ŞEHRİVAN ÖZEL: ORHAN SAĞLAM-ŞAHİN YALDIZLI
Van’da vaka sayılarının gün geçtikçe artması vatandaşları endişelendirirken, korona virüs salgınına karşı alınan yeni kısıtlama kararları da seyyar satıcıları mağdur ediyor. Günlük kazançları ile geçimlerini sağlayan satıcılar, salgınının derinleştirdiği ekonomik krizden kötü etkilenirken hafta sonu yasaklarından da dert yandı.
Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına alan korona virüs, ekonomiyi de derinden sarsmaya devam ediyor. Korona virüs salgınından dolayı ramazan ayında yasakların tüm ülkede olduğu gibi Van’da da uygulanması tüm işçi kesimini olumsuz etkilerden tezgah satıcılarını da mağdur ediyor. Bir seneyi aşkındır tahribatlarını sürdüren salgın korku ve paniğe neden olurken Vanlı seyyar satıcıların müşterisiz kalmasına da sebep oluyor. Pandemi, yoksulluğu daha da belirgin hale getirirken, başka bir iş imkanı olmayan tezgah satıcıları yasak ve salgından en çok etkilenen kesimlerin başında geliyor. Van’da çoğu seyyar satıcı ekmek teknelerini kapatırken, satış yapamayanların görüntüleri ise yürek burkuyor. Şehrivan aracılığıyla sorunlarını paylaşan Vanlı seyyarlar, tek dertleri evlerine ekmek götürmek olduğunu ifade ederek yasaklardan dolayı dışarı çıkıp satış yapamadıklarını dile getirdi.
SALGIN SEYYAR SATICILARI DA ETKİLEDİ
Seyyar satıcılık yapan Muhammed Han ve Muhammed Can, kardeşler geçimlerini sağlayabilmek için okulda değil tezgah başında olduklarını dille getirerek şunları söyledi: “ Biz yedi yaşından beri bu işle uğraşıyoruz. Herhangi bir gelirimiz yok o yüzden okulda değil de tezgah başında eve ekmek götürme telaşındayız. Beş kişinin bakımını buradan gelen parayla karşılıyoruz. Ancak bu konuda baya zorluk çekiyoruz. Çünkü bildiğiniz gibi pandemiden dolayı yasaklar geldi dışarı çıkamıyoruz, satış yapamıyoruz. Yasakların olmadığı günlerde de farklı nedenlerden dolayı işimiz kesat ilerliyor. Pandemiden herkes çok kötü etkilendi, bunu da herkes biliyor. Fakat bizim gibi ekmeklerini tezgah başında ya da günlük işlerde kazanan insanlar daha fazla etkilendi. Çünkü herhangi bir destekte alamıyoruz. Yani görüldüğü gibi durumumuz pekte iyi sayılmaz. Misal hafta sonu yasakları geldi. Bizi kim düşündü bu insanlar ne yaparlar, nasıl yaşarlar ya da ramazan ayında iki gün evde ne içip ne yerler diye halimizden anlayan oldu mu? Kim kimin umurunda ki bizi de düşünsünler.”
BELGE, “EVE EKMEK GÖTÜRECEK PARAN OLMUYOR”
İkisi engelli olmak üzere dokuz nüfusa tezgah satışından gelen parayla baktığını ifade eden seyyar satıcı Hanifi Belge, şöyle konuştu: “Hafta sonu yasaklarında dışarı çıkıp satış yapamadığım için iftar ekmeğini borç parayla aldım. Geçinmek baya zorlaştı günlük gelen parayla geçiniyoruz, bugün çalışmasan akşama eve ekmek götürecek paran olmuyor. Dokuz nüfusa bakıyorum bunlardan ikisi engelli onların ister istemez ihtiyacı oluyor ama ne yazık ki ihtiyaçlarını karşılayamıyorum. Eskiden bir şekilde idare edebiliyordum. Ancak pandemi salgınında işler daha düştü ve hiçbir şey kazanamaz hale geldi. Bundan iki ay önceye kadar hafta sonları hep yasaktı, o zamanlarda da boş kalıyorduk. Daha sonra normal hayata döndük. İşlerimiz en azından biraz düzeldi derken bu seferde ramazan yasakları geldi. Hem aç hem de işsiz bir şekilde bu ayında bitmesini bekliyoruz. Allah yardımcımız olsun. 2008 yıkında bir kaza geçirdim kimse beni çalıştırmadı bende mecburi olarak bu işe yöneldim. Anlayacağın mecbur kalmasam bu işi yapmam hem kim istemez ki temiz ve güzel bir işte çalışmayı ama olmayınca da mecburen katlanıyorsun.”
