Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'la konuşmuştuk.. Güney'deki gelişmeleri anlatmış ve "İspanya'yı geride bıraktık" demişti. Gelişmeyi alkışladım, ama yeterli bulmadım. Özetle "Önemli olan gelen turist sayısı değil, turist başına bırakılan paradır" dedim. St. Tropez'den örnek vererek.. "Bin kişi gelip 100'er lira bırakacağına, 100 kişi gelip, biner lira bırakmalı. Toprağımızı ve suyumuzu ucuza kirletmememiz gerekir" diye yazdım. "Özellikle Güney'deki 'Her şey dahil' sistemi, turisti otele hapsediyor ve dışarıda tek kuruş harcamasını önlüyor" dedim. Daha da diyeceklerim var da, araya futbolumuzun rezil hali ve devleti temsil edenlerin susup oturması girince, biraz ara verdim. Ben verdim ama, Vanlı kardeşim Sevgili Nuray vermedi.. Bir muhteşem haber verdi ki bana, en Doğu'muzdan resimleriyle beraber..
Bakın benim güzel Türkiyem, Edirne'den Ardahan'a nasıl bir mucizeler ülkesi..
Van'ı görün. Van'ı okuyun. Birbirimizi yemekten vazgeçer, komplo teorileri ile umutsuzluk yaymaktan ve sizi de kendileri gibi umutsuz yapmaya uğraşanlara değil, gerçekte olup biten, bu cennet vatanda gerçekte yaşananlara bakarsak, nasıl umutlu, nasıl mutlu olacağız, bir örneğini hem de Van'dan, taaaa Van'dan görün. Söz Nuray'ın..
***
Merhaba Hıncal Hocam
Açtığınız "turizm dosyası" bizsiz kapanmamalı! Şüphesiz bu konuda son yılların en dikkat çekici şehri Van çünkü! Okuyacaklarınız sizin ısrarla vurguladığınız gerçekler. Son beş yılı özetlemeye çalıştım.
*
Son yıllarda, Van caddelerinde bitmek tükenmek bilmeyen bir bayram coşkusu! Şöyle düşünün, Van'ın merkez ilçesi İpekyolu'nun nüfusu yaklaşık 350 bin, birkaç aylık süre zarfında şehre giriş yapan İranlı turist sayısı nerdeyse 500 bin! Haliyle şaşırdık, hatta itiraf etmeliyim apaçık panikledik! Ancak, İranlı misafirlerimizde gözlemlediğimiz daha çok; hoş bir bayram telaşı gibiydi.. Eli kolu paketlerle bir köşede çocuklarını oyalayan babalar mı dersiniz yoksa zamanla yarışırmışçasına çılgınlar gibi alışveriş yapan kadınlar mı, yahut özgürce gezip tozanlar mı, hangisinden bahsetsem bilmem ki! İyisi mi başından başlamak!
Her şey bölgede güven ortamının oluştuğunun, İranlılar tarafından fark edilmesiyle değişti.
Bildiğiniz üzere İran, 560 km. ile Suriye'den sonra en uzun sınır birlikteliğine sahip olduğumuz komşu devlet. Aramızda faal durumda olan üç kapı var. Bunlar; Van, Ağrı ve Hakkâri'de.. Van il sınırında bulunan Kapıköy Gümrük Kapısı'nda, işleyiş normal seyrinde devam ederken bir anda şaşkınlık uyandıran veriler gelmeye başladı: "2016 yılında Van'a giriş yapan İranlı turist sayısı bir yıl içinde % 91 oranında yükselişe geçmişti!"
2017'de İranlılar; ülkelerinde yılbaşı sayılan 21 Mart Nevruz tatili (12 gün) ve türlü vesilelerle, defalarca Van'a geçti. Öyle ki yaşanan izdihamdan dolayı, barınma konusunda devlet müdahalesi şart oldu. Oteller, pansiyonlar ve devlet konukevleri yetmeyince Vanlıların misafirperverlikleri girdi devreye.. Gelenlerin ardı arkası kesilmedi. 2018 Mart'ında İran devletinin; 22.5 lira olan çıkış harcını 200 liraya yükseltmesine ve hatta ikinci, üçüncü çıkışlarda uyguladığı ekstra ücretlendirmelere rağmen üstelik!
Yaptığı ciro ile Türkiye'deki emsallerine fark atan alışveriş merkezleri, birbiri ardı sıra açılan işyerleri, 1000'i aşkın firma ile oluşturulan dev alışveriş festivali Van Shopping Fest derken, Van ekonomisinde inanılmaz bir hareketlilik yaşandı.
Hâl böyleyken turizm potansiyelini harekete geçirecek politikaların belirlenmesi amacıyla İranlılar konusu tüm hassasiyetleriyle masaya yatırıldı. Anlaşıldı ki; Van'a gelen İranlılardan yüzde 28.4'ü Tahran'dan! Yani Van için 1000 kilometre mesafe kat edilmiş. Geri kalan büyük bir bölümü ise Tebriz'den.. Burası çok önemli; yüzde 63'ü üniversite mezunu olan misafirlerimizin bizim için düşünceleri çok net! Yani bir nevi Van karnemiz!
2018 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre İranlıların Van seyahatlerinde memnun oldukları iki unsur:
1- Yüzde 83 esnafa ve vatandaşa duydukları güven.
2- Yüzde 81.8 misafirperverliğimiz.
Bence bu, yıldızlı bir son nokta hak eder!
