Sınır kenti olması ve kentte yaşayanların uzun yıllardır geçimini kaçakçılık ile kazanmasından dolayı adı diğer doğu illeri ile birlikte kaçakçılık ile en fazla anılan il olan Van, Türkiye’de bu kapsamdaki suçlarda başı çekmeye devam ediyor. Kaçakçılık ve uyuşturucu konusundaki kötü namı bir dönem dizi ve filmlere de konu olan uyuşturucu madde konusundaki durumu senaryolara yansıyan Van, kaçakçılık yaftasından sıyrıldı fakat halen kaçakçılık kadar ‘kara’ bir suçla yargılanmaya devam ediyor… Peki, Van’da kaçakçılık, madde imalatı gibi suçların yanında başka ne gibi suçlar işleniyor? Son yıllarda Van hangi suçlardan daha az ceza aldı, hangi suçlardan daha çok ceza almaya başladı? Bir dönemlerin kaçakçılık kenti Van’da şimdilerde kaçakçılık ne durumda? Şehrivan olarak kentin yıllara göre suç dağılımını, bölgedeki yerini ve suç oranlarını araştırdık. Listede cezalar ve ceza unsuru olarak görülen oldukça ilginç konu ve ceza oranları var… Türkiye genelinde ve Van’da işlediği suçlardan dolayı ceza infaz kurumuna girenlerin sayısını, en çok hangi suçun yüksel olduğunu ve eğitim durumuna göre işlenen suçları sizler için araştırdık. Yaptığımız araştırma sonucu Van’da, suç türü ve suçun işlendiği yere göre ceza infaz kurumuna giren toplam hükümlü sayısı bin 371 olarak belirlendi. Ceza infaz kurumundan çıkan toplam hükümlüler sayısı ise son araştırma da bin 153 olarak açıklandı. 3 yıl önceki suç oranlarına ve hükümlü sayısında düşüş yaşanırken, en göze çarpan sonuç ise uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu oldu. Önceki yıllara göre işlenen suçlardan en büyük düşüşü kaçakçılık suçu yer alırken, en çok suç işlenen ve ceza verilen suç ise yaralama suçu oldu. Peki, Van’da en çok hangi suç işleniyor ve ceza veriliyor. İşte gazetemizin suç oranları, bu suçlara göre verilen cezalar ve işlenen suçlara göre eğitim düzeyi araştırması... ‘MADDE’ DE HEM İLK HEM DE SON SIRADAYIZ!Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaretinde Van ilk sırada yer alıyor. 2012 yılında 134 kişinin ceza aldığı uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu 2013 yılında 186 kişinin ceza aldığı bu suç 2014 en çok işlenen ve ceza alan suç oldu. Buna göre 2014 yılında 207 kişi uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunda ceza aldı. Tüm bunun yanı sıra açıklanan verilerden dikkat çeken bir ayrıntı daha var. Van en çok suçu uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaretinden aldı ancak, Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanma, satın alma suçunda ise en son sıralarda yer alıyor. Bu suçtan 2012 yılında 1 kişi, 2013 yılında 10 kişi ve 2014 yılında ise 11 kişi cezaya çarptırıldı. EN ÇOK CEZA ALAN İL VAN OLDUVan TRB2 Bölgesi’nde en çok suç işleyen ve ceza alana il oldu. TRB2 Bölgesinde yer alan Van, Bitlis, Muş ve Hakkari illeri arasında en çok suçlardan ceza alan il olan Van 2012’de 805, 2013’te bin 370 ve 2014’te ise bin 371 ceza aldı. Van’ın 2’nci sırada ise Bitlis ili takip etti. Bitlis’te, 2012 yılında 175, 2013’te 461 ve 2014 yılında ise 425 kişi işlenen suçlardan dolayı ceza aldı. TRB2 bölgesinin diğer illerinden biri olan Muş ise suç ve cezalarda 3’üncü