ŞEHRİVAN HABER: ORHAN SAĞLAM- Türkiye’nin en büyük gölü konumunda olan Van Gölü, bir balığın yaşaması için zor bir ekosistem oluştururken yeni bir balık türü daha keşfedildi. Gölde Van Balığı dışında farklı bir balığın yaşamadığı bilinirken, yaklaşık 3 yıl önce keşfedilen ve üzerinde birçok bilimsel araştırmalar yapılan balık resmen tescillendi. Tescil sonrası adı ‘Küçük Mercan Balığı’ konulan tür ile ilgili resmî açıklama da yapılırken bu keşif sadece Türkiye’de değil tüm dünyada ses getirdi. 600 bin yaşında olan Van Denizi’nde gölle ilgili son yıllarda ortaya çıkan gizemlerden birisi olan Van Gölü’ndeki bu yeni balık türü ile Van’ın tanıtımında önemli pay sahibi olan göl bir kez daha gündeme gelmiş oldu.
Dünyanın en büyük sodalı gölü olarak bilinen Van Gölü’nde, yaklaşık 13 metreyi geçen bir mikrobiyalit üzerinde yaşayan 5-6 santimetre boylarında yeni bir balık türüne rastlanmıştı. Van İl Jandarma Komutanlığı Sualtı Timleri, 2018 yılında bir eğitim dalışı esnasında mikrobiyalit üzerinde bir balık fark etmişti. Sualtı Timleri, durumu Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş’a bildirmesinin ardından tür üzerinde bir araştırma yapıldı. Yaklaşık 3 yıl önce keşfedilen ve üzerinde birçok bilimsel araştırmalar yapılan balık hakkında Van’ın merkez Edremit ilçesindeki Jandarma Sosyal Tesisinde bir program düzenlendi.
KENTİN ÖNEMLİ İSİMLER BALIĞIN TANITIM PROGRAMINDA YER ALDI
Edremit Jandarma Sosyal Tesisinde ‘Vangölü Küçük Mercan’ adı verilen yeni tür balığın tanıtım programına, Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mehmet Emin Bilmez’in yanı sıra Van İl jandarma Komutanı Tuğgeneral Yüksel Yiğit, Van İl Tarım Müdürü İbrahim Görentaş, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, Van Bölgesi Veteriner Hekimleri Odası Başkanı Prof. Dr. Lokman Aslan ve çalışmada emeği olan Jandarma Komutanlığı Sualtı Timleri katıldı. Yeni keşfedilen ve adına ‘Vangölü Küçük Mercan’ adı verilen bağın tanıtımı yapıldı.
VALİ BİLMEZ, “KÜÇÜK MERCAN DÜNYA LİTERATÜRÜNDE”
Konuya ilişkin konuşma yapan Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mehmet Emin Bilmez, Van Gölü’ndeki endemik tür olan inci kefaline kardeş geldiğini belirtti. Vali Bilmez, “Van Gölü’nde sadece inci kefali balığının yaşadığı, başka bir canlının yaşamadığı ama iki yıl önce dalış yapan jandarma ekiplerimiz, aşağıda oluşan mikrobiyalitlerinin üzerinde yeni bir balık türünün olduğunu tespit etti. Bunun üzerine Van YYÜ, Hacettepe Üniversitesi ve Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesindeki akademisyenler çalıştı ve bu çalışmaların soncunda bu balık tescil edilerek dünya literatürüne girdi. Bu yaşaması üremesi hepsi mercanın etrafında gerçekleşmektedir. Bu mercan balığımızı insanlar görmek için artık Van Gölü’ne dalış yapmak isteyecekler. Van Gölü zaten turizm için bir cazibe merkeziydi. Gölün derinliklerinde bulunan mercanlar artık ayrı bir çekim merkezi oldu. Bu balığın keşfedilmesinde emeği geçen jandarma personelimize, Mustafa Sarı ve Mustafa Akkuş hocalarımıza Van halkı adına teşekkür ederim. Bu balığımızı Van’ın sembolleri haline getireceğiz. İnci Kefalimizle Mercan Balığımız inşallah bölgemizin sembolü olacak.” Dedi.
BALIK KEŞFİ İKİ SENE ÖNCE YAPILDI!
Balık türünün nasıl ortaya çıkarıldığına dair bilgiler veren Akkuş, şunları söyledi: “Bundan 2 sene önce 2018 yılında yine bu noktada buluşmuştuk. Ve jandarma dalış timindeki görevli Hayrullah Söylemez tarafından yeni bir balık türü görüldüğünü ve Van Gölü’nde İnci Kefali harici yeni bir balık türünün yaşadığını sizlerle paylaşmıştık. Aradan geçen yaklaşık 2 sene zarfında balıkla ilgili detaylı çalışmalarımızı yaptık. Ankara Hacettepe Üniversitesindeki değerli hocalarımızla beraber. Ve iki hafta önce de dünyanın çok saygın bilimsel dergilerinden birisinde bunu yayınladık. Ve böylelikle bilimsel olarak da Van Gölü’nde İnci Kefali harici yeni bir türün olduğu tescillenmiş oldu.”
