ŞEHRİVAN HABER: HAMİT KARAKUŞ/GÜLÜZAR ORUÇ- 2019 yılında yürürlüğe giren plastik poşet kanunuyla birlikte, marketlerde poşetler artık ücret karşılığında verilecek. Poşet kanunu, TBMM genel Kurulu’nda kabul edilerek, yasalaştı. Perakende satış noktalarında plastik alışveriş poşetleri tüketiciye minimum 25 kuruştan satılacak. Yılbaşı itibariyle yürürlüğe giren plastik poşet kullanımının ücretli olması yasası, halk arasında tartışmalara ve fikir ayrılıklarına neden oldu. Bazı vatandaşlar 25 kuruşluk ücreti çok buldu. Ancak özellikle son yıllarda dünyanın pek çok ülkesinde yasaklanan poşet kullanımı, uzun vadede doğayı korumak için atılmış önemli bir adım olarak görülüyor. Aynı konuyu Van’dan da uzmanlar ve vatandaşlar Şehrivan’a değerlendirdi. Uygulamanın doğru olduğunu vurgulayan Vanlılar, buna rağmen parayla satılan poşetlerle doğanın kirlenmeye devam edeceğini belirtti. Bazı vatandaşların olumlu bulduğu parayla satılması konusunda bazı vatandaşlar ise “Kesinlikle paralı olmamalı” yorumunu yaptı. Değerlendirmelere bakılırsa, poşetin paralı olması Türkiye genelinde vatandaşlar arasında bir tartışma yarattığı gibi Vanlıları da ikiye böldü. PLASTİK POŞET UYGULAMASINI ÇEVRECİLERE SORDUK 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle uygulamaya konulan marketlerde poşetin 0,25 kuruştan satılması uygulaması başlatıldı. İlk birkaç gün boyunca yüzde 50’ye yakın tasarruf sağladığı açıklanan bu uygulama bir taraftan da tüm Türkiye’nin en çok konuştuğu konu oldu. Günlerdir kamuoyunun tartıştığı poşetin para ile satılması meselesi konuşulmaya devam ederken, aynı konuyu bir de Vanlı’lar Şehrivan aracılığı ile dile getirdi. Şehrivan Gazetesi olarak 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe giren plastik poşet kullanımının ücretli olması yasası, halk arasında tartışma konusu olmasının yanı sıra, plastik poşetlerin doğaya verdiği zararları ve günümüzde poşet kullanımı en aza indirmek adına atılan bu adımı Van Gölü Aktivistleri ve Van Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık’a sorduk. AKTİVİSTLER: İYİ BİR BAŞLANGIÇ Van Gölü Aktivistleri, plastik poşetlerin marketlerde 25 kuruşa satılması başlangıç için güzel bir uygulama olduğunu ifade etti. Aktivistler, “Özellikle devlet eliyle böyle bir karar verilmesini, doğaya verilen önemin arttığına işaret ediyor. Bu konuda çalışan STK’lar, çevreciler ve doğaseverlerin bir başarısı olarak gördüğümü ifade etmek istiyorum. Özellikle alınan 25 kuruşun 15 kuruşu 'Geri Kazanım Katılım Payı' olarak Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına yatıracak. Kalan 10 kuruşluk bedel ise plastik poşetlerin maliyetidir. Bütçeye kalacak paralarla; altyapı sıfır atık bisiklet yolları yürüyüş yolları gürültü bariyerleri, arıtma tesisleri yapılacağı açıklanıyor. Yeterli bir adım mı? Değil elbet ama gelecek ve doğa namına iyi bir başlangıç olduğunu düşünüyorum.” diye konuştu. KALÇIK: ALINAN KARAR ÖNEMLİ AMA… Alınan kararın çok önemli olduğunun altını çizen Van Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık, “Alınan karar çok önemli bir karardır, hayati bir karardır. Hayatımızı karartan, doğamızı mahfeden en temel neden, plastiklerdir. Böyle bir karar alınması çok önemlidir. Ama bu karar alınırken aslını kaybetmektir. Kapitalist