Ortadoğu’da ilişkilerin yeniden şekillendiği, ABD ve Avrupa’nın ambargoyu kaldırmasıyla hareketlenen İranla ticari ilişkilerin sıkça konuşulduğu şu günlerde Van’ın önemli bir çıkış yapması bekleniyor. Geçtiğimiz yıl başlayan Kapıköy’ün modernizasyon çalışmasının bu yıl Ağustos ayında bitirilmesi beklenirken Van’ın bu kapı ile birlikte bölgenin en önemli sınır kenti olması bekleniyor. İran ile en büyük kara sınırına sahip olmasına rağmen hem ticari hem de diğer ilişkilerde çevredeki ve Türkiye’nin bir çok kentinin gerisinde kalan Van’da artık ihracatta kabuğun kırılması bekleniyor. Potansiyeli dolayısıyla 2023 vizyonu için 1 milyar dolarlık bir ihracat hedefi önüne konulan Van hala 50-60 milyon doları geçmeyen hedefinin uzağında kalıyor. TÜİK’in açıkladığı rakamlarda ihracat rakamlarında geçtiğimiz yıllara ve aylara göre artış kademeli olarak yükselişte olsa da bölgenin geçim merkezindeki Van’ın çok daha büyük rakamlarla anılmayı bekliyor. Bunun için tam bir gümrük merkezi olan ve 7 gün 24 saat tam kapasite çalışacak olan Kapıköy’ün kenti ithalat-ihracat kenti pozisyonuna kavuşturması umut ediliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2017 yılı Mart ayı dış ticaret istatistiklerini açıkladı. Geçen ayın verilerine göre ihracat arttı ancak bu da Van’ın hemen yanı başında yer alan İran için yeterli değil. Van’da 2016 yılı Mart ayında 2,1 milyon dolar ihracat, 3,8 milyon dolar ithalat gerçekleşmişken, 2017 Mart ayında ise 4 milyon dolar ihracat, 6,2 milyon dolar ithalat gerçekleşti. Hemen İran gibi bir pazarın yanı başında yer alan Van için bu rakamlar elbette ki yeterli değil. 2 gün önce yapılan Türkiye-İran Forumu’nda da bu ihracatın daha fazla olması gerektiği ifade edilmişti. DAKA Eski Genel Sekreteri Emin Yaşar Demirci bir birine yakın olan Avrupa ülkelerinde ticaretin oranının yüzde 50 ile 80 arasında olduğunu, Türkiye ile İran arasında ise bu oranın yüzde 2’lerde olduğunu söyledi. Bu oranının ve ticaret hacminin daha yüksek olması en büyük beklentiler arasında yer alıyor. VAN’DA İHRACAT 2 MİLYON ARTTITÜİK Van Bölge Müdürü Özer Coşğun ihracat ve ithalat ile ilgili yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi: “Mart ayında dış ticaret açığı yüzde 10,3 azalarak 4 milyar 492 milyon dolara düştü. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2016 Mart ayında yüzde 71,8 iken, 2017 Mart ayında yüzde 76,3'e yükseldi. Van’da 2016 yılı Mart ayında 2,1 milyon dolar ihracat, 3,8 milyon dolar ithalat gerçekleşmişken, 2017 Mart ayında ise 4 milyon dolar ihracat, 6,2 milyon dolar ithalat gerçekleşti. Muş’ta 2016 yılı Mart ayında 40 bin dolar ihracat,381 bin dolar ithalat gerçekleşmişken, 2017 Mart ayında ise 1,2 milyon dolar ihracat, 233 bin dolar ithalat gerçekleşti. Bitlis’te 2016 yılı Mart ayında 124 bin dolar ihracat,2,1 milyon dolar ithalat gerçekleşmişken, 2017 Mart ayında ise 387 bin dolar ihracat, 225 bin dolar ithalat gerçekleşti. Hakkari’de 2016 yılı Mart ayında 2,1 milyon dolar ihracat, 77 bin dolar ithalat gerçekleşmişken, 2017 Mart ayında ise 4,9 milyon dolar ihracat, 3,1 milyon dolar ithalat gerçekleşti.” “YİNE İLK SIRADA KARDEŞ ÜLKE VAR”Van’ın en fazla ihracat ve ithalat yaptığı ülke yine şaşmadı. İran’ın birinci sırada yer aldığı ihracat ve ithalatla ilgili konuşan Coşğun, “Van’ın 2017 yılı Mart ayında en çok ihracat yaptığı beş ülke sırasıyla; İran 1 milyon 476 bin dolar, Finlandiya 898 bin dolar, Bulgaristan 