“İKİ SENE ÖNCEYE KADAR VAN GÖLÜ’NDE TEK BALIK VARDI”
Yapılan yeni keşfin Van Gölü’ne dair tespitleri de değiştirdiğine işaret eden Akkuş, şöyle devam etti: “Artık bu bilgi Van Gölü ile ilgili literatürü baştan aşağı değiştirmiş oldu. Çünkü iki sene öncesine kadar Van Gölü’nde hep tek balık türünün yaşadığını söylüyorduk. Ama İnci Kefaline artık yeni bir kardeş balık geldi. Van Gölü Küçük Mercan Balığı olarak adlandırdığımız bu balıkla beraber artık gölde İnci Kefali yanında bir de Mercan Balığımız oldu. Bildiğiniz gibi Van Gölü çok özel bir ekosistem. 800 yıl önce oluşmuş bir ekosistem ve Van Gölü tabanındaki tektonik faaliyetlere bağlı olarak da tatlı su çıkışlarının olduğu bir göl. Tatlı su çıkışlarının olduğu yerde, tatlı su kalsiyumca zengin, göl suyu karbonatlarca zengin. Kalsiyum ve karbonatın birleşmesi sonucu mikrobiyalitler dediğimiz çok özel yapılar Van Gölü’nde oluşuyor. Dünyanın en büyük mikribiyalitleri ya da Van Gölü Mercanı dediğimiz bu yapıların en büyükleri Van Gölü’nde bulunuyor. İşte yeni türümüzle belki de dünyanın en dar habitatlarından biri olan Van Gölü Mercanlarının üzerinde yaşıyor. Şu anda iki farklı noktada Van Gölü Mercanlarına rastladık.”
BALIK BÜTÜN YAŞAMINI VAN GÖLÜ’NDE GEÇİRİYOR
Balığın boy olarak küçük olduğunu ancak etki olarak bilim dünyasında büyük bir yer edindiğini ifade eden Akkuş, “Balığımız boyut olarak 5 santimetre. Fakat etki olarak bilim dünyasında çok çok daha büyük bir etki uyandırdı. Çünkü İnci Kefalinden farklı olarak da bütün yaşam döngüsü Van Gölü’nde dönüyor. Yani İnci Kefali her ne kadar bütün yaşamını Van Gölü’nde sürdürse de üremek için akarsulara göç ediyor. Fakat yeni türümüz üremesini, beslenmesini, bütün hayat döngüsünü Van Gölü’nde sürdürüyor. Van Gölü bir balığın yaşaması için aslında zor bir ekosistem. Yani suları tuzlu ve sodalı. Balığın yaşaması için zor bir ekosistem. Fakat yeni türümüz İnce Kefalinin aksine bütün yaşam döngüsünü Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı suyunda sürdürüyor. Bu balık için adeta mucize gibi bir şey.” Diye ekledi.
“VAN GÖLÜ’NDE BİR SÜRÜ GİZEM VAR”
Bundan sonra yapacağımız çalışmalar yeni bulguları, yeni hayret verici bulguları ortaya çıkartacaklarını vurgulayan Akkuş, şunları anlattı: “Bugün insanoğlunun ulaşmadığı ayağını basmadığı nokta kalmamıştır sanırım. Binlerce metre yüksekteki dağlardan denizin derinliklerine kadar ama bir balık türü düşünün ki yüzbinlerce yıl sonra ilk kez insanoğlu ile karşılaşıyor. İlk kez keşfediliyor. İlk kez ortaya çıkartılıyor. Bu bize şunu gösteriyor; Van Gölü’nün suları altında halen keşfedilmeyi bekleyen bir sürü gizem yatıyor. Van Gölü Mercanı bunlardan birisiydi. Şimdi ilk kez duyurduğumuz Van Gölü Küçük Mercan Balığı bir başka yeni bulguydu. Tabi bu sürprizler ne ilk olacak ne de son olacak. Çünkü Van Gölü’ndeki mikrobiyalit alanlardan yaklaşık yüzde 60-70’lik kısmını haritalandırdık. Ama halen haritalandırmadıklarımız var. Yeni bulmayı ümit etiğimiz proje destekleriyle bunları haritalandıracağız.”
MERCAN’IN VAN’A KATKISI BÜYÜK OLACAK
Son olarak cümlelerini tamamlayan Akkuş, şunları kaydetti: “Yeni balık türünün ortaya çıkmasının Van Gölü’ndeki dalış turizmine de büyük bir katkı sağlayacaktır. Güneş doğudan yükselir. İşte Van Gölü’nden de ilmin ışığıyla yeni bir güneş yeni gizemler ortaya çıkıyor. Biz yıllardır mikrobiyalitleri dalış turizmine kazandıralım diye arzu ediyorduk. İşte yüzbinlerce yıl sonra ilk kez insanoğluyla karşılaşan bu balık türü adeta bir can suyu gibi olmuş oldu. Hem bilimsel anlamda hem bölgemizin dalış turizminin canlanması açısından. Bu bulguyla beraber yeni çalışmaların da aslında startını vermiş olduk. Bundan sonraki çalışmalarımız balığın popülasyon parametreleri olsun, beslenme özellikleri olsun, fizyolojik özellikleri olsun, çünkü burası adeta açık hava müzesi gibi…
BİLİMSEL ARDI VAN GÖLÜ MİKROBİYALİT BALIĞI
“Yani dünyanın en dar habitatlarında birinde yaşayan bir balık… Mikrobiyalitler gölün altındaki devasa çiçek açmış ağaçlar gibi. Bu balık bu ağacın, yani mikobiyalitin içerisinde yuvalarını yapıyor ve özellikle gece olduğu zaman bir anda hepsi dışarı çıkıp bir görsel şölen oluşturuyor. Bu yönüyle Van Gölü’ndeki dalış turizmi için bilim dünyası için adeta yeni bir kapı aralanmış oldu. Van Gölü’nün diğer gizemleri için bir umut ışığı bizim için oluşturdu. Balığın adını halk arasında karşılığı olsun diye ‘Mercan’ olarak belirlediklerini ancak bilimsel çalışmalarda, makalelerde Van Gölü Mikrobiyalit Balığı olarak kullanacaktır.” İfadelerini kullandı.
