ŞEHRİVAN ÖZEL: MERAL YILDIZ/HAMİT KARAKUŞ- Son dönemlerde ülke olarak ekonomide ciddi sıkıntılar yaşanmaya devam ederken, yaşanan kriz tüm yönleriyle Van’da da etkili oluyor. Gerek hammaddelerdeki artışlar, gerekse ithal ürünler nedeniyle piyasaların dengesinin bozulduğu süreçte bir çok esnaf mevcut krizde ayakta tutunma hesabı yapıyor. Özellikle 2011 yılında böylesi bir süreçten geçen Vanlı esnaf bu krizden de kepenk indirmeden kurtulmanın hesabını yapıyor. Son 10 aydaki rakamlar da krize rağmen bu mücadelenin yerini bulduğunu söylerken yeni iş yeri kuran esnafların kepenk kapatan esnaftan 3 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Mevcut gidişatı yorumlayan ilgili STK’lar ise Van’ın bu krizden de kurtulduğunu ve süreçten diğer bir çok kente göre daha iyi çıktığını belirtti. Şehrivan’a konuşan VESOB Başkanı İsa Berge, “Şu an ki verilere baktığımız zaman her geçen gün Van’ımız açısından ekonomik belirsizliğin değil, ekonomik olgunun güzel olduğunu görüyoruz. Biz şuna inanıyoruz ki bir kaç ay sonra bu belirsizlik tam anlamıyla ortadan kalkacaktır.” Dedi. Görüş bildiren bir diğer isim olan Van TSO Başkanı Necdet Takva ise kamu yatırımlarının devam etmesi gerektiğini belirtirken sınır ticareti konusunda da çağrıda bulunarak: “Özelikle sınır ticaretine konu olan malların kapsamı genişletilmeli, üre ve ürün kotaları ortadan kaldırılmalıdır.” Dedi. Türkiye önce dolar manipülasyonu sonra diğer ekonomik sıkıntılardan dolayı uzun süredir piyasalardaki krizi konuşuyor. Döviz kaynaklı yükselişler nedeniyle ülke genelinde artan fiyatlar ekonomide git-geller yaşatırken devasa şirketler gibi küçük esnaflar da ayakta durma mücadelesi veriyor. Ani fiyat değişiklikleri bir çok firmanın iflas kararı almasına neden olurken, esnaflar bu krizden en az zararla çıkma mücadelesi veriyor. Tüm bu sıkıntılar Van’a da etkilerken Van’da da esnaflar bu zor zamanlardan çıkmak için büyük mücadele ediyor. Rakamlar da durumu ve esnafın direnişini ortaya koyarken bir taraftan da yeni işletme kuranların ilgisi ise gelecek adına umut veriyor. Edinilen verilere göre Van’da son 10 ayda Van ve ilçelerinde, bin 720 işyeri tescil başvurusu yaptı. Diğer yandan 564 işyeri ise, sicil terkin kararı alarak kepenk kapattı. BERGE: ESNAFIMIZ İYİ DEĞERLENDİRECEKTİR Ülke olarak ekonomik dalgalanmanın yaşandığı bir dönemden geçtikleri hatırlatan Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (VAN ESOB) Başkanı İsa Berge, “Van geneli terkin ile yeni yapılan sicil kayıtlarına baktığımızda Van’ımız da özel de çok güzel bir vurgu var. Van’ın bu anlamda ekonomik dalgalanmadan çok yıpranmadığını görüyoruz. 1720 yeni kayıt (tescil) ve 564 sicil terkine baktığımızda arada neredeyse 1000’den fazla yeni kayıtlı esnaf artışı olduğunu görüyoruz. Tabii hem bölgesel il olmamız nedeniyle, hem de İran pazarından kaynaklı olarak sınır ticaretinin bize yakın olması önemli bir etken oldu. Van, özelde de kendi kabuğunu kıran, kendi ilçelerinden de beslenen bir il konumunda yer alıyor.” VAN’IN ÖNEMLİ BİR AVANTAJI OLDU! “Bölge olarak sürekli güç alabilen bir iliz. İlimiz, Muş Bitlis, Hakkâri, Ağrı ve çevre illerinin birçoğundan hafta sonları misafir ağırlıyor. Van bu anlamda tatil için gelen ve alışveriş anlamında da katkı sunulan bir yapıya sahip. Özellikle