Türkiye'de ücretler, gelire göre artan oranlarda vergilendiriliyor. Gelir Vergisi Kanunu'na göre, 2019 yılında 18 bin liraya kadar olan ücret gelirlerinde yüzde 15; 18-40 bin lira arasındaki ücret gelirlerinde yüzde 20; 40-148 bin lira arasındaki ücret gelirlerinde yüzde 27; 148 bin lirayı aşan ücret gelirlerinde ise yüzde 35 oranında vergi uygulanıyor. Ücretlilerin vergiye tabi gelirleri hesaplanırken, önce brüt gelirlerinden yüzde 14 oranındaki sosyal güvenlik primi işçi payı ve yüzde 1 oranındaki işsizlik sigortası primi işçi payı düşülüyor. Kalan tutar vergi matrahını oluşturuyor. 2019 yılı için brüt 2 bin 558.40 lira olan asgari ücretin gelir vergisi matrahı 2 bin 174.64 TL düzeyinde bulunuyor. Kamuoyunda net asgari ücret bu yıl için 2.020.91 TL olarak biliniyor. Ancak, bu ücretin içinde, bekar asgari ücretliler için ödenen aylık 191.88 TL tutarındaki asgari geçim indirimi (AGİ) de yer alıyor. Dolayısıyla, 2019 yılı için gerçekte net asgari ücret 1.829.03 TL'dir. AGİ ile birlikte ele geçen net ücret 2 bin 20.91 TL oluyor. Her yıl aralık ayında ilan edilen asgari ücret, bekar ve çocuksuz işçiler için hesaplanan AGİ tutarı eklenmiş rakamlardan oluşuyor. BEKAR ASGARİ ÜCRETLİ VERGİ ARTIŞINDAN ETKİLENMİYOR Geçmiş yıllarda bekar asgari ücretliler de yılın ilerleyen aylarından itibaren yüzde 20 gelir vergisi dilimine girdikleri için ellerine geçen net ücret, eylül veya ekim ayından itibaren azalmaya başlıyordu. Bekar işçilerin gelir vergisi diliminden etkilenmemesi için 2016 ve 2017 yıllarında geçici yasal düzenlemeler yapıldı. 2018 yılında ise bu uygulama kalıcı hale getirildi. 2016 yılından beri bekar ve çocuksuz asgari ücretlilerin AGİ ile birlikte ellerine geçen ücret yıl boyunca değişmiyor. Ocak ayında ne alıyorlarsa, aralık ayında da aynı ücreti alıyorlar. Şayet yasal düzenleme yapılmamış olsaydı, asgari ücretle çalışan bekar ve çocuksuz işçilerin 2.020.91 TL olan ele geçen net asgari ücreti, bu ay 1.942 TL'ye, gelecek aydan itibaren de 1.912 TL'ye düşecekti. Bekar asgari ücretliler, yasal düzenleme sayesinde yıl boyunca 2.020.91 TL ücret almaya başladı. Bu yasal düzenleme, çocuklu asgari ücretlileri ise gelir vergisi dilimindeki artıştan sınırlı bir şekilde koruyor. AGİ ile birlikte ele geçen net ücret ocak ayında kaç lira olursa olsun, gelir vergisi dilimindeki artış karşısında ücretin 2 bin 20 liranın altına düşmesi önleniyor. Yasa değişikliği olmasaydı eşi çalışmayan 1 çocuklu işçinin ocak ayında 2.088 TL olan eline geçen net ücreti ekim ayında 1.979 TL'ye kadar düşecek iken, 2.020 TL'de sabit kalıyor. ÇOCUKLAR İÇİN VERİLEN AGİ VERGİ DİLİMİYLE ERİYOR Gelir vergisi dilimindeki artış, çocuk sayısı fazla olan çalışanları daha çok etkiliyor. Eşi çalışmayan 3 çocuklu bir asgari ücretli ocak ayından bu yana AGİ ile birlikte net 2 bin 155 TL ücret alıyordu. Söz konusu işçinin net ücreti bu ay 2 bin 76 TL'ye, gelecek aydan itibaren de yıl sonuna kadar 2 bin 46 TL'ye düşecek. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre, eşi çalışmayan 2 çocuklu bir işçinin ocaktan beri 2 bin 116 TL olan net ücreti de bu ay 2 bin 38 TL'ye, ekimden itibaren de 2 bin 20 TL'ye gerileyecek. Kamuoyunda, asgari ücretle çalışan ve eşi çalışmayan üç çocuklu işçiden vergi alınmadığı biliniyor. Bu durum, 2019 yılı için ilk sekiz aylık dönemde geçerli. Eylül ayından itibaren ise üç çocuklu ve iki çocuklu asgari ücretli işçi vergi ödemeye başlıyor. Dolayısıyla, 2 ve 3 çocuklu işçilerin net ücretleri eylül ayında 78.59 lira azalıyor. Ekim ayında ise eylül ayına göre 2 çocuklu işçinin 17.35 lira, 3 çocuklu işçinin de 30.15 lira kaybı olacak. Gelir vergisi dilimindeki artış dolayısıyla, eşi çalışmayan 3 çocuklu bir işçinin yıllık kaybı 405 TL, 2 çocuklu işçinin 366 TL, 1 çocuklu işçinin de 268 TL oluyor. Eşi çalışan 4 çocuklu işçinin yıllık kaybı ise 405 TL'ye ulaşıyor. Vergi dilimindeki artıştan asgari ücretin üzerinde para kazanan çalışanlar daha fazla etkileniyor. Eşi çalışmayan ve 3 çocuğu bulunan çalışanlar için hesaplama yaptığımızda şunu görüyoruz. Vergi dilimindeki artıştan dolayı yıllık ödedikleri ilave vergi tutarı, brüt ücreti 3 bin lira olanlarda 630 TL; brüt ücreti 3500 lira olanlarda 885 TL ve brüt ücreti 4 bin lira olanlarda 1.196 TL'ye ulaşıyor. VERGİDE AYRIM YAPILAMIYOR Vergi ile ilgili bir düzenleme yapılırken sadece asgari ücretlilere yönelik düzenleme yapılamıyor. Tüm çalışanların kazançlarının asgari ücrete kadar kısmı, yapılan düzenlemeden etkileniyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre, bordrolarda beyan edilen ortalama kazanç bu yıl 4 bin 13 lira düzeyinde bulunuyor. Ortalama kazançlar brüt asgari ücretin sadece yüzde 56 üzerinde seyrediyor.