İbni Haldun Ün. Uluslararası İlişkiler B. Başk. Doç. Dr. Talha Köse, Star'dan Fadime Özkan'a verdiği röportajda "İran'da değil Afganistan'da olayların kontrolden çıkacağını düşünüyorum. ABD yeni süper güç olan Çin'in dünyaya açılma alanı olarak Afganistan'ı tıkamak isteyecektir. ABD zaten hiç memnun değil İpek Yolu projesinden" dedi.
İşte Köse'nin açıklamlarının ilgili kısmı:
ABD'NİN ASIL ETKİSİ
- İran sokaklarında CIA'in İran Masasına bakan Michael D'Andrea'nın parmak izini sürenler var? Göreve geldikten 7 ay sonra hareketlendi İran.
Trump'ın İran'a yönelik daha etkili ve zorlayıcı yöntemler kullanacağının, Obama'nın İran'ı bölge sistemine entegre etmeye çalışan yaklaşımdan uzaklaştığının emaresiydi D'Andera'nın atanması. İran'ın bu kadar yayılmış olması da İsrail'i, S.Arabistan'ı rahatsız etti. Türkiye'yi de kısmen rahatsız etti. İran'ı dengelemek, kendi içindeki sorunlarla uğraştırarak bölgelerden geri adım attırılmaya çalışılacağına dair beklenti vardı. Yaşanan bir diğer şey ise bankaların bu yaz çökmesi. Bu, toplumda ciddi güvensizlik ortaya çıkardı. Bankaların batmasında Amerika'nın ne ölçüde etkisi olmuştur, bunu sorgulamalıyız.
BU DAHA BAŞLANGIÇ
- Sorgulayalım?
Bence Amerika sistemli şekilde İran'ı istikrarsızlaştırmak için adımlar atıyor. Önümüzdeki dönem de devam edecek. Burada Amerika'nın İsrail'le Suudi Arabistan ile koordinasyonun da önemli bir rolü olduğunu görebiliriz. Bir yandan da tabii Suriye ve Yemen'de krizin devam etmesi İran'ı bir açıdan yıpratıyor. Sadece maddi boyutu yok. Orada askerlerini savaşçılarını kaybediyor ve bunun toplum üzerinde bir etkisi var. Atılan sloganlardan birinde “Suriye'ye değil içimize bakın” deniyordu. Hedef İran'ın yayılma politikasına tepki oluşması ise başarılı. İran'ın stratejisine bakıldığında şu görülür; “kendi savaşlarını dışarıda vermek”. Lübnan'da, Suriye'de vermek. Yaşanan bu son kriz gerilimi İran'ın içine taşıdı. Şimdi bunun ne kadar süreceği önemli. Şuan bastırılmış gibi görünüyor, rejim yanlıları da sokağa çıktı. Ama ben bunun bir bitim değil bir başlangıç noktası olduğunu düşünüyorum.
AFGANİSTAN HEDEFTE
- Ne için başlangıç? İpek Yolu geleceğin projesi, İran da önemli bir durak. Eğer İran sokakları kasten kışkırtıldı ise, bu İpek Yolu'nun dinamitlenmesi mi demek?
İran değil Afganistan'da olayların karışıp kontrolden çıkacağı kanaatindeyim ben. DEAŞ'lı bir sürü aktör gibi John Bass'in de oraya gitmiş olması bunun bir sinyaliydi. İpek Yolu'nun Çin, Orta Asya, Pakistan, İran boyutu da var. O kadar kritik bir nokta ki. Suriye'deki DEAŞ'lıların ABD tarafından Afganistan'a taşındığı söylemi var. Rusya'nın Afganistan'da Taliban ile anlaştığı söylemi var. Pakistan'ın orada operasyonları var, artan gerilim var, McMaster'ın ABD'de kalacağına dair bir söylem var. Afganistan'daki gerilimin doğrudan İpek Yolu projesiyle ilgili olduğu görüyoruz. Çin'in önünü kesmek için yapılan bir operasyon. Aslında İpek Yolu'ndan en fazla istifade edecek üç ülke Çin, İran, Türkiye. Türkiye'ye Türk dünyası derinliğini kazandıran bir proje, yeni bir alan açacak. Amerika'nın özellikle Çin'e yönelik olarak Afganistan'ı tıkayabileceğini öngörebiliriz. ABD zaten memnun değil İpek Yolu projesinden. Afganistan'da ki pozisyonunu değiştirmesini ben buna bağlıyorum. Orada büyük bir gerilim potansiyeli görüyorum. Trump'ın Pakistan'ı gündeme getirmesini şans eseri saymıyorum. Pakistan'ı istediği gibi kullanamıyor. Pakistan Çin'le ciddi stratejik ilişkiler içinde. Çin de Afganistan'ı Pakistan üzerinden kontrol etmeye çalışıyor. Amerika'nın Afganistan'ı kontrol etmesini engelliyor. Oradan da büyük öfkesi var Amerika'nın. Ben çatışmanın Ortadoğu'dan Afganistan'a taşınacağı kanaatindeyim. Ortadoğu önemini kaybedip orası merkezileşecek. Çünkü ABD'nin yeni hedefi Çin. Yeni süper gücün dünyaya açılma alanı olan bir bölge orası ve orada bir çatışma potansiyeli görüyorum.
