Ömer Faruk TOKTAŞ - Şehrivan ÖZEL Turizm ile ilgili beklentilerin son zamanlarda yüksek olmasına rağmen tarım ve hayvancılıkta eski günlerini hala arayan bir il olan Van’da, Tarım İl Müdürlüğü tarımın yeniden hayata dönüşü ile ilgili çalışmaları Şehrivan’a anlattı. Son zamanlarda hem tarım hem de hayvancılıkta bir eskiye dönüş çabası içinde olan Van’da, teşvikler, hibelere rağmen halen eski verimlilik kazanılamazken il müdürlüğü bünyesinde çiftçiyi yine tarım ve hayvancılığa yöneltmek için büyük bir çaba veriliyor. Buna rağmen çiftçinin halen şehir yaşamının özlemi içinde olduğu şu günlerde, bu işin içindeki isimler ise bu ilgisizlikten yakınıyor…Kırsal yatırımları destekleme projesinin bakanlıkça 2006 yılından bu yana devam ettiğini ve bu proje kapsamında tarımsal ürünlerin depolanmasına ve ambalajlanmasına yönelik destekler verildiğini belirten Tarım İl Müdürlüğü Yetkilileri kırsal kalkınma gibi daha birçok konuda yatırımcılara destek sağladıklarını belirttiler. 2006 yılından 2014 yılı içerisine kadar 69 yatırıma destek verdiklerini belirten yetkililer, bu süreç içerisinde verilen desteklerin toplam tutarının da 15,6 Milyon TL olduğunu dile getirdiler. Yetkililer açıklamalarında “Bakanlığımızın 2006 yılından bu yana uyguladığı kırsal yatırımları destekleme adı altında bir proje çalışması var. Bu program çerçevesinde tarımsal ürünlerin depolanmasına ve ambalajlanmasına yönelik destekler veriliyor. Destek türleri ise yüzde 50 hibe şeklinde işliyor.” İfadelerini kullandılar.‘ÇİFTÇİ’YE %50 HİBE DESTEĞİ’Çiftçilere yatırım için gerekli olan bütçelerin %50’lik kısmına hibe desteği verdiklerini belirten yetkililer “Bakanlığımızın 2006 yılından bu yana uyguladığı kırsal yatırımları destekleme adı altında bir proje çalışması var. Bu program çerçevesinde tarımsal ürünlerin depolanmasına ve ambalajlanmasına yönelik destekler veriliyor. Destek türleri ise %50 hibe şeklinde işliyor. Yani yatırım için gerekli olan finans miktarının yarısını yatırım sahibi temin ediyor, diğer yarısını da biz karşılıyoruz. Desteği sağladıktan sonra yaptığı yatırım konusundaki işletmeyi ve gelirlerin kullanımını tamamen yatırımcıya bırakıyoruz. Bu program içerisinde ayrıca makine ve ekipman desteği adı altında bir başlığımız var. Tarımsal ürünlerin hasadı, harmanı, ekimi ve sulaması gibi konularda makinelere ihtiyaç duyan çiftçilerimiz ihtiyaç duydukları makineleri alıyorlar. Bu makinelerin fatura bedellerinin yarısını biz kurum olarak karşılıyoruz. Bunu da hibe olarak sağlıyoruz. Yani çiftçimizin 1 Liraya temin ettiği ürünün ücretinin yarısını biz ödüyoruz. Bir diğer başlığımız da basınçlı sulama sistemleri. Basınçlı sulama sisteminde suyun kaynağın çıkışından tarlada ulaştığı yerlere kadar gerekli olan makine ve ekipmanların hepsinin fatura ücretinin yarısını biz karşılıyoruz. Bu kapsamda öncelikle tarıma dayalı ekonomik yatırımlar başlığı altında 2006 yılından bu yana neler yapıldı, hangi yatırımlar gerçekleşti ve ne kadar katma değer sağlanmış bunlarla ilgili bilgiler verelim.” Dedi.