Kalabalık marketlerde alışveriş yapmaktan endişe duymanın yanı sıra insanlar, koronavirüsün yiyeceklerden ve paketlerden bulaşıp bulaşmayacağından da endişe ediyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı Serkan Sıtkı Şahin, koronavirüs ve yiyecekler hakkında en çok merak edilen soruları yanıtladı. GIDA GÜVENLİĞİ ALIŞKANLIKLARINIZI DEVAM ETTİRİN İşte iyi haber: Koronavirüs etrafındaki çalışmalar devam ediyor, ancak şu anda hastalığın gıda ile bulaştığına dair bir kanıt yok. Bunun nedeni, koronavirüsün bir solunum yolu virüsü olması. Öncelikle enfekte olan bir kişi öksürdüğü veya hapşırdığı zaman damlacıklarda kişiden kişiye geçer. Damlacıkların düştüğü bir yüzeye dokunup ardından gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunarak virüsü almak mümkün olsa da, bu hastalık yayılmasının ilk yolu değil. Koronavirüse benzer virüslerin neden olduğu SARS ve MERS salgınlarından elde edilen Dünya Sağlık Örgütü bilgileri, bu hastalıkların gıda yoluyla bulaşmadığını gösteriyor. Tabii gıda güvenliği alışkanlıkları uygulamak her zaman en iyisidir. Yemek hazırlamadan önce ve sonra ve çiğ et, kümes hayvanları, deniz ürünleri veya yumurtaları pişirirken ve yemeden önce ellerinizi yıkayın. Meyve ve sebzeleri yıkayın. Çiğ hamur tüketmeyin. Ayrıca, çiğ eti diğer gıdalardan ayrı tutarak, et ve sebzeler için ayrı kesme tahtaları kullanarak çapraz kontaminasyonu önlediğinizden emin olun. KORONAVİRÜS YİYECEKLERLE YAYILABİLİR Mİ? Virüs bulaşmış bir kişi yiyeceğe öksürür veya hapşırırsa veya virüsü ellerinde tutar ve yiyeceğe dokunursa, virüsün yiyeceğe girmesi mümkündür. Ancak gıda kaynaklı hastalıklara neden olan bakterilerin aksine, koronavirüsler yiyecek üzerinde çoğalmaz. Gıda kaynaklı hastalıklara neden olan bakterilerin çoğunun gıdada büyüme yeteneği vardır, yani gıda ortamı ve koşullar uygunsa, birkaç bakteri hücresi kısa sürede binlere dönüşebilir. Virüsler böyle değil; onlar, yaşayan bir konakçıya ihtiyaç duyarlar. GIDALARI PİŞİRMEK KORONAVİRÜSÜ ÖLDÜRÜYOR MU? Dünya Sağlık Örgütü'ne göre virüs muhtemelen normal pişirme sıcaklıklarına karşı hassastır. Dünya Sağlık Örgütü bu yüzden gıda güvenliği için normalde yapılandan farklı bir şekilde yemek pişirmeye gerek olmadığını belirtiyor. Virüsü etkilemek için gereken sıcaklık hakkındaki çoğu teori, koronavirüs değil SARS virüsü üzerinde yapılan tek bir çalışmadan gelir. Ancak, bu koronavirüs hakkında tam olarak aynı şekilde tepki verip vermediğini bilmek için yeterli bilgiye sahip olmadığımızı belirtmek önemlidir. MEYVELER VE SEBZELER GİBİ ÇİĞ OLARAK TÜKETİLEN YİYECEKLER GÜVENLİ Mİ? Teorik olarak, enfekte olan biri doğrudan bir elma üzerinde hapşırırsa ve siz de o elmayı alıp yüzünüze dokunursanız, enfekte olabilirsiniz. Bu nedenle sosyal mesafe oldukça önemlidir. Ayrıca markette bir şeylere dokunduktan sonra ellerinizi mümkün olan