Kayıt dışı çalışanların sayısı her ne kadar geçtiğimiz yıllara göre ciddi anlamda gerilese de halen istenilen seviyede değil. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan son Hanehalkı İşgücü İstatistikleri'ne göre bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı temmuzda geçen yılın aynı dönemine göre 1,7 puan artarak yüzde 36'ya yükselmiş durumda. Bu da her 3 çalışandan birinin kayıt dışı çalıştığı anlamına geliyor. Söz konusu rakam ile istihdam edilen yaklaşık 29 milyon kişi üzerinden yapılan hesaplamada 10 milyona yakın kişinin kayıt dışı çalıştığı ortaya çıkıyor. İşte bu yüzden ekonomi yönetimi çalışma hayatındaki kayıt dışılığın önüne geçmek için bir dizi önlem ve tedbirin yer aldığı planı devreye almak için harekete geçti. DENETMEN SAYISI ARTIYOR Bu kapsamda ilk atılacak adım ise sosyal güvenlik sistemleri üzerinden yapılan denetim uygulamalarının geliştirilerek çeşitlendirilmesi olacak. Ayrıca kurumda görev yapan sosyal güvenlik denetmeni sayısı da arttırılarak, denetimler konusunda kurumlar arasında yapılan işbirlikleri daha da kuvvetlendirilecek. GELİRE ÇAPRAZ SORGU Öte yandan kayıt dışının yoğun olduğu alanlarda ise Gelir İdaresi Başkanlığı ile birlikte ortak denetimler gerçekleştirilecek. GİB'ten alınan işletmelere ait matrah bilgileri SGK'nın kayıtları ile karşılaştırılıp riskli olduğu belirlenen iş yerleri tek tek nokta atışı denetime tabi tutulacak. Her sektör için aynı yöntem de izlenmeyecek. Kayıtlı istihdamın arttırılmasının güç olduğu sektörler ayrıca belirlenerek, bu sektörlerin özelliğine uygun kayıt altına alma uygulamaları geliştirilecek. KAYITLI İSTİHDAMA TEŞVİK Kayıt dışının yoğun olduğu inşaat ve turizm sektörleri ile küçük ölçekli işletmelere yönelik ise kayıtlı istihdamı özendirici politika ve uygulamalar geliştirilmesi için yapısal düzenlemeler gerçekleştirilecek. Bu alanlarda yıl içerisinde risk analizi yapılarak denetim ve rehberlik faaliyetleri de planlanacak. BİLGİLENDİRME ÇALIŞMALARI BAŞLIYOR Küçük ölçekli işletmelerde kayıtlı istihdamın teşviki amacıyla TESK ve TOBB’dan da destek alınacak. Bu kurumlarla yapılan işbirliği sonrası belirlenen illerde bilgilendirme ile farkındalık faaliyetleri gerçekleştirilecek ve 2019 yıl sonuna kadar ülke genelinde ilgili taraflara sosyo kültürel kanallar da kullanılarak sosyal güvenlik hak ve hükümlülükleri hakkında bilinçlendirme çalışmaları yapılacak. Ayrıca Kayıtlı Kadın Girişimciliğin ve Kadın İstihdamının Arttırılması ve Sürdürülmesi Projesi de (WOMEN-UP) hayata geçirilecek. MAAŞI AZALAN ÇALIŞANA MESAJ Plan kapsamında atılacak adımlardan en önemlisi ise özel sektörde çalışan sigortalıların prime esas kazancına yönelik olacak. Sigortasız yani kayıt dışı çalıştırılmadan sonra çalışanların en büyük sorunu olarak da bilinen asgari ücretten yüksek ücret aldığı halde, işveren tarafından haberli ya da habersiz habersiz düşük ücret üzerinden sigortalı gösterilmesine karşı çalışan bilgilendirilecek. İŞVERENE UYARI MEKTUBU Yapılan analizler sonucunda doktor, mühendis, avukat, sporcu ve öğretmen meslek gruplarındaki sigortalıların kazançlarında eksik bildirdiği tahmin edilen işverenlere yönelik uyarı amaçlı mektup gönderilecek. Bu kapsamda mağdur olan çalışanlara da elektronik ortamda bilgilendirme yapılacak. ÇİFTÇİ VE MEVSİMLİK İŞÇİYE ÖZEL PRİM ÖDEME TAKVİMİ Çiftçiler ve mevsimlik tarım işçileri gibi yılın belli dönemlerinde gelir edenlere yönelik özel prim ödeme takvimleri çıkarılacak. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nde yapılacak değişiklik ile tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların prim ödeme süreleri hasat dönemlerine göre yeniden belirlenecek. KAYNAK: YENİŞAFAK