412 bin dolar, Sırbistan 365 bin dolar ve Almanya 289 bin dolar oldu. Van’ın 2017 yılı Mart ayında en çok ithalat yaptığı beş ülke sırasıyla, İran 4 milyon 792 bin dolar, Yunanistan 656 bin dolar, Uruguay 217 bin dolar, Çin 213 bin dolar ve Sri Lanka 133 bin dolar oldu.” Dedi. DEMİRCİ: TİCARET PAYI YÜZDE 2.2Avrupa ülkeleri ile Türkiye-İran ülkelerinin dış ticaret payı ile ilgili forumda konuşan DAKA Eski Genel Sekreteri Emin Yaşar Demirci şunları söylemişti: “İran ve Türkiye ülkelerinin büyüklüğü Avrupa Birliğinin toplam büyüklüğünün yüzde 60’ına karşılık geliyor. Bu kadar büyük bir ülkeyiz. Nüfusu yüzde 35’ine denk geliyor. Bu kadar da kalabalık bir ülkeyiz. İran ile Türkiye’nin toplam ticaret hacmi 436 milyar dolar. 2 ülkenin bir biriyle yaptığı ticaretin toplam dış ticaretteki payı yüzde 2.2’dir. Avrupa Birliğinin bir birleriyle yaptıkları ticaretin bu payının ne kadar olduğunu merak ettim. En düşük İngiltere’dir. Oda yüzde 52. Onun dışında ortalama yüzde 80’nün üzerinden yer alıyor. Biz 30-50 milyarlık bir hedef ön görmüşüz. Bu rakam bana çok mütevazi geliyor. Bu rakama dış ticaretimizde yüzde 2.2’den yüzde 10’a çıkardığımız zaman bu rakam 100 milyarlık rakamlara çıkacaktır. Bunu yüzde 20’ye çıkardığımız zaman ise 200 milyarlık hedefler ortaya çıkacaktır.” COŞĞUN: YÜZDE 94’Ü İMALAT SEKTÖRÜNDESektörel bazda yapılan ticaretlerle ilgili de konuşan Coşğun şöyle konuştu: “Mart ayında ülkemizde gerçekleşen ihracatın yüzde 94,4’ü imalat sektöründe, yüzde 3,1’i tarım ve ormancılık sektöründe ve yüzde 1,9 madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe gerçekleşti. Van ilinin dış ticaretinde ise 2017 yılı Mart ayında gerçekleşen ihracatın yüzde 99,9’u imalat sektörü, yüzde 0,01’i ise tarım ve ormancılık sektöründe gerçekleşti. Avrupa Birliği’nin (AB-28) ihracattaki payı 2016 Mart ayında yüzde 49,1 iken, 2017 Mart ayında yüzde 46,7’dir. AB’ye yapılan ihracat, 2016 yılının aynı ayına göre yüzde 8,1 artarak 6 milyar 775 milyon dolar olarak gerçekleşti.” EN FAZLA İHRACAT ALMANYA’YLATürkiye’nin ihracat ve ithalat yaptığı ülkelerle ilgili de bilgiler veren Coşğun, “Almanya'ya yapılan ihracat 2017 Mart ayında 1 milyar 321 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla 1 milyar 28 milyon dolar ile Birleşik Arap Emirlikleri, 906 milyon dolar ile Irak ve 874 milyon dolar ile İngiltere takip etti. Almanya'dan yapılan ithalat, 2017 yılı Mart ayında 1 milyar 783 milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla 1 milyar 770 milyon dolar ile Çin, 1 milyar 599 milyon dolar ile Rusya ve 952 milyon dolar ile ABD izledi. BEC sınıflamasına göre, Mart ayı ithalatının yüzde 74,6’sı hammadde ve ara mallar, yüzde 13’ü sermaye (yatırım) malları ve yüzde 12’sitüketim malları oldu.” İfadelerine yer verdi. COŞĞUN: TOPLAM PAY YÜZDE 81Coşğun yaptığı açıklamada son olarak şunları söyledi: “Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Mart ayında ISIC Rev.3’e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 94,4’tür. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı yüzde 3,1, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise yüzde 33,9’dur. İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı yüzde 81’dir. Yüksek teknoloji ürünlerinin 2017 Mart ayında imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı yüzde 13,9, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise yüzde 42,2’dir.”ŞEHRİVAN GÜNCEL: ÖNDER ALTINAL