Dünyada ekonomi üzerinden yaşanan savaşlar piyasalar üzerinde yıkıcı etkiler yaratmaya devam ediyor. ABD’nin bir çok ülkeyle olan mücadelesi yaptırımlar ve döviz bazlı müdahaleler ile sürüyor. Türkiye’yle devam eden gergin ilişkilerden dolayı dolar 5 TL’nin üzerine çıkıp çıkışını sürdürürken İran’a yönelik nükleer anlaşmayı bozma ambargosu da önceki gün resmen başladı. ABD’nin ambargosu ile birlikte bir çok Avrupa ülkesinin de dahil edildiği ambargo kararı İran’da daha ilk günden yıkıcı etkiler yaparken ülkede sıkıntılar da baş göstermeye başladı. Doların tümen karşısında onlarca kat arttığı süreçte ticari ilişkilerde de önemli sıkıntılar yaşanacak. Bu noktada Türkiye’nin durumu ve süreçteki rolü de merak edilirken Van’dan isimlerden konuyla ilgili önemli açıklamalar geldi. Van’ın özelde son dönemlerde iyi bir ivme yakaladığı İran ile ilişkiler konusunda ambargonun zarar vereceği görüşü hakim olurken Van TSO başkanı Necdet Takva’dan “Türkiye ambargoya dahil olmasın” çağrısı geldi. İran’la enerji başta olmak üzere önemli ticari ilişkilerin olduğunu hatırlatan Takva’nın açıklamasının yanında VanTSO ve Van TB eski başkanı Irak’tan da benzer açıklama gelirken, turizmin de ciddi zarar göreceği yönünde açıklamalar da yapıldı. VAN GELİŞMELERDEN KAYGILI ABD’nin İran’a yönelik ekonomik yaptırımları resmen başladı. Dolar, altın, otomotiv ve sanayi mallarına ambargonun ardından petrol yasağı başlayacak. İran ile iş yapan Türk işadamları ambargodan kaygılı. Bu konuda en büyük kaygıyı ise Van yaşıyor. Zira İran’ın dolar, altın, otomotiv ticaretini engelleyen ilk aşamayı, petrol ticaretine kısıtlama kararı izleyecek. Türkiye’nin ambargo kararıyla ilgili resmi tavrı beklenirken, İran’la iş yapan Doğu esnafı, “ambargo kararına Türkiye hiçbir şekilde dahil olmasın” çağrısında bulundu. İRAN’DA DENGELER ALT ÜST! ABD Başkanı Donald Trump’ın, İran ile nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinin ardından İran’a yaptırımların ilk aşaması dün sabah itibarıyla devreye girdi. ABD Hazine Bakanlığı, İran’a yönelik yaptırımların 90 ve 180 günlük iki aşamayla uygulanacağını açıkladı. Ambargonun ilk aşamasıyla İran’ın, ABD doları satın alması, altın ve değerli madenlerle ticaret yapması ile bu ülkenin çelik, kömür, alüminyum ticareti ile otomotiv sektörüne yaptırım uygulanacak. Yaptırımlar uyarınca ayrıca, İran’ın yolcu uçakları ve uçak parçası ithalatı engellenecek. İran’ın para birimi ‘Tümen’ üzerinden ülke dışında gerçekleşecek önemli işlemlere kısıtlamalar uygulanacak. ABD’ye İran tarafından yapılan el yapımı halı ve gıda ürünlerinin ihracatı yasaklanıyor. İran’ın dış borcuna bağış yapılması ve satın alınmasına yaptırımlar kapsamında yasak getiriliyor. İRAN’A YAPTIRIM TÜRKİYE’Yİ DE ETKİLEYECEK! ABD’nin İran’a yönelik ikinci yaptırım paketi 5 Kasım’da devreye girecek. Bu aşamayla İran Ulusal Petrol Şirketi, İran Petrol Ticaret Şirketi ve Ulusal Tanker Şirketi’ne ambargo başlayacak. Dünyanın 4. büyük petrol ülkesi olan İran, karardan ağır şekilde etkilenecek. Kararla İran’ın petrol geliri 60 milyar dolardan 30 milyar dolar civarına gerileyecek. Yaptırımlardan İran’la ilişkisi olan üçüncü ülkeler de etkilenebilecek. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bu ülkelerin yaptırımdan uğrayacağı zararlar ise tazmin edilmeyecek. NECDET TAKVA: TÜRKİYE AMBARGOYA DAHİL OLMASIN! Kararın ardından, uzun süre ambargodan muafiyet isteyen ancak ABD’den karşılık bulamayan Türkiye’nin tutumu merak edilirken, Türkiye’deki sanayicilerden karara tepki geldi. Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) Başkanı Necdet Takva, Milliyet’e yaptığı açıklamada, ambargo kararına Türkiye’nin hiçbir şekilde dahil olmaması gerektiğini söyledi. Türkiye’nin ve bölgenin ambargoların acısını uzun yıllar çektiğini belirten Takva, Van’ın İran’a komşu olduğuna ve sınır ticaretine dikkati çekti. İran’la ilişkilerin sürmesi gerektiğini kaydeden Takva, “Bizim ABD’yle değil, İran’la sınırımız var” dedi. “TEMKİNLİ DİPLOMASİ ŞARTI” Türkiye’nin uluslararası camiadan kopmadan, ambargonun hissedilmemesi için temkinli bir diplomasi yürütmesi gerektiğini ifade eden Takva, İran’la doğalgaz ticaretine dikkat çekerek, “Amerika bizi ısıtmayı garanti ediyor mu?” dedi. Takva’nın verdiği bilgiye göre Van üzerinden İran’a küçük sanayi ürünleri, oto yedek parçası, mobilya ve tekstil satılıyor. İran ile Van arasında 40 milyonu ithalat, 60 milyonu ihracat olmak üzere 100 milyon dolarlık ticaret hacmi var. Türkiye ile İran arasında 10 milyar doların üzerinde ticaret hacmi var. Bunun yaklaşık 7,5 milyar dolarını ithalat, 3,2 milyar dolarını ise ihracat oluşturuyor. IRAK: BU KARAR ABD’NİN KARARIDIR BİZİM DEĞİL! Öte yandan konuyla ilgili görüşünü Şehrivan aracılığıyla paylaşan Van TSO ve Van TB Eski Başkanı Feridun Irak, “ABD’nin İran’a uygulama kararı aldığı ambargo birleşmiş milletler kararı değildir. Bundan dolayı Avrupa’da bir çok ülke ABD’nin bu ambargo kararına uymayacağını açıklamıştır. Kaldı ki Türkiye İran ile olan komşuluğundan dolayı bu ambargonun dışında kalmak durumundadır. Bunun bir çok nedeni vardır. Birincisi BM’nin kararı değildir. İkincisi bizim İran’la komşuluğumuz söz konusudur. Üçüncüsü, başta enerji kaynakları olmak üzere kendileri ile ticari ilişkiler içinde bulunmaktayız. Bütün bunlardan dolayı Türkiye bu ambargonun dışında tutumunu sergilemelidir. Söz konusu ABD’nin kendi tutum davranışından kaynaklanan gelişmelerdir. Bizim onları başbaşa bırakalım. İran’la süregelen çıkarlarımızı ön planda tutarak ilişkimizi devam ettirelim.” TURİZM DE ZARAR GÖRECEK! Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Osman Ayık ise ambargonun iki ülkeyi yaklaştıracağını, 3. ülkelere Türkiye üzerinden geçişlerle birlikte Türkiye’ye gelen İranlı turistlerin sayısal olarak azalmasını beklemediklerini kaydetti. Buna karşın ambargoyla birlikte gelen ekonomik zorlukların İranlıları seyahat etmekten alıkoyabileceğini ifade eden Ayık, İran’ın yurtdışı çıkışlarına vergi önlemi aldığını hatırlattı. Kararın ardından küresel şirketlerin birçoğu ülkeden çekilirken, bunların arasında Alman Siemens, Rus MMK ile Severstal da yer aldı. İran’la 100 uçak için 19 milyar dolarlık anlaşma imzalayan Airbus ile Boeing’in de İranlı şirketlere yolcu uçağı satma izni iptal edildi. İRAN’A YÖNELİK AMBARGO DARBE VURMAYA DEVAM EDİYOR Yaptırımlar İran’da petrolden sonra gelen ikinci büyük sektör olan otomotiv sektörünü de etkileyecek. Sektörde çalışanların sayısı 1 milyonun üzerinde. Buna işaret eden İran Çalışma Bakanı Ali Rebii, önceki gün yaptığı açıklamada, “Yaptırımlar nedeniyle yaklaşık 1 milyon kişi işsiz kalabilir ancak bunun olmaması için önlem alacağız” dedi. İran’la nükleer anlaşmanın ardından gözünü İran pazarına diken Avrupalı otomobil üreticileri Peugeot, Renault ve Citroen gibi şirketler ABD yaptırımlar nedeniyle Tahran’la ticareti durdurduklarını açıkladılar.