anlayışının bir sonucudur. Hayatı bu kadar karartan kapitalist üretim şeklinden kaynaklı bir durumdur. Plastik poşeti parayla alırken doğaya salınmıyor mu? Neden peki poşet parayla alınınca doğaya salınmasın da kıymeti azalıyor mu? Üretene değil de neden tüketiciye yansıtılıyor? Mesela, yüzlerce pet şişeleri hayatımızın hemen hemen yüzde doksanına yakın her şey plastiktir. Bu üreticilere neden bir şey söylenmiyor, bu tür şeylerden neden vazgeçilmiyor? Bu sürekli tüketiciye yansıtılıyor. Kabul edilecek bir durum değil. DOĞA PARAYLA ALINAN POŞETLE KİRLENMEYE DEVAM EDECEK “Yani bu plastiğin bu kadar zararlı olduğunu bilinen bir olayda hayatımızda ki varlık nedeni olan suyu dahi onun içine koyuyorsak, yetkililer bunun için tedbir alamıyorsa, bir poşeti 25 kuruşa parayla kirletmek gibi ortaya çıkmışsa bu bir vahşettir. Bu kolalar ve içeceklerde içerisinde bu sıkıntının. Hayattaki kullandığımız bütün materyallerin plastiğe dönüştürülmesi, üreticilerle ilgili herhangi bir tedbir alınmaması bir kararla işte bir poşet 25 kuruşa diyerek böyle yapılması kabul edilecek bir durum değil. Doğamızın bu kadar kirletildiği bir dönemde, katledildiği bir dönemde, kalitesiz kömürlerin, küresel ısınmanın bu boyuta gelmesi olduğu bir yerde sadece 25 kuruşluk poşetlerle gündemi değiştirmeleri, sadece insanların aklıyla oynamaktır, aptal yerine koymaktır.” dedi. KALÇIK: POŞET DIŞINDA ÜLKE OLARAK DAHA BÜYÜK SORUNLARIMIZ VAR Ülke de daha büyük sorunların olduğunu ifade eden Kalçık, “Ülkemizde çok büyük sorunlar var, nükleer santraller var, fosil yakıtlarla zehirleniyoruz, su gazıyla zehirleniyoruz. Böyle tedbirsiz kalan bir hükümet sadece popülizm bir yaklaşımla insanlara dalga geçer gibi bir poşeti 25 kuruşa satarak sanki bu sorunu çözmüş oluyor. Oysa normal bir pet şişesi doğa da beş yüz yıl boyunca etkisi kalıyor. Ülkemizde bu sorunlar yaşanıyorken yaptıkları sadece gündem değiştirmektir. Betonlaşmanın bu kadar çok olduğu bir yerde, yeşilliğin olmadığı bir yerde, GDO’lu ürünlerin kullanıldığı bir yerde, hepimizin kanserle yüz yüze olduğumuz bir dönemde sadece çevreci gibi görünmek, poşeti 25 kuruşa tüketiciye yüklemek kapitalistlere destek sunmanın dışında başka bir şey değildir.” dedi. KALÇIK: TÜKETENLERE DEĞİL, ÜRETENLERE TEDBİR ALINMALIDIR Kalçık, son olarak; “Mesela Van’ın en temel sorunu, hepimizin kanserle yüz yüze olduğumuz kalorisi küçük, doları düşük kömürlerden kaynaklı bir durumdur. Bununla ilgili bir çözüm bulunmazken sadece popülist bir yaklaşımla poşet 25 kuruş oda gariban tüketiciye ödetmek. Bu kabul edilir bir durum değil. Ama eğer gerçekten plastiğin doğayı kirlettiği herkes tarafından kabul edilen bilimsel bir gerçektir. Bu gerçek karşısında sağlıklı, radikal tedbirler almayıp, sadece gündemi değiştirip, halkı oyalamanın bir soruna çözüm olmadığı gibi, sorunlarda her gün boyutlanarak büyüyeceğinin pratiğidir. İğrenç olan bu ürünü doğadan gerçekten kurtarmak istiyorlar ise, fosil yakıtlarının, petrol yakıtlarını minimize edilerek önüne geçilmesi gerekiyor. Bu tür olaylarda tüketenlere değil, üretenlere tedbir alınmalıdır.” diye konuştu. VATANDAŞ BU KONUDA NE DÜŞÜNÜYOR Hükümet tarafından 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle aldığı karar ile plastik poşetlerin ücretli olarak