arasında. 3-MALİ BOYUTU ÇIKARTILACAK Emeklilikte Yaşa Takılanlar'ın ile ilgili 5 milyon kişi gibi sayılar ortaya atılsa bile kesin bir rakam yok. Ancak farklı kurumlardan sigortalıların olduğu bir yapısı olması dolayısıyla çok sayıda insanı ilgilendiriyor. Bu noktada kapsam belirlendiğinde sayı da ortaya çıkacak. Bu yönüyle kaç kişinin emekli olabileceği ve kaç lira maaş alacağı hesaplanarak konunun mali boyutu da ortaya çıkarılacak. Burada kime hangi şartlarda maaş bağlanacağı da tespit edilecek. 4-UYGULAMA USULLERİ ORTAYA KONULACAK Bu aşamada uygulamayla ilgili kısımların da tespit edilmesi gerekiyor. Yani hak sahiplerinin belirlenmesi, onların emeklilik işlemlerinin usul ve esaslarının tespit edilmesi önem kazanıyor. Örneğin; 8 Eylül öncesinde sigortalı olmuş ancak şimdi memur olarak çalışan birisi yasa çıktıktan sonra hangi kurumdan emekli olacak? Bu kişi memurluğa devam etmek istiyorsa EYT'li diye resen emekli mi edilecek? Bu gibi karmaşık soruların da cevap bulması gerekiyor. 5-TASARI MECLİSE SUNULACAK Bütün çalışmalar tamamlandıktan sonra uygulamanın başlayabilmesi için yasal çalışmanın da yapılması gerekiyor. Bunun için de bir taslak metnin oluşturulması ve bunun TBMM gündemine gelmesi gerekiyor. Meclis'ten geçtikten sonra uygulanması için de yönetmeliklerin çıkarılması gerekiyor.