sırada yer aldı. Muş’ta 2012 yılında 186, 2013 yılında 297 ve 2014 yılında ise 358 kişi işlediği suçtan dolayı cezaya çarptırıldı. TRB2 bölgesinin son ili ise Hakkari oldu. Hakkari’de 2012 yılında 119, 2013 yılında 229 ve 2014 yılında ise 265 kişi işlediği suçlardan dolayı ceza aldı. MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇU İLK SIRADAVan’ın son yıllarda en çok şahitlik ettiği ve en fazla kişinin ceza aldığı suç uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti oldu. Son 3 yılın suç haritasında ilk sırasında yer alan bu suç son olarak 207 kişinin ceza almasına neden oldu. 2012 yılında 134 kişinin ceza aldığı uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu 2013 yılında 186 kişinin ceza aldığı bu suç 2014 en çok işlenen ve ceza alan suç oldu. TÜİK Van Bölge Müdürü Özer Coşğun tarafından açıklanan sayı ile uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaret suçu en çok işlenen suç oldu. 2014 yılında 207 ceza aldığı bu suç, 2015 yılında yeniden yükselişe geçecek gibi görünüyor. Van’ın henüz 2015 yılı suç oranları açıklanmadı. Van’da olduğu gibi Türkiye genelinde de uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ilk 3 suç arasında yer alıyor. 2012’de 6 bin 162 kişinin ceza aldığı suç, 2013 yılında 9 bin 177 ve 2014’te ise rekor sayıyla 11 bin 672’yi buldu. EN ÇOK İŞLENEN 2’İNCİ SUÇ: KAÇAKÇILIKVan’ın en çok işlene uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaret suçunun ardından en çok işlenen ikinci suçu ise kaçakçılık oldu. 2012 yılında 127 kişinin ceza aldığı bu suç, 2013 yılında Van’da rekor sayıya ulaşarak 314 kişiye ulaştı. Kaçakçılık suçu Van’da en çok işlenen suçlar ve ceza alınan suçlar arasında yer aldı ancak, bu suç son yılda büyük düşüş yaşanan suç oldu. 2014 yılında büyük düşüş yaşanan kaçakçılık suçu 160’a kadar geriledi. 2015’te de düşüş beklenen kaçakçılık suçunda, 2015 sayıları henüz açıklanmış değil. Türkiye genelinde bu sayı diğer suçlara göre en altlarda yer alıyor. Ancak Van’daki bu düşüş Türkiye geneline pek yansımadı. 2012 yılında Türkiye’de bin 136 kişi ceza alırken, 2013’te 3 bin 027 kişi, 2014 yılında ise 3 bin 069 kişinin ceza aldığı suç oldu. HIRSIZLIK SUÇU HER YIL YÜKSELİYORVan’ın bir diğer en çok işlenen ve ceza alan suçu ise hırsızlık suçu oldu. Van’da son 3 yıldır yükselen hırsızlık suçu son olarak 2014 yılında 139 kişiye ulaştı. Hırsızlık suçunun her yıl yükselmesi dikkatlerden kaçmazken, 2012-2014 yıllı arasında işlen suç ve alınan ceza suçu 3 katına çıktı. 2012 yılında 41 kişinin ceza aldığı yaralama suçu, 2013 yılında ceza alan kişilerin sayısı 84’e kadar yükseldi. Son olarak 2014 yılında da yükselen yaralama suçu son olarak 139’a ulaştı. 2015 TÜİK verileri henüz açıklanmazken, bu suçun 2015 yılında da yükselişte olacağı düşünülüyor. Van’da olduğu gibi Türkiye’de de hırsızlık suçu yükselmeye devam ediyor. 2012 yılında 11 bin 958 civarında suçtan içeri giren vatandaşın sayısı 2013 yılında 22 bin 343’e çıktı. 