ŞEHRİVAN ÖZEL: MERAL YILDIZ – HAMİT KARAKUŞ - Yılın ilk 4 ayında Van’a İranlı turistlerin gelişinde rekor kırılırken takip eden aylarda tam anlamıyla bir duraklama dönemine girildi. İran hükümetinin vatandaşlarının ülke dışına çıktıklarında ödediği harçlara yüzde 300 oranlarında zam yapınca bu uygulama en çok da Van’ı vurdu. Son birkaç yıldır İranlı turistlerin gelişi ile ekonomisi büyük bir canlılık yaşayan Van’da İranlıların yokluğunda esnaf duraklama dönemine girdi. Bayramda yaşanan hareketlilik nefes aldırsa da İranlıların yokluğunda esnaf eski hareketli günleri ararken Şehrivan’a konuşan İran Çarşısı esnafı da yine aynı sıkıntıdan dert yandı. “İşler kesat” diyen esnaflar, siftah yapamadığı günler olduğuna vurgu yaparken İranlılara yönelik olumsuz tavırlardan da şikayet etti. Kısa bir süre önce İran Hükümeti tarafından yurtdışına çıkan vatandaşlarına sınır kapılarından geçiş harçlarına yapılan büyük zammın ardından Van ekonomik olarak sıkıntı yaşadı. Özellikle İran ile sınır kapıları bulunan şehirlerde, harçlara yapılan zammın ardından esnaf büyük sıkıntı yaşarken, özellikle Van İran Çarşısı esnafı yaşadıkları sıkıntıları ve genel olarak yaşadıklarını Şehrivan’a anlattı. “ESNAFIMIZ ŞUAN ZOR DURUMDA” İran Çarşısında esnaflık yapan Mesut Borak, genel olarak yaşadıkları ekonomik sorunları anlatarak, “Şöyle söyleyeyim biz küçük çaplı esnaflar olduğumuz için çarşıda elli altı tane dükkanımız var. Her dükkan dokuz metre kare. Kendini dokuz metrekareye sığdıran esnafta var. Ekstradan dört beş tane dükkan tutup tek mağaza yapan insanda var. Gerçekten esnafımız şuan zor durumda tek umudumuz ramazan bayramıydı. Ramazan bayramı da istediğimiz gibi geçmedi. Beklediğimizin baya altındaydı, bu da bizi çok etkiledi.” Dedi. “İRANLILAR VAN İÇİN ÇOK KIYMETLİ” Memleketteki en büyük sorunun yerli ve yabancı turistin gelmeyişi olduğuna vurgu yapan Borak, “Şuanda turizm sezonu olmasına rağmen çok az turist görüyoruz. Gelen bu az turistten de belli başlı esnaf tek seferde olabildiğince faydalanmaya çalışıyor. Bunu fırsata çeviren de var. Bunu gerekli mercilere de illettik. Görevlendirilecek bir heyetin esnafı denetlemesini talep ettik. Olumlu mu olumsuz mu cevap alacağız onu daha bilemiyoruz. Biliyorsunuz İranlılar Van için çok kıymetli ancak bazı siyasi, sorunlar harç parası gibi etmenlerden dolayı artık eskisi gibi çok yoğun şekilde gelemiyorlar.” İfadelerine yer verdi. “SİYASİ RANTTAN BAŞKA BİR ŞEY DEĞİL” İranlıların eskiye nazaran daha az gelmesi konusuna değinen Borak, “Van da İranlıların bana faydası yok diyen bir insan olamaz. Benden alışveriş yapmıyorsa başkasından yapar o başkası da gelir benden alışveriş yapar. Bu bir döngüdür. Ekstradan da harç parasının arttırılmasını da siyasi bir rant olarak görüyorum. Daha önce bu niye yapılmadı. İranlı turist akımından hemen sonra kalkıp yüzde binlere varan zam