ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ / HAKİM İNALÖZ- İranlılar’ın Van’a en çok geldiği dönemin öncesinde Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) işbirliğinde yapılan “İranlı Ziyaretçilerin Van Ekonomisine Katkısı ve Beklentileri Araştırması” raporu önemli verileri kentin önüne koydu. Gazeteniz Şehrivan’da daha önce paylaşılan İranlılar’ın Van Ekonomisi’ne Katkısı başlığı altında önemli veriler ortaya konuldu. Çalışmanın ilk bölümü olan katkı noktasında İranlılar’ın Van’a gelen yabancı turistlerin yüzde 99’unu oluşturduğu ortaya çıkarken ikini bölümde ise İranlılar’ın kente dair tespitleri ele alındı. “Van’a gelen İranlı ziyaretçilerin sosyo-ekonomik profillerini görmek, Van ekonomisine katkılarını hesaplamak ve şehirden memnuniyet düzeylerini ve beklentilerini belirlemek” amacıyla gerçekleştirilen ve binlerce İranlı ile yapılan ankette Vanlılar’ın gelecek yıllarda daha iyi bir izlenim bırakmak için yapması gerekenler noktasında bir yol haritası oluştu. Gelen İranlılar’ın Van’a geliş amaçları, kaygıları, beklentileri, memnuniyetleri gibi bir çok veriyi ölçen anket Nevruz ve Van Alışveriş Festivali (Van Shopping Fest) gibi yoğun bir dönemin ardından Vanlılar için gelecekteki planlamaları doğru yönlendirme anlamında önemli mesajlar barındırıyor. TÜİK Van Bölge Müdürlüğü ile Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı arasında gerçekleştirilen bir işbirliği protokolüyle, Van’a gelen İranlı turistlerin yaptıkları harcamaların, Van’daki hizmetlerden memnuniyet düzeylerinin ve beklentilerinin belirlenmesine yönelik bir bölgesel araştırma projesi hayata geçirdi. 2018 yılında 4 dönem halinde Van’ı ziyaret edip Kapıköy Sınır Kapısı’ndan İran’a çıkış yapan İranlılarla uygulanan çalışmada Van’ın şapkayı önüne koyup çalışması gereken önemli sonuçları ortaya çıkardı. Binlerce İranlı ile gerçekleştirilen ankette şimdiye kadar Van’ın İranlılar’ın zihninde edindiği yer tam olarak netleşirken şimdiye kadar bazı kurum, kuruluşlarla birlikte bireysel olarak da dile getirilen tüm sıkıntılar İranlılar tarafından da teyit edilmiş oldu. İranlılar Van ile ilgili memnuniyetlerini ve misafirperverliği yüzde 80 oranlarında beyan etmesine rağmen Van’ın hizmet kalitesi, esnafın davranışları, pahalılık, ulaşım gibi bir çok noktada açıkça sınıfta kaldığı görüldü. İşte o raporun çarpıcı sonuçları... DAKA VE TÜİK’TEN ÖNEMLİ ÇALIŞMA Şehrivan’ın daha önce katkı bölümünü sunduğu çalışmada İranlılar’ın kente katkısı ve bu noktada Van’ın atması gereken adımlar anlatıldı. O çalışmada tüm veriler toparlandıktan sonra yapılan değerlendirmede: “Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Van’a gelen turistlerin %99,6’sını İranlılar oluşturmakta ve İranlıların neredeyse tamamı ise Van’a Kapıköy Sınır Kapısı üzerinden giriş-çıkış yapmaktadır. Son dönemlerde Van’da görülen İranlı turist sayısındaki artış, Van ekonomisine ve sosyal hayatına canlılık getirmiş ve vatandaşın yüzünü güldürmüştür. Bu durum, İranlı turist potansiyelinden azami düzeyde yararlanabilmek için bilimsel verilere olan ihtiyacı ön plana çıkarmıştır. İstatistiki veriler ışığında Van’ın turizm potansiyelini