satılması, Vanlı vatandaşların bu konuda ne düşündüğünü Şehrivan Gazetesi olarak sizler için derledik. POŞETLERİN PARA İLE SATILMASININ BİR FAYDASI OLACAK MI? Hükümetin plastik poşet kısıtlaması ve bunu ücretli olarak satılması konusunda attığı adımı üzerine düşünülmesi gerektiği ifade eden Ömer Faruk Kaplan adlı vatandaş, “Öncelikle toplumumuzun son zamanlarda üzerine düşündüğü olaylardan birisi poşetlerin ücretli olarak satılması konusudur. Peki, poşetlerin ücretli satılması ne kadar yararlı bir etkinlik olacak sahi eleştiri mizahı ile çekilen videolarda ya da sosyal medyada capslerde görüyoruz. Poşetlerin para ile satılmasının bir faydası olacak mı, geniş bir perspektiften bakmamız lazım. Poşetler her alışverişin olmazsa olmazı alınacak kullanılacak ve tekrar doğaya çöp olarak atılıp zarar verici bir hale gelecek maalesef acı ama gerçek tablomuz budur.” dedi. YALÇIN: POŞETLERİN ÜCRETLİ SATILMASI CAYDIRICI OLACAKTIR Plastik poşetlerin ücretli olarak satılması doğa için gerekli bir uygulama olduğunu belirten Übeyt Yalçın adlı vatandaş, “Dışardan bakıldığında her ne poşetlerin para ile satılması uygulaması ile ilgili kötü ve karamsar bir uygulama gibi görünse de aslında poşetlerin doğaya atılması ve tabiata zarar vermesi açısından caydırıcı bir nitelik taşımaktadır. Nitekim bununla ilgili çeşitli eleştiriler ve sosyal medyada capsler yapılmış olsa da doğal tabiat dengesini ve canlı yaşamına katkı sunmak adına gayet yerinde bir karardır.” diye konuştu. SAYGIN: POŞET KULLANIMINA KARŞI BİR BİLİNÇ OLUŞTURULMALI Plastik poşet ücret karşılığı satılmasını yanı sıra farklı alternatiflerin bulunmasından yana olduğunu ifade eden Erol Saygın adlı vatandaş, “Plastik poşet kullanımına karşı bir bilinç oluşturmak istiyorsak, plastik poşet kullanımına karşı farklı uygulamalar bulmamız gerekiyor. Plastik poşet getirenlere ödül uygulaması yapılabilir, bunu geri dönüşüm sağlayarak doğaya zarar vermeyebiliriz. Bu şekilde yapılacak bir uygulama teşvik niteliği taşıyacaktır. Plastik poşetlerin direk ücretli yapmaktansa, farklı uygulamaları ve insanları bilinçlendirmek daha mantıklı olacaktır. Yani plastik poşetlerin ücretli yapılması özellikle bu dönemde vatandaşa maliyetten başka bir şey katmayacaktır.” dedi. SAĞLAM: 25 KURUŞTAN ALINAN POŞET DOĞAYA ATILMAYACAK MI? Plastik poşetlerin ücretli yapılmasıyla çevreyi korumayacağı vurgusu yapan Kader Sağlam adlı vatandaş, “Plastik poşetlerin ücretli yapılması çözüm değil, insanların maliyetine ekstra ücret bindirmektir. Poşetlerin ücretli yapılınca doğaya poşetler atılmayacak mı, yani insanlar 25 kuruşa aldığı plastik poşeti doğaya atmayacak mı? Burada plastik poşetlerin ücretli yapılması doğaya bir etkisi olacağını kanaatindeyim, aksine olağan düzenin aynı devam edeceğini düşüncesindeyim. Plastik poşetlerin ücretleri yapılması yanı sıra alternatif uygulamalar bulunması lazım.” diye konuştu. BİLİNÇ: POŞET UYGULAMASINI DOĞRU BULMUYORUM Plastik poşetin 25 kuruştan satılması uygulamasını doğru bulmadığını ifade eden Samet Bilinç adlı vatandaş, “Başlatılan ücretli poşet uygulamasını doğru bulmuyorum. 25 kuruşluk ücret karşılığı satılan poşetin doğa ile ilgilisi olduğunu kesinlikle düşünmüyorum. 