ŞEHİRVAN ÖZEL: ORHAN SAĞLAM-ŞABAN BEYAZSAÇ Geçtiğimiz haftalarda 18 TL’ye kadar varan dolar, fiyat artışları ve fahiş yükselişleri de beraberinde getirdi. Dolardaki hızlı yükseliş neredeyse her gün yeni zamlar olarak piyasaya yansırken, yüksek enflasyon, işsizlik, altın gibi konular da dolarla birlikte konuşulan konuların başında geldi. Döviz yükseldikçe ekonomik sıkıntılar iyice artarken, bu yükselişler toplumun tüm kesimlerine büyük sıkıntılar yaşattı. Van gibi daha az gelişmiş kentler bu sorunları derinden yaşarken, ekonomisi gün geçtikçe kötüye doğru ilerleyen Van da gidişattan nasibini aldı. Sadece temel tüketim ürünlerinde değil elektrik, doğalgaz ve akaryakıt gibi kalemlerdeki yükselişler de vatandaşın belini büken faktörler oldu. Öte yandan düşüşe rağmen indirimler etikete yansımazken tüm Türkiye’de “Dolar düştü fiyatlar neden düşmedi?” tartışması başladı. Bu süreç devam ederken ülke genelinde ve yerelde adımlar hızla atılmaya başlarken belediyeler yerel marketlerde yüksek fiyat ve stok denetimlerini hızlandırdı. Tüm bu karmaşa sürerken Şehrivan’ın görüştüğü esnaflar, indirim yapmak için toplancılardan da benzer bir indirimli alım sürecinin başlaması gerektiğini vurgularken, bunun için de akaryakıt gibi önemli kalemlerde düşüş olması gerektiğini işaret etti. Öte yandan belediyeler ise denetimlerini sürdürdü. “DÖVİZ DÜŞTÜ FİYATLAR NEDEN DÜŞMÜYOR?” SORUSUNA ESNAF CEVAP VERDİ Van’da yıllardır aktif olarak çalıştığını söyleyen Zınar Yeşil, “Kurun yükselmesinden dolayı bizlerden mecburen fiyat artışına gittik. Örneğin gecen yıl aldığımız malları bu yıl rahatlıkla alamamamız. Kurun yükselmesinden dolayı stokçuluk biraz daha artı. Son günlerde kur düştü ama bu bizleri halen etkilemedi. Bu nedeni ise elimizdeki çoğu malları kurun yüksek olduğu dönemde aldık. Özelikle sebze meyvecilerin elinde bulunan ve stokun tükenmemesinden dolayı indirime gitmemiz şu an için çok zor. Hava şartlarından dolayı sebze ve meyvede kışın bulmak aha zordur. Bizim işlerimiz biraz daha zincirleme olarak devam ediyor. işin en başından indirim olacak ki bizlerde indirme gidelim. Öncelikle bu indirimi nakliye ve yakıt olarak başlatmaları gerekiyor.” Şeklinde konuştu. ZİNCİR MARKET İLE BAKKALLAR KIYASALANMAMALI Zincir marketlerden indirimin olduğunu söyleyen Yeşil, “Her zincir marketin birkaç şubesinin olmasından dolayı ürün sayısını fazla alıyor. Bu nedenle küçük bakkal ve marketler yüklü mal almadıklarından kurdan daha çok etkileniyor. Büyük marketler yüklü mal aldıkları zaman fiyatta biraz daha indirme gidiliyor. Küçük esnafın bundan dolayı indirim yapması çok zor. Büyük marketlerin şöyle bir avantajı ise büyük fabrikalardan ürün aldığında yani tek elden alındığı zaman kazanç bazında daha etkililer. Küçük esnaf ile ürün satısı arsında birkaç komisyoncu olunca mecburen aldığı ürünü kar bazlı satmak zorunda.” Dedi. “DOLAR DÜŞTÜ AMA YAKIT FİYATLARI, NAKLİYE ÜCRETLERİ DÜŞMEDİ!” Halktan biraz daha sabır beklediğini dile getiren Yeşil sözlerini şöyle tamamladı: “Ülkemizde üretimin olmaması en küçük bir ürüne bile dışarıya mahkum oluyoruz. Aldığımız ürünlerin çoğu kur ile bağlantılı olunca bizdeki fiyatlarda yükselmek zorunda kalıyor. Örneğin yakıtın tamamı dışardan kur üzerine geliyor. Bu nedenle nakliyeci İzmir, Antalya gibi şehirlerde aldığı yükü vana gelene kadar, geçtiği ücretli yollardan dolayı bunun maliyetinin tamamını ürüne yansıtıyor. Esnafta aldığı ürünü kur ile alınca, kur düştüğü zamanda ürünü zarara satması imkânsızdır. Esnafında yüksek fiyatlardan ürün satmasından rahatsızdır. Esnafın en çok istediği şey ise halkına en ucuz hali ile satmak ister. Bu nedenle bizlerde bu piyasanın en yakın zamanda düzeleceğini umuyoruz.” “TOPTANCILAR İNDİRMİYOR, ESNAF DA İNDİRİMLİ SATAMIYOR” Pandemi’de dolayı iş yapamadıklarını söyleyen Erdal Akman, bu yıl ise kurun dengesiz bir şekilde hareket etmesi işleri biraz daha zorlaştırdı. İşletmeci Erdal Akman, “Kurun yükselmesi özelikle biz giyimci sektörünü çok etkiledi. Son zamanlarda kurun birden düşüşünden dolayı halen etkisini göremedik. Aldığımız ürünlerin tamamı kur ile bağlantılı olduğu zaman şu an elimizde olan bütün ürünler kurun yüksek olduğu dönemde alındı. Toptancı