önümüzdeki süreçte Kapıköy Sınır Kapısı’nın tam anlamıyla açılması Van’daki az da olsa var olan belirsizliği ve daralmayı ortadan kaldıracaktır. Böylece bu avantajı esnafımız iyi bir şekilde değerlendirecektir. Bu anlamda özellikle Sayın Bakanımız Fatih Çiftçi, bu işin mimarıdır. Bu konuda VAN ESOB olarak kendisine çok teşekkür ediyoruz. Bu projenin sürdürülmesi konusunda Sayın Valimiz Murat Zorluoğlu, çok büyük çaba sarf etmekte, artı esnafımızın durumunu yerinde görerek ve hasbihal ederek destek vermektedir. Bu Van adına çok büyük bir değerdir. Sayın valimize çok teşekkür ediyorum” ifadelerini kullandı. BERGE: KAYIT DIŞI ESNAFIMIZ VAR Van’da kayıt dışı esnaf konusunda önemli ifadelere yer veren Berge, “Özelde her ne kadar kayıtlı esnafımız olsa da kayıt dışı esnafımız da var. Bu konuda geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdiğimiz toplantıda sayın valimize durumu arz ettik. Önümüzdeki dönemlerde gerekli çalışmaların yapılmasını bekliyoruz.” dedi. BERGE: EKONOMİK DALGALANMADAN HALK VE ESNAF ETKİLENDİ Türkiye geneli yaşanan ekonomik sorun ile birlikte Van geneli yaşanan ekonomik dalgalanmayla son açıklanan rakamların bir ilişkisinin olup olmadığı konusuna değinen Berge, “Yaşanan ekonomik dalgalanmanın bir ekonomik bir de psikolojik boyutu var. Bu iki kısmı iyi okumak gerekiyor. Ekonomik dalgalanmalar yaşandığı zaman ister istemez, halk da esnaf da bundan etkileniyor. Bu da insanlarda psikolojik tahribat oluşturabiliyor. Bununla birlikte yaşanan psikolojik tahribat ister istemez tüketiciye yansıyor. Pazar satışı yapan esnafımız ile tüketici arasındaki denge çok önemli bu anlamda.” VAN’DA BÜYÜK BİR İLERLEME VAR “Elimizdeki resmi verilere göre Ocak 2018 tarihinden itibaren günümüze kadar baktığımız da 564 esnafımızın vergi terkini verirken, buna karşılık olarak 1720 esnafımız ticaret hayatına atılmış, bu da Van’da ekonomik hayatın ve ticaretin artarak devam ettiğini gösteriyor. Şu an Van’da her ne kadar belirsizlik varsa da veri olarak, sektörlerin farklılığı olabilir ama biz ilin sicilini baz alıyoruz. Van’da ekonomik dalgalanmanın ve belirsizliğin yavaş yavaş sona erdiğini söyleyebiliriz. Ekonomideki dalgalanmaya aşama aşama baktığımız zaman ilk konuşulduğu süreç ile bugünkü süreç arasında fark vardır. Van’da büyük bir ilerleme var. Van geneli 1.720 kayıtın olması bu bir çalışmanın, bir güvenin ve huzurun göstergesidir.” diye konuştu. “FİYATLARIN NORMALE DÖNDÜĞÜNÜ SÖYLEYEBİLİRİZ” Cumhurbaşkanı Erdoğan’a teşekkür eden Berge, “Özellikle bu anlamda Sayın Cumhurbaşkanımız, Recep Tayyip Erdoğan’ın büyük çabalarıyla artan döviz kurlarından kaynaklı belirsiz dönem en az zararla atlatılmıştır. Türkiye’de döviz kurlarının yükselmesi ne yazık ki, beraberinde enflasyonun artmasına dolasıyla da bazı ürünlerde zammın yükselmesine neden olmuştur. Şu an genel anlamda fiyatların normale döndüğünü söyleyebiliriz.” şeklinde konuştu. BERGE: BÜTÜN ÇALIŞMAMALARDA FİİLEN YANLARINDAYIZ Türkiye üzerinde oynanan ekonomik dalgalanmanın psikolojik rehaveti olduğunu dile getiren VAN ESOB Başkanı Berge, “Dolasıyla bu da herkes yansıyor. Bu konuda Van esnafımızın süreci iyi okuması gerekiyor. Psikolojik rehavete kapılmaması lazım, elimizdeki resmi verilere baktığımız da çok ciddi bir sorunun olmadığı