2014 yılında da yükselişte olan hırsızlık suçu son olarak 29 bin 907’ye ulaştı. VAN’DA EN AZ İŞLENEN VE CEZA ALAN SUÇ Van’da uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, kaçakçılık ve hırsızlık suçu en yüksek işlenen ve ceza alan suç oldu. 2012 yılında sonra Van’da en az işlenen suç kötü muamele oldu. 2012 yılında 1 kişinin ceza aldığı suçta 2013-2014 yılında ise suçtan ceza alan olmadı. Türkiye’de de bu suç en az ceza alan suç oldu. 2012 yılında 66 kişinin ceza aldığı suç, 2013 yılında 98 ve 2014 yılında ise 67 kişi ceza aldı. Van’da ceza alan suçlar arasında en büyük düşüşü ise Askeri Ceza Kanunu’na muhalefet suçu yer aldı. 2012 yılında 112 kişinin ceza aldığı suç 2013 yılında 2 ve 2014 yılında ise 9 kişinin ceza almasına kadar düştü. Aynı düşüş Türkiye geneline de yansıdı. 2012 yılında 3 bin 112 kişi ceza alırken, 2013’te 250 ve 2014’te 244 kişi bu suçtan ceza aldı. VAN’DAKİ DİĞER SUÇLAR VE SAYILARIBu suçların yanı sıra Van’da işlenen ve ceza alan diğer suçları ve oranları ise şöyle;Öldürme Suçu: 2012 yılı 61. 2013 yılı 44. 2014 yılı 64.Cinsel Suç: 2012 yılı 3. 2013 yılı 20. 2014 yılı 23.Kişiyi Hürriyetten Yasak Kılma Suçu: 2012 yılı 3. 2013 yılı 9. 2014 yılı 10.Hakaret Suçu: 2012 yılı 3. 2013 yılı 15. 2014 yılı 13.Yağma (Gasp) Suçu: 2012 yılı 15. 2013 yılı 11. 2014 yılı 23.Dolandırıcılık Suçu: 2012 yılı 2. 2013 yılı 4. 2014 yılı 8.Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanma, Satın Alma Suçu: 2012 yılı 1. 2013 yılı 10. 2014 yılı 11.Sahtecilik Suçu: 2012 yılı 17. 2013 yılı 27. 2014 yılı 28.Zimmet Suçu: 2012 yılı 2. 2013 yılı 3. 2014 yılı 2.Rüşvet Suçu: 2012 yılı 4. 2013 yılı 15. 2014 yılı 8.Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle İlgili Suçlar: 2012 yılı 40. 2013 yılı 62. 2014 yılı 33.İcra İflas Kanunu’na Muhalefet Suçu: 2012 yılı 43. 2013 yılı 13. 2014 yılı 14.Çek Kanunlarına Muhalefet Suçu: 2012 yılı 1. 2013 yılı 0. 2014 yılı 0.Tehdit Suçu: 2013 yılı 23. 2014 yılı 25.Mala Zarar Verme Suçu: 2013 yılı 4. 2014 yılı 10.Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçu: 2013 yılı 14. 2014 yılı 12.Ailenin Korunması Tedbirine Aykırılık Suçu: 2013 yılı 41. 2014 yılı 44.Diğer Suçlar: 2012 yılı 160. 2013 yılı 359. 2014 yılı 421. SUÇ İŞLEYENLERİN GENELİ İLKOKUL OKUMUŞToplam bu sayılar arasında dikkat çeken bir nokta daha var. Oda suçun işlendiği il ve eğitim durumuna göre cezaevine giren hükümlüler. TRB2 Bölgesinde yer alan Van diğer illerden çok daha farklı. Van’da suç işleyen kişilerin çoğunluğu ilkokul okuyanlardan oluşurken, Bitlis’te bu suçu işleyenleri çoğunluğu ilköğretim okuyanlardan oluşuyor. Aynı şekilde Muş’ta da en çok suç işleyen ilköğretim okumuş olan kişilerden oluşuyor. Hakkâri de ise bu tezat bambaşka bir boyutta. Hakkâri suç işleyenleri çoğunluğu lise ve benzeri mesleki liselerden mezun olan kişilerden oluşuyor. İŞTE CEZA ALANLARIN EĞİTİM DURUMUİşte Van’da yer alan ve eğitim durumuna göre cezaevine giren hükümlüler:Okuma yazma bilmeyenler: 112Okul bitirmeyen ancak okuryazarı olanlar: 455İlkokul okuyanlar: 1071İlköğretim okuyanlar: 951Ortaokul ve dengi meslek yüksekokulu okuyanlar: 248Lise ve dengi meslek yüksekokulu okuyanlar: 489Fakülte ve yüksekokul okuyanlar: 94Bilinmeyenler: 180 KİŞİ SAYISI YÜZDE 10,1 ARTTIVan’ın yanı sıra Türkiye genelindeki suç ve ceza sayılarını sizlerle paylaşıyoruz. İşte o sayılar, eğitim durumları ve erkek, kadın oranları… Ceza infaz kurumunda 31 Aralık 2014 tarihindeki kişi sayısı, 2013 yılının aynı tarihine göre %10,1 artarak 158.690 oldu. Ceza infaz kurumunda bulunanların %96,4’ünü erkekler oluşturdu. Ceza infaz kurumlarının 31 Aralık 2014 tarihindeki nüfusunun %86’sını hükümlüler ve %14’ünü tutuklular oluşturdu. Bu kişilerin %96,4’ünü erkekler, %3,6’sını ise kadınlar oluşturdu. 