Van'ı bundan sonra durdurabilecek hiçbir güç tanımıyorum! Tabii ki Van'a geçen İranlıyı da.. İşte tüm bu veriler ışığında kollar bir kez daha sıvandı... 2019 içinde Van'da dev organizasyonlar yapılmaya başlandı. İranlı ünlü sanatçıları duymaya ve görmeye başladık. ABD'de yaşayan Nasrollah Moein mesela.. 1979'dan bu yana adı İran'da yasaklılar listesinde.. Moein konseri; alışılageldiği gibi Dubai'de değil de, Van'ın Edremit ilçesinde Nur Tatar Spor Salonu'nda oldu bu sayede.. Üstelik coşku dolu binlerce İranlının katılımı ile.
Kapıköy sınır kapısı 2019'da TOBB tarafından finanse edilerek baştanbaşa yenilendi. 18 bin metrekareden 70 bin metrekareye çıkarılarak işlem hacmi ve hızı artırıldı. Geniş kapasiteli TIR parkı, geçişleri sağlayacak konfor ile donatıldı. Mevzu sadece turizm değil, karşılıklı ticareti de geliştirmek. Daha net görebilmek için 2020 yılına günler kala kapıdan İran'a geçtim. Yaklaşık kırk dakikada, üstelik güle oynaya, rahatça.. İşte gezi notlarım:
"Sınır kenti Hoy'dan sonra Tebriz'deyiz.. İran'ın Azerbaycan'ı diyorlar bu bölgeye. Kendi ülkemde gezer gibiyim. Çünkü karşılaştığım herkes Türkçe konuşuyor. Sohbet ederken, Atatürk'ün öneminden bahsedenlere bile rastladım desem.. Hazır olun, Çukur dizisini izliyor veee hâlâ İbrahim Tatlıses dinliyorlar!
Urmiye'de bir esnaf elini kalbinin üstüne koyarak 'İbrahim Tatlıses'e selam' gönderdi mesela..
Gezdiğimiz her yerde müthiş bir Türkiye sevgisi var ve hepsinin öyle veya böyle bir bağlantısı. Aaa unutmadan Kapıköy sınır kapısından geçerken Van'dan geldiğimizi öğrenen İran polisi," Van'da bugün (efsane cumayı kastederek) büyük indirim başladı' dedi..."
2021 yılının bitmesine günler kala İranlı yine Van'da.. "Makyaj ve modadaki trendler sizin için neden bu kadar önemli?" diye soruyorum Tebrizli Hale Hami'ye.
"Sizin yüzünüzden!" demez mi. "Çünkü Türkiye televizyonlarını izliyoruz. Türkçemiz bile size benzedi."
- Peki bizde şu sıralar kim popüler? Cevap jet hızıyla: "Hande Erçel, Kerem Bürsin, Burak Özçivit.."
- Müzikte peki? "Tarkan bir başka ama son yıllarda en kaliteli ses İrem Derici ve Mustafa Ceceli.."
- En hassas olduğunuz beklenti nedir? "Temiz ve düzenli mekânlar."
Van Ticaret ve Sanayi Odası (VATSO) verilerine göre, ki bu kuruluş İran ile ilişkilere yön veren bir lokomotif görevini üstlenmiş durumda, İranlı bir turist, Van'da ortalama 1000 dolar harcama yapıyor, üstelik nakit! Ve bu para akışından Van'daki küçük büyük her sektör payını alıyor. Hedef 1 milyon İranlı turist ama bunun kadar önemli bir konu da "yıllık ortalama 60 milyon dolar olan ihracatımızın 150 milyon dolara yükseltilmesi".
Ticaret uzmanların işi ama İranlı turist için önerim: Konserlerin yanı sıra Nevruz tatilinde Van'a popüler olan dizi oyuncularının davet edilmesi.
Görün bakın o zaman ne güzel şeyler olacak!
Nuray HAYTABAŞI
***
PAZAR NEŞESİ
Dün Mevlüt'te okudum.. Amerikan TV'lerinin reality şov yıldızlarından Stephanie Matto, çıkardığı gazı, aynen öyle tahmin ettiğiniz insan gazı işte, hazırlattığı küçük şişelere koyup satıyor ve haftada 70 bin dolar, yani yaklaşık 1 milyon lira kazanıyormuş. Mevlüt, "Kadına değil, ona haftada 1 milyon lira ödeyen 'osuruk fetişisti' insanlara şaşıyorum" diyor..
O zaman Pazar neşemizi iyi okusun.. Ben bu şakayı bir Amerikan yayınından derleyip yerli yaptım..
Gökdelene tırmanan asansöre üç kadın girmiş. Çıkıyorlar. Çok şık olan kadın çantasından bir şişe almış.. Yüzüne doğru fıslamış.. Enfes bir koku.. Kadın "Chanel 5" demiş.. "Bu minik şişeye 4 bin 200 dolar ödedim."
İkinci kadın, o da şık. Hemen o bir minik şişe çıkarmış çantasından. Sıkmış yüzüne.. Muhteşem koku yayılmış asansöre..
"Baccarat" demiş. "Thebes'in Kutsal Gözyaşları.. Bu şişe 6 bin 800 dolar.."
Üçüncü kadın sıradan giyimli, orta yaşlı biri.
Önce "Zaaaart" diye bir ses, sonra o müthiş koku yayılmış asansöre ve Chanel'i de, Baccarat'yı da örtmüş..
Orta yaşlı kadın "İspir fasulyesi" demiş.. "Kilosu 45 lira.."
Bayan Matto ilhamını bu fıkradan almış olmasın Mevlüt?.
***
Pazar Neşemiz burada bitmedi.. Hani "Bizim ailenin saraylısı" derim ya, Vanlı kız kardeşim Serpil'e.. Fıkrayı dün gece ona anlattım, telefonda. Tepkisi ne oldu, biliyor musunuz?.
"İspir fasulyesinin kilosu 70 lira!."
***
LATİN SÖZLERİ
"Malum consillum quod mutari non potest!"
"Kötü karar, değiştirilemez olandır!"
Varro de re Rustica