‘DESTEKLER SAYESİNDE MARKALAŞANLAR VAR’Destek sağladıkları bazı yatırımcıların markalaştığını belirten yetkililer “2013 yılına kadar 61 tane ekonomik yatırım gerçekleştirildi. Yani tarımsal ürünleri paketleyen, depolayan ya da ambalajlayan konularda 61 tesis için yatırım yapılmıştır. Yatırımcılarımız kırsal kalkınma yatırımlarına yönelik verilen hibe teşviklerinden istifade etmiş ve 61 tane yatırım gerçekleşmiştir. 2014 yılı içerisinde proje devam ettiği için 8 destek de bu yıl içerisinde gerçekleşmiştir. Bu iki kalemin toplamı 69 ediyor. Bu destekler için ise toplamda 15,6 Milyon TL’lik bir hibe desteği sağlanmıştır. Bu desteklerin ne gerçekleştirdiğine gelince ise şöyle bir örnek ile açıklama yapalım. Örneğin biz bir mandıra için hibe desteği sağladık. Oradan gelen süt ikinci bir ürüne dönüşüp yoğurt ya da süt olmuş. Bu şekilde ki tesislerin artması ile birlikte ilimizde küçükbaş ve büyükbaş hayvanlardan elde edilen sütler daha iyi değerlendirilmeye başlanmıştır. Daha önce sanayide işlenen ve değerlendirilen süt miktarı 2 Bin ton iken şu anda bizim programlarımız ile verdiğimiz desteklerden sonra değerlendirilen miktar 13 Bin Tona ulaşmıştır. Yani 6 buçuk katlık bir artış gözlemleniyor. Soğuk hava depolarının sayısı 5 kat artış göstermiş. Daha önce alan olarak 12 Bin metreküp olan soğuk hava depolarının kapasitesi 60 Bin metreküpe çıkmış. Bununla birlikte bazı tarımsal ürünler bir marka haline dönüşerek yurt dışında da pazar kapasitesine sahip olmuş. Destek sağladığımız markaların bazıları yurt dışında kendilerine ait bir ihracat pazarı oluşturmuş. Şu anda organize sanayi ağırlıklı ve kırsal kalkınma yatırımlarını destekleme programından faydalanarak kapasitesini arttıran firmalarımızın ürünleri 5 ülkeye ihraç ediliyor.” İfadelerini kullandılar.‘SU STRATEJİK BİR KAYNAKTIR’Suyun tasarrufu konusunda basınçlı sulama sistemlerinin kullanılması gerektiğini belirten yetkililer “Bildiğiniz gibi ilimizde tarım arazi varlığının 3’te biri sulanıyor. Sulanabilen arazilerin çok büyük bir kısmı kanallar ve göletler ile temin edilen suyun araziye salınması sureti ile gerçekleşiyor. Biz bu yönteme salma sulama sistemi diyoruz. Bu sistemin çok büyük zararları var. Tamam, bir sulu tarım yapılıyor ama sulu tarımdan elde edilen kârın çok daha fazlasını da zarar ediyorsunuz. Bu zararlardan bir tanesi örneğin arazide erozyona sebep olmanızdır. Suyun arazideki yüzey akışı sebebi ile bir erozyon yaşanıyor. Bir başka zarar da bitkinin ihtiyacı olan miktardan daha fazla su verdiğiniz için toprağın çoraklaşmasına sebep oluyorsunuz. Toprağın içindeki organik ve inorganik maddeler alt tabakalar taşınıyor. Bu şekilde bizim kullandığımız verimli topraklar yok oluyor. Üçüncü bir zarar da, bizim için hayati önem taşıyan suyu gereksiz kullanışımızdır. Gelecekte kullanabileceğimiz su boş yere kullanıldığı için su miktarı azalıyor. Su stratejik bir kaynaktır. Biz şimdiden yaptığımız yanlış su kullanımı ile geleceğin su kaynaklarını da tüketiyoruz. Bu yanlıştan kaçınmanın yolu ise basınçlı sulama sistemleri kullanmaktır. Basınçlı sulama sistemleri bitkinin ihtiyaç duyduğu su miktarını veren ve ihtiyaç duyduğu zaman içerisinde veren bir sistemdir. Örneğin yem bitkilerinin yetişme süreci içinde basınçlı sulama sistemlerini kullanabilirsiniz. Damla sulama sistemlerini kullanabileceğiniz alanlar da var tabi. Örneğin meyvecilik de ve sebzecilik de damla sulama sistemlerini kullanabilirsiniz.” Diyerek eklediler.