25 kuruşa satılan poşetin en azından geri iadesi gibi bir uygulamayla yapılması doğa ile ilgisi olduğunu düşünebiliriz. Günümüzde tüketim olarak baktığımız her ürünün plastikten olması onlarla ilgili tedbir alınmaması sadece poşet üzerine bir uygulama yürütmesi açıkçası bana samimi bir uygulama gelmiyor. Bu uygulamanın gözden geçirmekte fayda var.” dedi. ÖNAY: AVRUPA ÜLKELERİNİ ÖRNEK GÖSTERDİ Türkiye’de günlük olarak 50 milyon poşet kullandığını ifade eden Mustafa Önay adlı vatandaş, “Doğamıza büyük bir zararı bulunan naylon poşetlerin ücretli satılmasını her yönden doğamız için sağlıklı buluyorum. Bu uygulamadan önce marketlere gittiğimizde ihtiyaç fazlası poşet alıyorduk ve o poşetlerle işimiz bittiğinde de çöpe atabiliyorduk. Lakin bizim gördüğümüz o poşetin ömrü sadece marketten çöpe gidene kadardır. O süreçten sonrası ise doğaya zarardır. Uygulamayı başarılı buluyorum. Çoğu Avrupa ülkesi yıllar önce bu uygulamaları yaptırmaya başlamıştı. Marketlere gittiğimizde artık ihtiyacımız olduğu kadar poşet alacağız. Almak istemeyenler alışveriş torbaları da alabilirler kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Hiç bir şey çevremizden ve doğamızdan daha önemli olmamalı. Zira insan yaşadığı Dünya’nın çöplüğe dönüşmesini istemez.” diye konuştu. “KALDIRILMASINI İSTİYORUM” Poşet para ile satılmasındaki amacın tam olarak anlam vermediği dile getiren ismini vermek istemeyen adlı vatandaş ise, “Bu uygulama neden yapıldı ya da hangi amaçla yapıldığını bilmiyorum. İnsanların bu kadar zor geçindiği bir dönemde poşetlerin ücretli yapılmasındaki amaç ne anlamakta zorluk çekiyorum. Bu uygulamanın yapılması doğru bulmuyorum. Kaldırılmasını istiyorum.” diye ifade etti. POŞET KANUNU; Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda farklılık Yapan yasa 'da bulunan planlama ikazınca, 1 Ocak 2019'dan itibaren plastik alışveriş poşetleri minimum 25 kuruştan satılacak. Plastik poşetleri ücretsiz veren satış noktalarına, kapalı satış kısmının her metrekaresi amacıyla 10 lira idari para cezası kesilecek.MADDE 1- 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “h) Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi için uyulması zorunlu standartlar ile vergi, harç, katılma payı, yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki, geri kazanım katılım payı, plastik poşet ve plastik ambalaj kullanımının azaltılması, depozito uygulaması, emisyon ücreti, kirletme bedeli ve kirliliğin önlenmesine yönelik teminat alınması ve karbon ticareti gibi piyasaya dayalı mekanizmalar ile ekonomik araçlar ve teşvikler kullanılır. Bu hususlara ilişkin idari ve teknik usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.” KURUM: MEYVE, KARGO VE KURU TEMİZLEME POŞETLERIİNDEN ÜCRET ALINMAYACAKKurum, "Biliyorsunuz dün itibariyle kanun, Resmi Gazete'de yayınlandı. 1 Ocak 2019 itibariyle plastik poşetlerimiz ücretli hale geliyor. 