en kısa sürede yıkamanız veya sterilize etmeniz gerekir. Bunlar, riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz en büyük şeyler. Eğer endişenizle baş edemiyorsanız, çiğ yerine pişmiş ürünler yiyebilirsiniz. GIDALARI NORMALDEN FARKLI BİR ŞEKİLDE Mİ YIKAMALISINIZ? Bu gerekli değil. Meyve ve sebzeleri suda yıkayın. Sabun veya seyreltilmiş çamaşır suyu çözeltisi, mide rahatsızlığına neden olabileceğinden meyve ve sebzelerin yıkanmasında bunların kullanılmasını tavsiye etmiyorum. Ayrıca sirkenin virüsü öldürdüğüne dair bir kanıt yoktur. VİRÜS GIDA AMBALAJINDAN GEÇER Mİ? Koronavirüs öncelikle solunum damlacıkları yoluyla kişiden kişiye bulaşır. Dünya Sağlık Örgürü, gıda veya gıda ambalajını bir aktarım kaynağı olarak görmüyor. Bununla birlikte, üzerinde virüs bulunan bir şeye dokunup burnunuza, ağzınıza veya gözlerinize dokunursanız, enfekte olabilirsiniz. Gıda ambalajlarından bulaşma riski düşüktür. Geçtiğimiz haftalarda The New England Journal of Medicine'de yayınlanan bir ön çalışmada, araştırmacılar yeni tip koronavirüsün stabilitesini çeşitli yüzeylerde test ettiler. Virüsün plastik ve paslanmaz çelik üzerinde 72 saate kadar kaldığını buldular. Karton üzerinde ise 24 saat sonra hiçbir canlı virüs bulamadılar. Bu adımları izleyerek riski daha da azaltabilirsiniz: Marketten eve döndüğünüzde ellerinizi yıkayın, yiyeceklerinizi temizleyebileceğiniz bir yüzeye yerleştirin, yiyeceklerinizi ambalajından çıkarın, yüzeyi temizleyin ve ellerinizi tekrar yıkayın. Özellikle endişeleniyorsanız, cam kavanozları, tenekeleri vb. dezenfekte edici bir mendille silebilir veya içeriği yeni bir kaba aktarabilirsiniz. ET VE DİĞER HAYVANSAL ÜRÜNLER VİRÜSÜ TAŞIYOR MU? İlk vakalar Çin'deki canlı bir hayvan pazarıyla bağlantılı olduğundan, bazı insanların böyle düşünmesine neden olmuş olabilir. Ama bunun bir kanıtı yok. Peki bu insanlar nasıl enfekte oldu? Araştırmalar devam ediyor, ancak virüsün yarasalardan kaynaklandığına, sonra başka bir hayvana, daha sonra insanlara yayıldığına inanılıyor. İnsanlar ve canlı hayvanlar arasında yakın bir ilişki olduğunda, bir virüsün bir türün sıçramasını sağlama potansiyeli vardır. Bildiğimiz kadarıyla, ülkemizdeki hayvanlar etkilenmiyor. Ayrıca birincil bulaşma yolu kişiden kişiye şeklinde. RESTORANLARIN PAKET SERVİSİNDEN KAÇINMALI MISINIZ? Hayır. Aslında çok iyi bir alternatif olarak görüyorum, çünkü bakkal veya market alışverişinden farklı olarak, diğer insanlarla etkileşim ihtiyacını büyük ölçüde azaltır. Çoğu restoran, insanların yiyecekleri için online ödeme ve temassız teslimat uygulamaları kullanıyor. Hastalık için en büyük risk faktörü diğer insanlarla yakın etkileşim içinde olmak ve temassız ödemeler bunu ortadan kaldırıyor. Riskinizi daha da azaltmak için, yiyeceklerinizi aldığınızda bir tabağa aktarın, kapları atın ve yemeden önce ellerinizi yıkayın.