YYÜ Eğitim Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat: “Cudi Dağı’nda en az 2 bin 500 bitki türü var” Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Eğitim Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, Şırnak’ın Cudi Dağı’ndan toplamış olduğu odunsu çalı taksonunu Düzce Üniversitesi Orman Fakültesinden Prof. Dr. Necmi Aksoy ile birlikte yaptığı inceleme sonrası keşfedilmemiş olduğunu tespit ederek bilim dünyasına kazandırdı. Ünlü botanikçi Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, Şırnak ve Silopi ilçe merkezleri arasında yer alan Cudi Dağı’nda 2013-2014 yılları arasında floristik arazi çalışmaları yaparak örnek aldı. Daha sonra yaptığı incelemelerin ardından Düzce Üniversitesi Orman Fakültesinden odunsu taksonlar uzmanı Prof. Dr. Necmi Aksoy ile birlikte herbaryum çalışması yapan botanikçi Fırat, yapılan çalışmalar sonucunda odunsu taksonun bilim dünyası için yeni bir keşif olduğunu bildirdi. Keşfedilen odunsu taksonunu ‘Spiraea cudidaghense Fırat & N. Aksoy’ olarak adlandıran Fırat, yeni türü Çin Halk Cumhuriyeti’nde yayın yapan ‘Journal of Forestry Research’ adlı uluslararası prestijli bir orman dergisinde yayınladı. “Bu bitki sadece Cudi Dağı’nda belli bölgelerde yayılış göstermektedir” İHA muhabirine konuşan ünlü botanikçi Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, keşfedilen yeni türün gülgiller (Rosaceae) familyasından olduğunu belirtti. Yeni odunsu taksonun dünyada doğal olarak yetişen 100 tane türü olduğunu belirten Fırat, gülgiller familyasından olan süs bitkisinin Türkiye’deki cinsinden 2 türü olduğunu ifade etti. Ülke ekonomisine kazandırılacak olan yeni süs bitkisinin üretimine geçilip yurtdışına da satılabileceğine dikkat çeken Fırat, odunsu taksonun uzun süreli çiçekli olması ve her zaman yeşil görünmesi nedeniyle park ve bahçelerde kullanılabileceğini dile getirdi. Fırat, “Yeni keşfettiğimiz bitki odunsu taksonlardan çalı olarak da adlandırılıyor. Türkiye’de ve dünyada bu grubun üyeleri genellikle süs bitkisi olarak kullanılıyor. Bu bitki gülgiller familyasındandır. Gülgiller bitkisi dünyada yaygın bitkilerdir. Genellikle odunsu taksonlardır. Uzun süreli çiçekli olması ve her dem yeşil görünmesi park ve bahçe bitkisi olarak iyi görünmektedir. Bu bitki endemik bir türdür. Sadece Cudi Dağı’nda belli bölgelerde yayılış göstermektedir” dedi. “Ülke ekonomisine kazandırılabilecek güzel bir süs bitlisidir” Keşfedilen yeni odunsu taksonun ileride yapılacak çalışmalarla ülke ekonomisine kazandırılacak güzel bir süs bitlisi olduğunu dile getiren Fırat, “Cudi Dağı’ndaki yayılışı dışarıdan görünmüyor. Şırnak ve Silopi taraflarında dağın eteklerine bakıldığında bu bitkiyi göremiyorsunuz. İç taraftaki vadilerde ve dağlık alanlarda dağ-taş, meşelerin ve ardıçların içine serpilmiş şekilde kaya bitkisi gibi her tarafta bulunmaktadır. Bu bitki rengarenk ve güzel kokmaktadır. 2013 ve 2014 yılları arasında bu bitkiden örnek topladım. O günden bugüne bu bitki üzerinde çalışmalar yapmaya devam ettim. Yayın aşaması yaklaşık 2,5 sene sürdü. Çin Halk Cumhuriyeti’nde uluslararası yayın yapan ‘Journal of Forestry Research’ dergisinde yayınlandı. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesinde odunsu taksonlar uzmanı Prof. Dr. Necmi Aksoy ile birlikte yayınladık. İleride yapılacak çalışmalarla ülke ekonomisine kazandırılacak güzel bir süs bitkisidir. Üretimine geçilip yurtdışına da satılabilir” diye konuştu. “Yeni keşfimiz, ülkemizin bioçeşitliliği açısından önemlidir” Yeni keşiflerinin ülke bioçeşitliliği açısında önemli olduğuna işaret eden Fırat, sözlerini şöyle sürdürdü: “Dünyada doğal olarak yetişen bu taksonların Asya, Avrupa ve Amerika’da 100 tane türü vardır. Ülkemizde ise 2 tane türü vardır. Bu türlerden biri Doğu Anadolu’da yayılış gösteriyor, diğeri ise Doğu Anadolu, Karadeniz ve İç Anadolu’da yayılış göstermektedir. Bunlar bilinen orman altı ve orman içi açıklıklarındaki bitkilerdendir. Ülkemiz açısında önemli ve prestijlidir. Odunsu taksondan yeni tür bulmak çok zordur. Yeni keşfimiz ülkemizin bioçeşitliliği açısından önemlidir. Bu yeni keşfin sadece bir çalı veya ot olarak düşünülmemesi gerekiyor. Besin zincirinin tamamlayıcı kısmında çok önemli bir yeri vardır.” “Cudi Dağı’ndan 6 bin bitki örneği aldım” Cudi Dağı’nın çok önemli bir dağ kitlesi olduğunu ifade eden Fırat, 3 yılda Cudi Dağı’ndan 6 bin bitki örneği aldığını söyledi. Fırat, “Kasrik Boğazı'ndan Irak’a kadar bir dağ kitlesidir. Bir tarafı Şırnak’a, diğer tarafı Silopi’ye bakıyor. Şırnak’tan, Silopi’ye saatlerce karayoluyla gidilebilir. Cudi Dağı’yla ilgili doğru düzgün bir çalışma yapılmamış. Türkiye florasını yazan bir yabancı P.H. Davis, 1960’lı yılında 62 tane bitki tek almıştır. Oysaki Cudi Dağı’nda en az 2 bin 500 bitki türü var. Güvenlik sıkıntısının olmadığı bölgelerde 1999 yılından bu yana yaptığım çalışmalarla beraber 2013-2014 ve 2015 Haziran’a kadar Cudi Dağı’ndan 6 bin bitki örneği aldım. Bu bitki örneklerinin teşhisi sonucu yaklaşık bin 600 tane farklı tür tespit ettim. Bu sürede Cudi Dağı’ndan 3 tane yeni bitki türü keşfedip yayınladım” şeklinde konuştu.