25 kuruş ücret alacağız. Yıllık 30-35 milyar adet poşet kullanımını, kişi başı bu 440 adete geliyor, bunu inşallah en kısa zamanda düşürmeyi hedefliyoruz. O manada, çevreyi korumak adına, plastik poşetlerin ücretlenmesi bizim için büyük önem arz ediyor ve inşallah 2019 itibariyle başlamış olacağız. Artık eski pazar çantalarımıza, filelerimize hep beraber dönmek istiyoruz. Diğer taraftan pet şişe, metal şişe, cam şişe, karton kaplara, plastik kaplara ilişkin de yine bir uygulama geliyor. Bu uygulamayla birlikte bunu piyasaya süren firmalar, bu işlerin toplanmasına ilişkin bakanlığımıza bir bedel yatıracaklar. Pet şişe başına, cam şişe başına... Biz de bunların toplanması ile sıfır atık sisteminde geri dönüşümüne ilişkin bir sistem kurup, bu sistemde harcayacağız. Sıfır atık sistemiyle 2023 yılında yıllık 20 milyar lira tasarruf sağlamayı öngörüyoruz. Ve vatandaşlarımızı, gençlerimizi, çocuklarımızı, yaşlılarımızı da bu kampanyamıza güçlü bir şekilde davet ediyoruz." dedi. BAKAN KURUM: POŞET KULLANIMI YÜZDE 50 AZALDI Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, "4 günlük uygulama sonucunda plastik poşet kullanımı yaklaşık yüzde 50 azaldı." dedi. Kurum, Ankara Sanayi Odasında düzenlenen "Çevre Mevzuatı Kapsamında Farkındalığın Artırılması" toplantısında konuştu. Atıkların geri toplanması ve plastik poşetlerin ücretli olmasına ilişkin önemli bir düzenleme yapıldığını belirten Kurum, 1 Ocak'tan itibaren uygulamanın hayata geçtiğini hatırlattı. Kurum, bu süreçte vatandaşın, sivil toplum örgütlerinin ve milletvekillerinin verdiği destekle ilgili taraflara teşekkürlerini iletti. Süreçle ilgili kısa bilgi veren Kurum, "4 gündür bu uygulamaya geçildi ve görüyoruz ki plastik poşet kullanımı yaklaşık yüzde 50 azalmış durumda. Biz 2019'dan önce yıllık 30-35 milyar plastik poşet tüketiyorduk. Kişi başı 440 olan plastik poşet kullanımını çok yakın zamanda yüzde 90 oranında azaltarak 2025 yılında inşallah 40 adete düşürmeyi hedefliyoruz. Uygulamanın geçmesiyle birlikte de bu kullanım yaklaşık yüzde 50 azalmış durumda." ifadesini kullandı. "TOPLANMASI NOKTASINDA ÇOK BÜYÜK SORUNLAR YAŞIYORUZ" Kurum, plastik poşetlerin geri toplanma oranının yaklaşık yüzde 1 olduğuna değinerek "Niye derseniz, plastik poşetlerin geri toplamından üretilme maliyeti, yaklaşık normal maliyetin 100 katı fazla. Dolayısıyla hiçbir üreticimiz bu plastik poşetleri toplayıp, yeniden üretmek işine gelmiyor. Dolayısıyla toplanması noktasında çok büyük sorunlar yaşıyoruz." değerlendirmesinde bulundu. Plastik poşetlerden 25 kuruş alındığını anımsatan Kurum, "25 kuruşun zaten 10 kuruşu üretim maliyeti, 15 kuruşunu da Bakanlık, bu atıkların geri toplanması, çevreye ve doğaya olan hizmetlerin artırılması noktasında bir kaynak olarak kullanacak." açıklamasında bulundu. POŞETLER NERELERDE ÜCRETLİ OLACAK? Yeni yılda manav, ekmek ve şarküteri reyonlarında poşet ücretsiz olacak. Diğer ürünlerde ise plastik alışveriş poşetleri bugün itibariyle en az 25 kuruşa satılacak. Poşet satışı alışveriş fişinde de yer alacak. 1 Ocak itibariyle marketlerde ekmek, sebze, meyve, peynir, zeytin, hayvansal gıda gibi açıkta satılan gıdaların hijyenini korumak amacıyla kullanılan çift kat kalınlığı 15 mikron ve altında olan, 500350 milimetreden küçük poşetler ise ücretsiz olmaya devam edecek. Ayrıca, tekstil alışverişlerinde verilen çok kullanımlık poşetler, petshoplardaki canlı sucul hayvan satışında ve bazı bitkilerin satışında kullanılan sapsız poşetler, kuru temizleme, lostra ve benzeri iş yerleri gibi sadece hizmet verilen fakat ürün satışı gerçekleştirmeyen yerlerde verilen poşetler, kargo poşetleri ile gümrüksüz mağazalarda kullanılan uzaktan satışlar dahil ücretsiz olmaya devam edecek.