ŞEHRİVAN ÖZEL-ÖMER FARUK TOKTAŞ/SONER İZGİ- Son dönemlerde yeniden dizayn edilen ve farklı bir yapıya kavuşan Sağlık Bakanlığı bir önemli hizmeti daha başlattı. Son 10 yılda kente önemli sağlık yatırımları yapan bakanlık bir önemli yatırımın daha merkezi olarak Van’ı seçti. Bir milyonu aşan nüfusu ve bölge kentlerinin tamamına da hitap etmesi nedeniyle sağlıkta yükün yoğun olduğu kentte Sağlıklı Hayat Merkezleri adı ile 3 sağlık merkezi kuruldu. İkinci ve üçüncü sağlık hizmetleri vermek için kurulan Sağlık merkezleri, bakanlık tarafından, “Sağlığa yönelik risklerden birey ve toplumu korumak, sağlıklı hayat tarzını teşvik etmek, birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirmek ve bu hizmetlere ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla kurulan çok amaçlı yapılar” olarak kurulurken bünyesinde sayısız önemli hizmeti vererek vatandaşa umut oluyor. Beslenme danışmanlığında çocuk danışmanlığına, kadın sağlığı ve danışmanlığı hizmetlerinden kanser erken teşhisine kadar sayısız bir çok hizmetin verildiği bu merkezler adeta özel hizmetler veren birimler olarak çalışmaya başlarken Şehrivan, o merkezleri sağlığın başındaki isimlerden dinledi. İl Sağlık Müdürü Doç. Dr. Mahmut Sünnetçioğlu, vatandaşı tamamıyla ücretsiz ve hastalıkları önlemede etkin olan bu merkezlere davet ederken, İpekyolu Sağlıklı Yaşam Merkezi Sorumlu Hekimi Uzman Doktor Dicle Bora bu merkezlerde verilen hizmetleri tek tek anlattı. Hastanelerden sıra almak için oluşturulan 182 randevu sisteminin çoğu zaman yoğun çağrılarla karşı karşıya kaldığı ve vatandaşların hasta olduktan sonraki 2. ve 3. Basamak sağlık hizmetlerini almak için uğradıkları hastanelerdeki yoğunlukların önüne geçmek için Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılan Sağlıklı Hayat Merkezi projesi pilot şehir olarak seçilen iller arasında bulunan Van’da da tüm hızıyla devam ediyor. Sigara Bırakma Merkezi’nden Kanser Erken Teşhis ve Tarama merkezine, psikolojik destek biriminden aile danışmanlığı birimi gibi özel kuruluşlarda oldukça uçuk fiyatlara alabileceğiniz daha birçok hizmeti tamamen ücretsiz bir şekilde sunan Sağlıklı Hayat Merkezleri sundukları bu hizmetlerden Van Halkının faydalanmasını bekliyor. O HİZMETLERİ ŞEHRİVAN’A ANLATTILAR Bu merkezlerde Şehrivan’ı ağırlayan ve merkezlerin rolü ile ilgili açıklamalarda bulunan İpekyolu Sağlıklı Hayat Merkezi Sorumlu Hekimi Uzman Doktor Dicle Bora sağlıklı yaşam merkezleri ile hastalığa değil sağlığa yatırım yapıldığını ve asıl amaçlarının insanların hasta olmadan hastalıklara karşı kendilerini korumak için hizmet sunduklarını belirtti. Öte yandan vatandaşların sağlıklarını korumak adına birçok hizmeti alabileceklerini vurgulayan İl Sağlık Müdürü Doç. Dr. Mahmut Sünnetçioğlu ise vatandaşları ücretsiz sunulan bu hizmetten faydalanmaya davet etti. “ASIL HEDEF TOPLUMU SAĞLIKLI TUTMAK” Sağlıklı Yaşam Merkezlerinde sunulan hizmetlere değinen Sünnetçioğlu şu şekilde konuştu: “İlimizde hastalıkların önüne geçmek ve bilinçlendirmek için acılan Tuşba ve İpekyolu Sağlıklı Hayat Merkezlerimiz hizmete girdiği günden beri 75 Bin kişiye ulaştı. Koruyucu hekimlik ve 1. basamak sağlık hizmetlerinde toplumu sağlıklı tutmak asıl hedefimiz olmalı. Bir toplumda hastalık yükünü azaltmak için koruyucu sağlık hizmetini güçlendirmek gerekiyor. Her yaşta kişinin gelerek ücretsiz bir şekilde faydalanabileceği bu merkezlerimizde başlıca; Sağlıklı beslenme