Kamuya ilk kez alınacaklara yönelik 'Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun Teklifi', TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. Arşiv araştırması, statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk kez veya yeniden memuriyete ya da kamu görevine atanacaklar hakkında yapılacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT), Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) ve mahalli mülki idare amirliklerince yapılacak. Kanunla, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek verilerin kullanılmasına ilişkin temel ilkeler, kimler hakkında yapılacağı, araştırma konusu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduğu, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağı, hangi mercilerin soruşturma ve araştırma yapacağı, değerlendirme komisyonu, veri güvenliği ile verilerin saklanma ve silinme süreleri yeniden düzenleniyor. Buna göre, arşiv araştırması, statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk kez veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında yapılacak. ÖĞRETMENLER DE ARTIK KAPSAMDA Kanunda, "güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılacaklar" şu şekilde sıralanıyor: Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler, Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli, Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel, Üst kademe kamu yöneticileri, Özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler, Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler. Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler. GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASININ KAPSAMI Kanunla, arşiv araştırmasının kapsamı ile güvenlik soruşturması kapsamında bakılacak konular da yeniden düzenleniyor. Arşiv araştırması, kişinin adli sicil kaydının, kişinin kolluk kuvvetlerince halen aranıp aranmadığının, kişi hakkında herhangi bir tahdit bulunup bulunmadığının, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve Ceza Muhakemesi Kanunu'nun ilgili hükümleri kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların, hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesini kapsayacak. Güvenlik soruşturması ise arşiv araştırmasındaki konulara ilave olarak kişinin; görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesini içerecek. SORUŞTURMAYI MİT VE KOLLUK KUVVETLERİ YAPACAK Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirliklerince yapılacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler, kendilerine iletilen taleple sınırlı olarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden gerekli bilgi ve belgeleri, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararlarını, Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguları almaya yetkili olacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerde yetkilendirilmiş personel, hukuka aykırı olarak elektronik ortamda veya bilgisayar loglarında kişisel verilerle ilgili sorgulama yapamayacak, log kayıtlarını değiştiremeyecek veya silemeyecek. Bu şekilde elde edilen bilgileri paylaşamayacak veya yayın yoluyla duyuramayacak. Görevi gereği öğrendiği veya edindiği kişisel bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilerle paylaşamayacak ya da basın ve yayın kuruluşlarına veya diğer iletişim kanallarına veremeyecek. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler tarafından bu konulara ilişkin gerekli tedbirler alınacak. KOMİSYON KURULACAK Yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla Değerlendirme Komisyonu kurulacak. Değerlendirme Komisyonu, Cumhurbaşkanlığında İdari İşler Başkanı'nın görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, TBMM Başkanlığı'nda genel sekreter yardımcısının, bakanlıklarda bakan yardımcısının, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst yöneticinin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, üniversitelerde rektör yardımcısının, valiliklerde vali yardımcısının başkanlığında, teftiş/denetim, personel ve hukuk birimleri ile uygun görülecek diğer birimlerden birer üyenin katılımıyla başkan dahil en az 5 kişiden ve tek sayıda olacak şekilde oluşturulacak. Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetlerde istihdam edilecekler hakkındaki değerlendirme, ilgili bakanlık ya da kamu kurumları bünyesindeki değerlendirme komisyonunca yapılacak. Memuriyet veya kamu görevlerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal veriler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerce ilgili kurum ve kuruluş bünyesinde kurulan Değerlendirme Komisyonuna iletilecek. Değerlendirme Komisyonu, kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire iletecek. Mahkemeler tarafından istenildiğinde bu bilgiler sunulacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında kişinin istihbari faaliyetlere konu olmayan, kendisiyle ilgili kişisel verileri hakkında bilgilendirilmesi, bu verilere erişmesi, bunların düzeltilmesi ve silinmesi taleplerine ilişkin tedbirler alınacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına konu kişisel veriler, doğru ve güncel olacak. Bu veriler, işlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak kullanılacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında yürütülen iş ve işlemlerde, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nda belirtilen genel ilkelere aykırı hareket edilemeyecek. Ancak, milli savunma, milli güvenlik, kamu güvenliği, kamu düzeni ve ekonomik güvenlikle ilgili istihbarat faaliyetleri kapsamında elde edilen bilgiler, kişiye verilemeyecek. KİŞİSEL VERİ GÜVENLİĞİ VE GİZLİLİK Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler ile değerlendirme komisyonları, veri güvenliğine ilişkin önlemleri alacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması işlemlerinin her evresinde gizliliğe uyularak ilgili bilgi ve belgeler yasal olarak bilmesi gerekenlerden başkasına verilmeyecek ve açıklanmayacak. Bu kapsamda elde edilen kişisel veriler, amacı dışında işlenemeyecek ve aktarılamayacak. KİŞİSEL VERİLERİN SİLİNMESİ VE YOK EDİLMESİ Kanunda, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sürecinde elde edilen kişisel verilerin silinmesi ve yok edilmesine dair hükümler de yer alıyor. Buna göre, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sırasında elde edilen kişisel veriler, işlenme amacının ortadan kalkması halinde veya her durumda 2 yılın sonunda değerlendirme komisyonlarınca silinecek ve yok edilecek. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapan birimlerdeki istihbari faaliyete konu olmayan ilgilisine ait güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ait veriler, 2 yılın sonunda silinecek ve yok edilecek. Bu veriler, işleme karşı dava açılması halinde karar kesinleşmeden silinemeyecek ve yok edilemeyecek. Mahkemelerin bu konudaki talepleri, Değerlendirme Komisyonunun bünyesinde bulunduğu ilgili kurum ve kuruluş tarafından karşılanacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması ve değerlendirilmesinde görevli olanlar tarafından kişisel verilerle ilgili suç işlenmesi halinde, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde Türk Ceza Kanunu'nun kişisel verilerin kaydedilmesine ilişkin cezai hükümleri; kişisel verilerle ilgili kabahat işlenmesi halinde Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nda yer alan kabahatlere ilişkin hükümler uygulanacak. Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak birimler, bu komisyonlarının çalışma usul ve esasları, Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenecek. DEĞİŞTİRİLEN HÜKÜMLER VE ATIFLAR Hakim ve savcı adaylığına atanacaklar ile hakimlik ve savcılık mesleğine kabul edilecekler, hakim ve savcı sınıfı dışında kalan adli ve idari yargıda çalıştırılacak tüm personel hakkında artık Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu'na göre arşiv araştırması yapılacak. Ayrıca kaymakam adaylığına atanacaklar; Milli Savunma Bakanlığı nam ve hesabına Bakanlıkça belirlenen eğitim kurumları ile Milli Savunma Üniversitesine bağlı fakülte, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve enstitülerde eğitim görecekler; Sahil Güvenlik Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı nam ve hesabına eğitim öğrenim görecekler; Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisine bağlı eğitim öğretim kurumlarında öğrenim görecekler ile Polis Akademisinde ve akademi nam ve hesabına diğer eğitim kurumlarda eğitim görecekler; Dışişleri Bakanlığı aday meslek memurluğu, aday konsolosluk ve ihtisas memurluğuna atanacaklar ile doğrudan yurt dışı teşkilatında istihdam edilecek personel hakkında Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu'na göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak. Kanun, Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli ile Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun'u yürürlükten kaldırıyor. Mevzuatta bu kanuna yapılan atıflar, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu'na yapılmış sayılacak.