Sağlık Bilimleri Üniversitesi Beslenme ve Güvenilir Gıda Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Önal’ın öncülüğünde Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde etik kurulu onayı sonrası yapılan klinik çalışmada Covid 19 bulaşma riski yüksek birimlerde çalışan 71 sağlık çalışanına Quersetin ve C Vitamini (QC) 2 bölünmüş dozda koruyucu olarak başlandı ; yine aynı risk grubuna sahip herhangi bir takviye kullanmayan 42 sağlık çalışanı kontrol grubunu oluşturdu. Çalışmada izlem süresi 120 gün olarak belirlendi. Katılımcıların Quersetin ve C vitamini kullanımını 120 günden önce sonlandırması veya aktif Covid 19 enfeksiyonu geçirmesi bitiş noktası olarak kabul edildi. İzlem süresinin sonunda tüm katılımcıların antikor pozitifliğine bakıldı.
Quersetin ve Vitamin C kullanan grup için ortalama izlem süresi 113 gün, kontrol grubu için ortalama 118 gün olarak tespit edildi. İzlem süresi içerisinde QC grubundaki 71 sağlık çalışanından 1 tanesi, kontrol grubunda yer alan 42 sağlık çalışanından 9 tanesi covid-19 enfeksiyonu geçirdi. Quersetin kullanan bir katılımcı sessiz enfeksiyon şeklinde asemptomatik geçirirken, diğerleri semptomatik olarak evde 15 gün süre ile izlendi.
Sonuç olarak bu bulgular QC takviyesinin düzenli kullanımının Covid 19 enfeksiyonuna karşı koruyucu olduğunu anlamlı olarak ortaya koymuştur. Çalışmanın preprint hali dünyanın önemli dergilerinden birisi olan Lancet’te preprint olarak yayınlandı.
Flavonoidler tüm bitkilerden bulunan renk veren bileşiklerdir. Quersetin pek çok meyva ve sebzede bulunan doğal bir flavonoid olup kalp damar hastalıkları, kanser, astım ve alzheimer hastalığı riskinin azaltılması gibi çeşitli sağlık yararları ile ilişkilendirilmiştir.
Vücut COVID-19'a maruz kaldığında, koronavirüs kendisini ACE-2 reseptörü adı verilen yapıya bağlanarak hücre içinde girer. Koronavirüsün bu bağlanmasını önlemek, insan hücrelerine girmesini önlemek ve bu nedenle enfeksiyonu önlemek açısından kritik önem taşıyor.
Quersetinin Covid-19 virüsünün hücreye tutunmasının önlendiğini, bağışık yanıtını dengelenmesi ile sitokin fırtınası riskinin azaldığını, damar iç duvarını onardığını, damarları genişlettiğini ve pıhtı oluşumunu zorlaştırdığı düşünülmektedir.
Quersetin koronavirüs ailedeki diğer virüslere karşı 2004 ve 2012 yıllarında test edilmiş ve korona virüslerin hücrelere girişini engellediği gösterilmiştir.
Tennesse Üniversitesi ve Oak Ridge Ulusal Laboratuarları tarafından yapılan bir araştırmada Covid1-9’un hücrelere bağlanması sırasında FDA onaylı bileşiklerin veya takviyelerin etkinliğini modellemek için en gelişmiş IBM süper bilgisayar programlarını kullandı. Çalışmada çok sayıda bileşikler ve takviyeler modellenmiş ve etkinlik sırasına göre listelenmiştir. Listede 5 numarada Quersetin bulunmaktadır.
Çalışmanın sonucu Türkiye de pek önemsenmese de uluslararası alanda büyük ilgi uyandırdı, konu ile ilgili röportaj medpagetoday sitesinde Haziran ayında yayınlandı.
Kasım ayında (2020) Brock Üniversitesi ve Kanada merkezli bir ilaç firması olan Biolyse Pharma “Covid 19 virüsüne karşı Quersetini üretmek, etkinliğini artırmak ve halka sunabilmek” için federal hükümete başvurarak gerekli desteği aldı.
Hasan Önal ve ekibinin çalışmasından sonra Sağlık Bilimleri Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Quersetin ve Vitamin C etken maddeleriyle yeniden sentezlenen “Quermax” adlı ürün için Tarım ve Orman Bakanlığından öbcelikle gıda takviyesi olarak kullanıma sunulmak üzere gerekli izinler alındı ve seri üretime geçildi. Kullanıma hazır. Etkinliği artırılmış bir diğer formül için de Sağlık Bakanlığı’na ilaç başvurusu yapılması için gerekli hazırlıklara başlandı.
Ülkemiz bir yandan aşılanırken bir yandan quersetin kullanımı ile koruma sağlanabilir. Covid 19 enfeksiyonundan korunmak için önerilen günlük quersetin dozu 1000 mg dır. Temas durumunda önerilen doz kalınırsa birkaç gün 2000 mg kullanılması öneriliyor. Uzun süreli kullanımında ciddi herhangi bir yan etkisi bulunmayıp gebeler, emziren anneler (çalışması bulunmadığı için), aktif meme kanseri veya aktif böbrek hastalığı bulunan kişiler için kullanımı uygun değil.