“YASAKLAR GELDİ KAZANÇ KALMADI”
İş hayatına başladığından beri seyyar satıcılık yaptığını söyleyen Erol Kaya, “Yasaklar geldi kazancımız kalmadı. Yasakların olduğu günden beri işlerde çok durgunluk var. Geçimimizi borç parayla karşılıyoruz. Herkes borçlu ve herkes dertli. Pandemi esnafı, vatandaşı, günlük işçiyi, normal iş sahiplerini ve bizim gibi seyyar satıcılık yapan her kesimi kötü etkiledi ve etkilemeye de devam ediyor. Bundan başka bir işte yapamıyoruz ki zaten başta iş bulmakta çok zor. Hafta sonu yasakları da en az salgın kadar bizi etkiledi. Her gün cadde ve sokak demeden geziyorduk. Ancak şimdi iki gün boyunca evde Bu konuda en azından tezgah satıcılar için mallarını satabilecek bir yer olsun.” Diye ekledi.
“VATANDAŞ VİRÜSTEN DOLAYI BİZDEN ALIŞVERİŞ YAPMAYI BIRAKTI”
Korona virüs ve ramazan yasaklarından kötü etkilendiklerini vurgulayan seyyar satıcılardan Haşim Avinç, "10 yıldır bu mesleği yapıyorum iyi yanlarında var kötü yanların da. Bizi kimse umursamıyor, hatta esnaftan bile saymıyorlar. Bizim kimseye bir zararımız yok, diğer esnaflar gibi ekmeğimizin peşindeyiz. Salgın herkesi nasıl etkilediyse bizi de onlardan daha fazla etkiledi. Sokağa çıkma yasaklarında market ve esnaf dükkanlarını açabiliyor. Ama ben tezgahı alıp dışarda satış yapamıyorum. Pandemi sürecinde de seyyar satıcılarda yüzde 60-70 bir düşüş yaşandı. Çünkü vatandaş virüsten dolayı bizden alışveriş yapmayı bıraktı. Hiçbir dönemde bu kadar zorluk çekmemiştim. Son iki yıldır borç batağından bir türlü kurtulamadım. Her şeyi borçla hallediyoruz. Bize herhangi bir destekte gelmiyor. İleri de bu borçlardan kurtulmak için pandeminin bir an önce bitmesi gerekiyor.” cümlelerini kullandı.
“ARTIK SALGINA DA YASAKLARA DA ALIŞTIK”
Tezgah işinin çok zorlu ve zahmetli bir iş olduğunun altını çizen İsmail Aydın, “Yirmi yıldan fazladır bu işle ilgileniyorum. Bu işin zahmetini, zorluğunu ve kahrını saymakla bitiremem. Hele ki pandemiden dolayı daha zorlaştı, iki günde bir yasak kararı çıkıyor dışarı çıkıp satış yapamıyoruz. Ben şuan burada bu işi yapmazsam aç kalırım, çalışacak başka bir işim ya da başka bir işte çalışanım yok. Ben buradan kazandığım parayla dört kişilik bir aileyi geçindiriyorum. Bu iş dışarıdan bakanların gözünde çok kolay gözüküyor, şöyle düşünüyorlar ne mazot parası gidiyor ne de dükkan kirası ödüyorlar. Ancak olay öyle değil beş lira kazanacağım diye sabahtan akşama kadar girmediğim sokak, uğramadığım yer kalmıyor. Sırf akşam eve iki lokma bir şey götüreceğim diye. Bir insanın veya bir işin nasıl bir sorunu ve derdi olmaz. İnsanların doğasında bu var. Bir de dediğiniz gibi işin yasakları da var. Bir ay öncesine kadar her kapalıydı. Diğer esnaflar gibi biz de yasaklardan kötü etkileniyoruz. Şimdi tekrar her yer kapandı. Biz artık salgına da yasaklara da alıştık, elimizden alışmak geliyor ve bizde onu yapıyoruz.” Şeklinde konuştu.