esnafına baktığımız zaman bizlere şu an bile öyle bir indirimin olmadığını görüyoruz. Elimizdeki ürünleri her esnaf gibi bizlere çok bir karla satmıyoruz.” ESNAF DA DÜŞÜŞ OLMASINDAN YANA “Halkında bizlerden çok beklentisini olduğu biliyoruz ama bizler üretim olmadığı için çok etkili olamıyoruz. Bu kurun düşmesinden dolayı kısa bir süre içinde indirime gitmemiz çok etkili değildir. İran kapılarının açılması bizlere büyük etkide olumlu yansıdı. Son günlerde aldığımız habere göre ise İran kapıları kapatma kararı aldı. Bundan dolayı yılbaşı tatili için ilimize gelmesini beklediğimiz İranlı turistlerin yolu kapanmıştır. Bu nedenle alınan bütün ürünlerin esnafın elinde kalacak. Bunun için çalışmalarının yapılmasını istiyoruz. Umarım en yakın zamanda bu işleyişinin düzeleceğini bekliyoruz.” Dedi. EKONOMİK SIKINTILAR VATANDAŞI İYİCE DARA DÜŞÜRDÜ Ekonominin mevcut gidişatından şikayetlerini dile getiren vatandaşlardan Emrullah Siyahtaş, “Evimize ekmek götüremez hale geldik. Son yıllarda artan kur fiyatlarıyla birlikte hemen hemen bütün ürünlere zam üstüne zam gelmeye başladı. Biz ekonomiden başka bir şey düşünemez bir hale geldik. Kimin ağzını açsan gündemi ekonomi, geçim sıkıntısı ve artan borçlar. Geçtiğimiz yıl pandemiden dolayı iş yoktu ve pandemi döneminde de çok büyük zorluklar yaşadık. Şimdi hastalık azalmaya başladı ve işler açıldı derken ekonomik krize denk geldik.” VANLILARIN ARTI CEBİ DELİK “Van’da iş bulmak ya da hazır parayla çalışmak çok zor. Esnaf isen borç vermen lazım ve işsiz isen iş bulmak çok daha zor. Artık marketlere girmeye korkar olduk. Her gün yeni zamların uygulandığı bir yerde yaşıyoruz. Eskiden aydan aya zam geliyordu, daha sonra gün gün zam gelmeye başladı. Şimdi ise saat başı zam geliyor. Biz tükettiğimizin 3-4 katı fazla faiz ödüyoruz. Vanlıların artık cebi delik. Alım güçleri kalmadı yani artık son nefeslerini veriyorlar. VATANDAŞ HAKLI OLARAK, DOLAR DÜŞTÜ FİYAT NEDEN DÜŞMEDİ DİYOR Konuyla ilgili görüş bildiren bir diğer vatandaş Nevzat Altın ise şu ifadelere yer verdi: “Şimdiye kadar fiyat yüksekliğinin temel nedeni olarak döviz gösterildi. Doların düşüşüne kadar el attığımız tüm ürünlerdeki yükselişi esnaflar döviz kurunu gerekçe göstererek zam gördüğü yönüyle savundu. Dolar 18’den 11’e geldi. Fiyatlar yansımadı. Şimdi ise bu artışların doların 12’lerde olduğu seviyeden kalma artışlar olduğu söyleniyor. Madem öyle 18’e çıkarken her gün neden zamlar etiketlere yansıdı. Bence bu konuda kamuoyuna doğru düzgün bir bilgilendirme yapılmalı. Bu tedarik sürecinde fiyatı artıran faktörler ne ise hükümet bu hususu öncelemeli ve çalışmalı. Yoksa dolar 5 TL’ye bile düşse bu zamlarla ilgili dönüş olmayacak.” BELEDİYELER İSE DENETİMLERİ ARALIKSIZ SÜRDÜRÜYOR! Öte yandan kentteki belediyeler ise dört bir koldan teftişler yapıyor. Fiyat artışlarının dışında stokçuluğun, fahiş fiyat artışının da sıkça yaşandığı süreçte yerel yönetimler fiyat düşüşlerini ve marketlerdeki durumu takip ediyor. Bu belediyelerden birisi olan Tuşba Belediyesi ekipleri, döviz kurundaki düşüşün fiyatlara yansıtıp, yansıtmadığını kontrol etmek amacıyla marketlerde temel gıda ve ihtiyaç ürünlerine yönelik fahiş fiyat denetimi yapmayı sürdürdü. Ekipler, zincir ve yerel marketler ile bunlara ait depolarda sebze, meyve, gıda ve temizlik ürünleri başta olmak üzere temel ihtiyaç maddelerine yönelik fiyatları inceledi. AKMAN: BU İŞİN TAKİPÇİSİ OLACAĞIZ! Tuşba Belediye Başkanı Salih Akman riyasetinde gerçekleştirilen ve Başkan Yardımcısı Necati Yertürk’ün de eşlik ettiği denetimlerde belediye ekipler, ürünlerde fahiş fiyat olup olmadığı, ürünün etiket ile kasa fiyatı arasında fark bulunup bulunmadığı ve ürünlerin önceki fiyatlarını kontrol etti. Başkan Akman, belediye ekiplerinin seçtikleri ürünlerin raf ve kasa fiyatlarının da karşılaştırılmasını istedi. Başkan Akman, “Ekiplerimiz bu kapsamda denetim yapıyor. Yaptığımız denetim kapsamında, temel gıda ve ihtiyaç maddeleri, temizlik ürünleri ile sebze ve meyve başta olmak üzere vatandaşın temel ihtiyaçlarına yönelik ürünleri öne çıkararak denetim yapıyoruz. Bu işin takipçisi olacağız. Bunu için ekiplerimiz denetimlerine ara vermeden devam edecektir” diye konuştu.