ortadır. Bankalar da faiz oranları yüksek seviyede, biz ise esnafımıza binde 5 seviyesinden aylık olarak yıllık ise yüzde 5 oranında küçük bir faiz oranıyla kooperatiflerimizden faydalanabilirler. Biz esnaf ve sanatkârlarımız için yapılacak bütün çalışmamalarda fiilen yanlarındayız. Herkesin derdini dinlemeye çalışıyoruz. Yeter ki imkânlar dâhilinde kurumsal yetkinin bize verdiği güç ve kendi kişisel çabalarımızı da ortaya koyarak Van’ımıza, esnafımıza ve milletimize yardımcı olmaya hazırız.” görüşlerine yer verdi. “FİYAT POLİTİKALARIMIZA DİKKAT ETMEMİZ GEREKİYOR” Hükümetin kısa bir zaman diliminde doları azami bir seviye çekmesinin başlı başına güzel bir olgu olduğunu belirten Berge, “Hükümetimizin kısa bir zaman diliminde doları azami bir seviye çekmesi başlı başına güzel bir olgudur. Yaşanan belirsizlik çok büyük sorun olur algısı vardı. Ama bir iki ay içerisinde normal seviyeye oturdu. Bizim yapmamız gereken sakin bir şekilde kendimize ve halkımıza güvenerek, fiyat politikalarımıza dikkat etmemiz gerekiyor. Esnafımızın yaptığı fiyat politikaları ister istemez tüketicilerimiz üzerinde tahribat oluşturdu. Belli ürünleri ham maddesi dışardan geliyor olabilir ama bütün ürünlerde aynı şey geçerli değildir. Birkaç ürünün sıkıntısının fiyat farkını bütün ürünlere yansıtmamız doğru bir yaklaşım değildir. Bunun ile ilgili esnafımız da ilk dönemde olan belirsizliği baz alarak belli bir sıkıntı oldu. Sonradan yaptığımız denetimlerde görülüyor ki esnafımız da fiyat politikalarına dikkat ediyor. Hükümetimizin belirlediği şuan ki ekonomik dalgalanmanın önüne geçmek adına yapılan çalışmalara yine esnaf ve sanatkârlarımız öncülük ediyor.” dedi. BERGE: İNANIYORUZ, BELİRSİZLİK TAM ANLAMIYLA ORTADAN KALKACAKTIR Son olarak Van’ın ekonomisine değinen VAN ESOB Başkanı Berge, “Hayatın hemen her alanında tümdengelim, tümevarım metotları vardır. Önceki 6 ay ile şu anki günümüze bakalım. Son 6 ayın tümdengelim ve tümevarım metoduna bakalım. Bu 6 ay içerisinden ülkemiz, esnafımız, vatandaşımız ekonomik dalgalanmanın verdiği tahribat ile ani bir rehavete kapıldı. Şu an ki verilere baktığımız zaman her geçen gün Van’ımız açısından ekonomik belirsizliğin değil, ekonomik olgunun güzel olduğunu görüyoruz. Biz şuna inanıyoruz ki bir kaç ay sonra bu belirsizlik tam anlamıyla ortadan kalkacaktır. Hükümetimizin aldığı önlem politikaları bunu gösteriyor. Biz bu anlamda hükümetimize, özellikle Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a, VAN ESOB’a bağlı 19 odamız, yaklaşık 20 bin esnafımız ve 4 kooperatif adına kendisine çok teşekkür ediyoruz.” Diyerek sözlerini tamamladı. TAKVA: ŞEHRİMİZDE GÜNÜ BİRLİK RUTİN TİCARET CANLI Van’ın sürekli büyüyen ve göç alan bir şehir olduğunu ifade eden Van Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, “Özellikle istihdam alanında bu gelişmeyi ve göçü karşılamayacak bir düzeyde olduğundan insanlar kendi işlerini kurmaya başladılar. Bizlerde özellikle insanlara iş aramayın il kurum yönünde bir perspektif oluşturmaya çalışıyoruz. Dolayısıyla kriz döneminde bile olsa bütün zamanlarda olduğu gibi son 10 ay içerisinde de açılan iş yeri sayısının kapanan iş yeri sayısından 3 kat daha fazla olması şehrimizde günü birlik rutin ticaretin canlı olduğunu gösteriyor. Doğu Anadolu bölgesi her zaman iyi bir pazar olma özelliğini koruyor. 