‘DAHA ÖNCE GÖRÜLMEDİK SİSTEMLER GETİRİLDİ’Daha önce ile girmemiş modern sulama sistemlerinin verilen destekler sayesinde ilimize geldiğini belirten yetkililer “Van’da şu ana kadar 153 tane basınçlı sulama sistemi kurulmuştur. 2014 yılında da 30 tane eklenmiş ve toplamda 2,1 Milyon TL hibe verilmiş. Daha önce basınçlı sulama sistemini kullanarak suladığımız alan 800 dönüm iken şu anda 10 Bin 500 dönümü aşmış durumda. Yani 2014 yılındaki 30 tane yatırımı da buna katarsak 14 Bin dönüm civarına çıkmış bir sulama alanı görüyoruz. Bunun yanı sıra daha önce ilimizin görmediği ve yabancı olduğu modern sulama sistemlerinin de ilimize kazandırılması konusunda katkılar sağlanmıştır. Bu sistemlerin kazandırılması %50’lik hibe desteği projemiz sayesinde gerçekleşmiştir. Bir diğer başlığımız makine ve ekipman alımlarının desteklenmesidir. İlimizde makine ve ekipman kullanımı geçmişten beri istenen seviyede değildi. Bunu bir noktadan sonra arttırmak gerekiyordu. Örneğin ilimizde bir traktöre düşen dönüm 75 dönümdür. Normal Türkiye ortalamasının 12 dönüm olması gerekiyor. Verilen hibe destekleri ile ilimiz adına makine ve ekipman kullanımı bir ölçüde artış göstermiştir. Makine ve ekipmanların kullanımı tarımda da bir değişim getirmiştir. Örneğin daha önce serpme sistemi ile ekimler yapılırken şimdi mibzerler kullanılıyor. Mibzerler sayesinde ekim yapacağınız alana ne kadar tohum ekmeniz gerekiyor ise o kadar ekiyorsunuz. Üstelik mibzerler ekim yaparken tohumu ekilmesi gereken derinliğe kadar ekiyor.” İfadelerini kullandılar.‘DAHA BİRÇOK KONUDA DESTEK SAĞLANABİLİYOR’Söz konusu olan desteklerin sadece bir başlık altında ki destekler olduğunu belirten yetkililer daha birçok başlık altında hibe sağladıklarını belirttiler. Yetkililer “Makine ve ekipman alımları gibi saydığım başlıklara sağladığımız hibe destekleri serpme ile ekimden mibzer ile ekime, elle süt sağımından makine ile süt sağımına geçişi sağladı. Belli bir döneme kadar hayvanların sağımı el ile yapılıyordu fakat firmalar gelişim gösterdikçe ve büyüdükçe sağımlar makinelerle yapılmaya başlandı. Elle sağımda sütün tamamı sağılamazdı, bir hayvanın hastalığı diğer bir hayvana geçebiliyordu ve hayvanlardaki hastalıklar insanlara geçebiliyordu. Bir makine sayesinde hayvan sürülerinin tamamını sağabiliyorsunuz. Çeşitli rakamlardan bahsettik. Bahsettiğimiz rakamlar tarımsal destekler kapsamında sadece bir başlık altında verilmiş desteklerdi. 2006’dan bu yana dek kırsal kalkınmaya verdiğimiz desteklerin miktarı 34 Milyon’a ulaşmış durumda. Bunu bu şekilde özetleyebiliriz. Desteklerimiz ise birçok alan dâhil olmak üzere devam ediyor.” diyerek sözlerini noktaladı.