100 BİN KİŞİDEN 204’Ü CEZA İNFAZ KURUMUNDA Her yılın 31 Aralık tarihi itibariyle Türkiye’de yüz bin kişi başına düşen ceza infaz kurumundaki kişi sayısı 2010 yılında 163 olurken, bu sayı yıllar itibarıyla sürekli artarak 2014 yılında 204’e ulaştı. Buna karşılık 12 ve daha yukarı yaştaki her yüz bin kişiden 253’ü ceza infaz kurumunda yer aldı. Bir hükümlünün aynı yıl içinde bir veya daha fazla giriş kaydı dikkate alındığında, 1 Ocak-31 Aralık 2014 tarihleri arasında ceza infaz kurumlarına 170 733 hükümlü giriş kaydı yapıldı. Yine bir hükümlünün aynı yıl içinde bir veya daha fazla çıkış kaydı dikkate alındığında, aynı tarihler arasında 135 784 hükümlü çıkış kaydı yapıldı. Giren hükümlülerin %96,3’ünü, çıkan hükümlülerin ise %96,4’ünü erkekler oluşturdu. EN ÇOK İŞLENEN SUÇ HIRSIZLIK OLDUCeza infaz kurumuna giren hükümlülerin birden fazla suç işlemesi durumunda en ağır cezayı gerektiren suç esas alınmakta olup, bu esasa göre değerlendirildiğinde. Ceza infaz kurumuna 1 Ocak-31 Aralık 2014 tarihleri arasında giren hükümlülerin %17,5’i hırsızlık, %14,5’i yaralama, %8,2’si İcra İflas Kanunu’na muhalefet ve %5,2’si ise öldürme suçu işledi. YÜZDEN 31,6’SINI İLKÖĞRETİM MEZUNLARICeza infaz kurumuna 1 Ocak-31 Aralık 2014 tarihleri arasında giren hükümlüler işlenen suça göre değerlendirildiğinde hırsızlık suçu işleyenlerin %42,2’si ilköğretim mezunu. %20,7’si ilkokul mezunu, %15,7’si okuryazar olup bir okul bitirmeyen kişilerden, yaralama suçu işleyenlerin ise %31,4’ü ilköğretim, %26,4’ü ilkokul, %20,7’si lise ve dengi meslek okulu mezunu kişilerden oluştu. İcra İflas Kanunu’na muhalefet suçu işleyenlerin %28,1’i lise ve dengi meslek okulu, %27,5’i ilkokul, %22,7’si ilköğretim mezunu hükümlüler oldu. Öldürme suçu işleyenlerin %27,7’si ilköğretim, %22,2’si lise ve dengi meslek okulu, %21,8’i ilkokul mezunuyken, cinsel suçları işleyenlerin %37,9’u ilköğretim, %21,8’i ilkokul, %18,2’si lise ve dengi meslek okulu mezunu hükümlüler olarak gerçekleşti. AÇIKLAMALAR:Söz konusu istatistiklerin veri kaynağını Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü kayıtları oluşturmaktadır. Veri, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi veri tabanından manyetik ortamda derlenmektedir. Ceza infaz kurumu nüfusu, iki referans tarihine göre tanımlanmaktadır. Stok nüfus; ceza infaz kurumunda 31 Aralık tarihi itibarıyla mevcut tutuklu ve hükümlü statüsündeki toplam kişilerdir. Akış nüfus; 1 Ocak ile 31 Aralık tarihleri arasında ceza infaz kurumuna hükümlü statüsünde giriş ve ceza infaz kurumundan hükümlü statüsünden çıkış yapmış kişilerdir. Buna göre yıl içinde bir kişi birden fazla giriş/çıkış yapmış ise her bir girişinde/çıkışında ayrı bir kişi olarak sayılmaktadır.ŞEHRİVAN ARAŞTIRMA: ÖNDER ALTINAL / ÖZEL HABER