2013’ten bu yana görevde oluğumuz süre boyunca kapanan iş yeri sayısı hiçbir zaman açılan iş yerinden fazla olmamıştır. Bu da bizim girişimciliğe verdiğimiz önemle ilgilidir.” Dedi. “EKONOMİK KRİZ YATIRIM PLANLARINI OLUMSUZ ETKİLİYOR” Yaşanan krizle birlikte esnafın etkilenme durumun mümkün olduğunu kaydeden Takva, “Özellikle döviz kuruna bağlı olarak artan hammadde fiyatları ister istemez piyasada ekonomik bir daralmaya ve fiyat artışına neden oluyor. Örneğin petrol ürünlerine veya nakliyeye gelen zamlar enerji maliyetlerinde ki artışta ister istemez piyasalarda yüksek fiyatı zorunlu hale getiriyor. Bu durum pazarın daralmasına aynı zamanda tüketicilerin alım gücünde yavaşlamaya yol açıyor. Tüm bunlara bağlı olarak ortaya çıkan sıcak para akışı doğrudan işletmelerimizi ve firmalarımızı olumsuz etkiliyor. Yine kamudan alacağı olan firmaların kamudaki alacaklarını tahsil etmekte sıkıntı yaşıyor. Bu da piyasadaki sıcak para arzının daralmasına yol açıyor. Ülkemizde döviz kuruna bağlı olarak meydana gelen ekonomik krizden işletmelerimizi doğrudan etkileniyor. Aynı zamanda bu istihdam ve yatırım planlarını da doğrudan olumsuz etkiliyor.” İfadelerine yer verdi. TAKVA: KAMU YATIRIMLARINA DEVAM EDİLMELİDİR Yaşanan krizi en az zararla çıkmak için önemli adımların atılması gerektiğine vurgu yapan Takva, “Öncelikle yatırım planlarını gözden geçirip doğru bir strateji belirlememiz gerekiyor. Herkesin kendi imkânları çerçevesinde daha fazla üretip daha fazla çalışma anlayışı içerisine girmesi gerekiyor. Ancak bu şekilde bu kriz sürecini atlatmamız mümkün olabilir. Bu arada bankalarında bu süreci düşük faizli finansmanla desteklemesi gerekiyor. Aynı zamanda da kamuda da ciddi bir tasarruf sağlanarak oluşacak kaynağın serbest piyasaya enjekte edilmesi bir çözüm olabilir. Enerjide, sağlıkta, dışa bağımlılığı azaltacak stratejik yatırımlara öncelik vermemiz gerekiyor. Bunlar gibi tüm sektörlerde yerli üretimi teşvik edici politikalara ihtiyacımız var. Yine Van özelinde baktığımızda İran’la olan ticaretimizin önündeki engellerin hızlı bir şekilde kaldırılması gerekiyor. Özelikle sınır ticaretine konu olan malların kapsamı genişletilmeli, üre ve ürün kotaları ortadan kaldırılmalıdır. Yine kriz bahanesi ile ilimizde yürütülen ve planlanan kamu yatırımlarına hız kesmeden devam edilmelidir.” Şeklinde konuştu. İŞTE VAN VE İLÇELERİNDE ‘TESCİL (YENİ KAYIT) VE SİCİL TERKİN’ SAYILARI TERKİN TESCİL VAN BAKALLAR VE MANAVLAR ODASI 60 146 VAN ŞOFÖRLER VE OTOMOBİLCİLER ODASI 147 348 VAN TERZİLER, KONF. GİYİM SNT. ODASI 38 152 VAN DEMİRCİLER, TORNACILAR, TAMİRCİLER ODASI 36 156 VAN MARANGOZLAR, MOBİLYACILAR ESNAFLAR ODASI 33 65 VAN BERBERLER KUAFÖRLER ESNAFLAR ODASI 29 133 VAN LOKANTACILAR, FIRINCILAR ESNAFLAR ODASI 31 142 VAN KAHVECİLER VE KRAATHANECİLER ODASI 22 75 ERCİŞ ŞOFÖRLER VE OTOMOBİLCİLER ODASI 2 61 ERCİŞ TERZİLER, BAKKALAR, LOKANTACILAR 12 104 ERCİŞ AĞAÇ DEMİR İŞLERİ 3 19 ERCİŞ BERBERLER, KAHVECİLER 7 21 GEVAŞ ŞOFÖRLER, OTOMOBİLCİLER 27 57 GEVAŞ ESNAF SANATKÂRLAR ODASI 20 46 ÖZALP ŞOFÖRLER ODASI 23 40 GÜRPINAR ESNAF ODASI 8 44 ÇALDIRAN ESNAF SANATKÂRLAR ODASI 36 61 MURADİYE ŞOFÖRLER OTOMOBİLCİLER ODASI 20 21 MURADİYE ESNAF SANATKÂRLAR ODASI 7 29 GENEL TOPLAM 564 1720