oranı bence siyasi ranttan başka bir şey değil.” Dedi. “RESMİ KURUMLARIN DEVREYE GİRMESİ GEREKİYOR” Borak son olarak şöyle konuştu: “İranlıların yoğun olduğu dönem de bir odanın geceliği üç yıldızlı bir otelde beş yüz lira. Yedi yıldızlı otelde dahi bu fiyat yok bu ranttır, çıkarcılıktır. Kabul edilemez bir şey bunu bir kere yaptı mı bir gece için beş yüz lira veren insan bir daha gelmez. İpek yolu belediyesinin yaptığı bir apart ev var İranlı biri tarafından kiralanmış bir gece için bizden beş yüz lira istediler böyle bir şey olabilir mi? Bu çıkara dayalı sistem imajımızı zedeliyor. Van’ın ismi kötülenir. Ancak kurumların denetlemesi sonucu bir Pazar dengesi oluşturulabilir. Bunu tek seferlik yapınca turist bir daha gelmez. Bundan çok rahatsız oluyoruz. Resmi kurumların devreye girmesi gerekiyor.” “BAYRAM ÇOCUKLAR İÇİNDİR” Yine İran çarşısında esnaflık yapan Mustafa Taş da yaşadıkları sorunları dile getirdi. Taş, “Ben burada on üç on dört yıllık bir esnafım ilk defa bu sene artık seçimden dolayı mı veya doların bu yükselişinden dolayı mı bilmiyorum ama bu dönem pek bir hareketlilik göremedik. Ramazan bereket ayı olarak bilinir fakat bu sene o bereketi göremedik. Biz incik boncuk satıyoruz. Bu gün bir baba bir anne çocuğuna incik boncuk alamıyorsa gerçekten sıkıntılı bir durum olduğunu gösteriyor. Bayram çocuklar içindir. Çocuk için iki liralık bir toka incik boncuk alınamıyorsa sıkıntıdayız demektir.” Şeklinde konuştu. “MİLLET PARAYI DOLARA YATIRDI” Taş yaşadıkları sıkıntıların seçimden kaynaklı olduğuna vurgu yaparak, “Bu sıkıntıyı seçime bağlıyorum. Seçim yatırımı ve ayrıca millet parayı dolara yatırdı. Seçime yakın bir dönemde dolarda baya bir yükseliş oldu. Vatandaş yatırımını dolar üzerinden yaptı. Dolar biraz düşünce yükselişini bekleyip paraya ellemediler. Bu durum ekonomik sıkıntıya neden oldu. Çarşı olarak İranlı turistler bizi pek etkilemiyor. Genelde alışveriş merkezi ve kurumsal firmaları tercih ediyorlar. Bize çok bir katkısı olmuyor.” Dedi. “KIRK GÜN SİFTAH YAPMADIĞIMIZ OLUYOR” Bir diğer esnaf Habip Abi ise şunları söyledi: “Van açısından baktığınız zaman İranlı turistlerin ekonomiye katkısı büyüktü. Eğer geçişler tekrar düzenlenmezse turistler tekrar gelmezse ekonomik anlam da Van çöker.” Yine Şehrivan’a konuşan Abdurrahman Borak isimli esnaf da, “Ben kilimciyim kilim işi yapıyorum. Bizim işimiz turiste bağlı bu sorunun çözülmesini istiyoruz. Bazen kırk gün siftah yapmadığımız oluyor. Bu soruna bir an evvel el atılmalı. Biz esnafın sorunu çözülmezse Van’ın durumu vahimdir.” Diye belirtti. “İRAN TURİST GEÇİŞLERİN DE YÜKSEK BİR ÜCRET ALIYOR” Bir diğer esnaf Rasim Koç şunları söyledi: “İran turist geçişlerin de yüksek bir ücret alıyor. Türkiye giriş için on beş lira alırken İran dört yüz lira alıyor. Bu ücretler turistlerin önün de engel turistlerin gelişini büyük oran da etkiliyor.”