güçlendirmeye yönelik doğru kararların alınması ve doğru adımların atılması mümkün olabilecektir.” Denildi. İŞTE İRANLILAR’IN VAN’A KATKISI! İranlılar’ın Van’a yaptığı maddi katkının net bir şekilde paylaşıldığı raporda ayrıca: “2018 yılı genelinde Kapıköy Gümrük Kapısı’ndan çıkış yapan İranlı sayısı 231.863 kişi olmuştur. Anket verilerinin toplam çıkış yapan İranlı sayısına genişletilmesi suretiyle elde edilen tahminlere göre, bu dönemde 181.452 İranlı Van’da en az bir gece konaklamış, 4.518 İranlı turist Van’ı günübirlik ziyaret etmiş ve 46.659 kişi ise diğer illerden gelerek Kapıköy Gümrük Kapısı’ndan İran’a transit geçiş yapmıştır. Van’ı günübirlik ve gecelemeli olarak ziyaret eden 185.970 İranlının Van ekonomisine turizm geliri olarak katkısı toplam 231.942.605 TL olarak tahmin edilmiştir. İranlı ziyaretçilerin Van’da gerçekleştirdikleri kişi başına ortalama harcama ise 1.247 TL olarak hesaplanmıştır. İranlı turistlerin Van’da gerçekleştirdikleri harcamaların %55,2’si giyecek ve ayakkabı, %12,7’si yeme-içme ve yine %11,7’si konaklama harcamasıdır.” İfadeleri verildi. İRANLILAR VAN’A EN ÇOK NE İÇİN GELİYOR? Raporda İranlılar’a dair diğer tüm ifadeler sonuç bölümde şöyle sunuldu: “2018 yılında Van’a gelen İranlıların %28,4’ü Tahran’da, %21,7’si Tebriz’de, %9,9’u Urmiye kentinde ve %7’si Hoy’da ikamet etmektedir. Ziyaretçilerin yarısından fazlası (%63’ü) üniversite mezunu ve %73,6’sı bir işte çalışmakta olup, %71,4’ü orta gelir düzeyine sahiptir. İranlı turistlerin %48’i gezi amacıyla ve %18’i alışveriş amacıyla Van’a gelmiştir. Van’a gelmeden önce kaygı veya korku yaşayan turist oranı %2,9 düzeyindedir. Van’da geceleme yapan İranlı turistlerin %87,8’i otel, pansiyon vb. yerlerde, %9,4’ü arkadaş/akraba evinde konaklamıştır. Otel ve pansiyonlarda yapılan konaklamaların sayısı toplam konaklama sayısının %62,7’sini oluşturmaktadır.” İRANLILAR GENEL OLARAK MEMNUN. İranlıların Van seyahatlerinde en çok memnun oldukları hizmetler %83,1 ile esnafa/vatandaşa karşı duydukları güven ve %81,8 misafirperverlik olmuştur. Memnuniyet düzeyi en düşük olan hizmetler ise %52,3 ile fiyatlar ve %64,9 ile tur hizmetleri olmuştur. DİKKAT: İRANLILAR ESNAFIN DAVRANIŞINDAN RAHATSIZ! “Görüşme yapılan İranlı turistlerin %9,2’si Van seyahatlerinde bir sorunla karşılaştıklarını ifade etmiştir. En sık karşılaşılan sorunlar içerisinde, esnafın ve halkın turistlere karşı davranışları (%20,6), ulaştırma hizmetlerinde fiyatların yüksekliği ve şoförlerin davranışlarıyla ilgili sorunlar (%20,5), pahalılık (%19) ve sınır kapısında yaşanan sorunlar (%12,6) öne çıkmıştır.” SUNULAN HİZMETLER ÇOK YETERLİ DEĞİL! “İranlı turistlerin %43,9’u Van’da sunulan hizmetlerde eksiklik/yetersizlik olduğunu düşünmektedir. Eksik görülen hizmetler içerisinde, sınır kapısı hizmetleri (%28,7), ürün ve hizmetlerin pahalılığının kontrol edilmemesi (%15,5), belediye hizmetlerinde görülen eksiklikler (%12,4) (park, bahçe ve yeşil alanların azlığı), konaklama hizmetleri (%10,1) ile görülen eksiklikler içerisinde öne çıkmıştır. İranlılar içerisinde Van’ı ilk kez ziyaret edenlerin oranı %46,4 iken 4’ten fazla kez ziyaret edenlerin oranı ise %24,6’dır. Turistlerin %81,3’ü Van’a tekrar gelmeyi düşündüğünü belirtirken, bunların neredeyse tamamı Van’ı hiç gelmeyenlere önerebileceklerini ifade etmişlerdir.” ULAŞIMDA DA SIKINTI YAŞIYORLAR! “Van’ın turizm açısından çekiciliğini artırabilmek için turistlerin yaşadıkları sorunların asgari düzeye indirilmesi önem arz etmektedir. Öncelikle çözümlenmesi gereken sorunların başında, Van’a ulaşımda ve şehir içi ulaşımda yaşanan sıkıntılar gelmektedir. İranlılar özellikle fiyatların yüksekliğinden ve şoförlerin turistlere karşı davranışlarından şikâyetçi olmuşlardır. İranlıların fiyatların yüksekliğiyle ilgili şikâyeti sadece ulaştırma üzerine değil, konaklama ücretlerinin yüksekliğinden ve esnafın ürünleri yüksek fiyattan satmaya çalıştıklarından dem vurmaktadırlar. Konunun muhataplarına yönelik eğitim ve bilgilendirme toplantıları düzenlenerek, fiyatların şişirilmemesi ve İranlı ziyaretçilere karşı pozitif yaklaşımlar sergilenmesi konularında farkındalık yaratılması gerekmektedir.” YÜKSEK FİYATLAR İRANLILAR’I RAHATSIZ EDİYOR! “Bunun yanı sıra, özellikle İranlıların yoğun geldiği dönemlerde sahada fiyat denetimlerine ağırlık verilmelidir. İranlıları Van’a çeken en önemli unsurların başında Van’ın güzelliğinin ve yakınlığının yanı sıra fiyatların uygunluğunun geldiği akıldan çıkarılmamalıdır. Fiyatlar gereğinden fazla yükseltildiği takdirde Van turizmi bundan ciddi yara alabilecektir.” VAN İRAN’A YAKIN FARSÇA’YA UZAK! “Alan uygulaması sırasında, birçok ziyaretçi sınırdan giriş-çıkış yapan turistlere yönlendirme yapabilecek Farsça bilen görevlilerin olması ve turistlere broşür, harita vb. materyallerin sağlanması gerektiğini belirtmiştir. Kapıköy Gümrük Kapısında tuvalet ve temizlik hizmetlerinin çok yetersiz kaldığı hususu da önemli şikâyet konularından biri olmuştur. Yeni tesislerin hizmete girmesiyle birlikte tuvalet ve temizlik sorunlarının çözümlenmiş olduğu düşünülmektedir.” İRANLILAR DA VANLILAR GİBİ YEŞİL ALAN EKSİKLİĞİNİ HİSSEDİYOR! “İranlıların Van’da gördükleri önemli eksiklerden biri, park ve bahçe gibi yeşil alanların yetersiz olmasıdır. Bu konuda belediyelere büyük işler düşmektedir. Hem Van’da yerleşik halkın hem de turistlerin şehrin keşmekeşinden sıyrılarak stres atabilmeleri için uygun yerlere geniş mesire alanları, parklar yapılmalıdır.” VAN TURİZM DEĞERLERİNİ YETERİNCE KULLANDIRAMIYOR! “Şehir içinde kullanılan ulaşım araçları içerisinde gemi/bot/vapur kullanım oranının %1,9 olması dikkat çekicidir. Bu durum, Van’a gelen İranlıların çok büyük bölümünün Akdamar Adası’na gitmediklerini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, İranlılara yönelik Akdamar Adası’nın tanıtımına öncelik verilmesi gerektiği açıktır. Van’ın merkezinde bulunan vapur iskelesinden düzenlenecek hızlı seferler ile Akdamar Adası’na ziyaret teşvik edilerek turizm gelirleri arttırılabilir. Akdamar Adası’nın yanı sıra diğer müze ve ören yerlerinin tanıtımına ağırlık verilerek, Van’ın kültür turizmi potansiyelinin canlandırılması yararlı olacaktır. Bunun yanında, kar örtüsünün uzun süre kaldığı yerlere kayak merkezi vb. tesisler inşa edilebilir ve böylelikle kış turizmi potansiyelinden yararlanılabilir.”