danışmanlığı, obezite tanısı alan kişilere sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite konularında, bireysel beslenme danışmanlığı dâhil olmak üzere bilgi, eğitim ve danışmanlık hizmetlerini vermek, Sağlıklı bireylerin fiziksel aktivitelerini düzenlemek ve hareket kabiliyetlerini artırmak için bireye özel fiziksel aktivite ve egzersiz programlarını planlamak ve uygulatmak gibi hizmetler veriliyor.” “YABANCI UYRUKLU İNSANLAR DA GELEBİLİR” Yabancı uyruklu insanlara da bu merkezde hizmet sunulduğunu belirten Sünnetçioğlu “Saydıklarımın dışında sağlıklı bireylerin; kronik hastalıklar ve risk faktörlerinin önlenmesi ve kontrolüne yönelik bireysel danışmanlık faaliyetleri, grup danışmanlık hizmetleri ve farkındalık eğitimlerini yürütmek, sağlıklı yaşlanma danışmanlığı yapmak, Bireylerin kendi hastalıklarını tanıyabilmeleri, bulguları belirleyebilmeleri ve kendileri için iyi olduğunu düşündükleri kararları alabilmeleri için sağlık okuryazarlığı hizmetlerini vermek, Kadın ve üreme sağlığı ile Kanser Erken Teşhis ve tarama (KETEM) faaliyetlerini yürütmek, Koruyucu ruh sağlığı, sigara bıraktırma, çocuk gelişimi, sosyal hizmet, risk grupları danışmanlığı gibi psiko-sosyal destek faaliyetlerini yürütmek, Ağız diş sağlığı programları ile, okul sağlığı, teşhis ve tedaviye yönelik laboratuvar ve görüntüleme, pansuman ve enjeksiyon gibi destek hizmetlerini sunmak, Bölgesindeki enfeksiyon kontrol hizmetlerini yürütmek, Yabancı uyruklu kişilere yönelik göç sağlığı hizmetlerini sunmak yine bu merkezlerimizin sunduğu hizmetler arasında yer alıyor.” Diyerek sözlerini noktaladı. “YAŞAM KALİTESİNİ YÜKSELTMEK İSTİYORUZ” Vatandaşların yaşam kalitesini yükseltmek için alışkanlıklar kazandırmayı hedeflediklerini belirten Uzman Doktor Dicle Bora ise “Sağlık Bakanlığımızca Sağlıklı Hayat Merkezlerimiz tüm Türkiye genelinde pilot bir uygulama olarak hizmet veremeye başlamıştı. Van İlimizde Erciş, Tuşba ve İpekyolu olmak üzere 3 adet sağlıklı hayat merkezimiz mevcut. İpekyolu Sağlıklı Hayat Merkezi olarak 17 Eylül 2018 tarihinde hizmet vermeye başladık. Sağlıklı Hayat Merkezi hastalığa değil sağlığa yatırım yapmaktır. Buraya gelen kişiler aslında hasta değil sağlıklı insanlardır. Bizim buradaki amacımız birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirmek. Biz birinci basamak bir kuruluşuz. Vatandaşlarımızın yaşam kalitesini yükseltmek adına alışkanlıklar kazandırmak bizim öncelikli hedefimiz. İnsanları sağlıklı yaşam biçimine ve harekete teşvik etmek, bağımlı yaşam biçimine engel olmak son olarak da kronik hastalıklarla mücadele etmek temel amaçlarımız arasında yer alıyor.” Diye konuştu. “TAM KADRO ÇALIŞIYORUZ” Bünyelerinde barındırdıkları hizmetleri sunan personeller hakkında bilgi veren Bora “İpekyolu Sağlıklı Hayat Merkezi olarak 18 tane aktif polikliniğimiz hizmet vermekte 52 personelimiz var, bunlar arasında 5 doktor, 2 psikolog, 2 sosyal çalışmacı, 2 diyetisyen, 1çocuk gelişim uzmanı, 1 fizyoterapist, 25 ebe-hemşire, 1 diş hekimi, 3 radyoloji teknikeri, 1 sağlık memuru, 7 diğer sağlık personelleri var. Burası Sağlık Bakanlığına bağlı hizmet yürüten devletin ücretsiz bir kurumudur. İnsanlar ücretsiz olduğundan ziyade bazen belli bir ücret karşılığında burada hizmet verildiğini düşünüyorlar. Bunun tama aksine tamamıyla ücretsiz bir şekilde hizmet veren Sağlık Bakanlığı’nın birinci basamak kuruluşları arasında yer alan bir merkeziz.” Diye ekledi. “BİZE OLAN RAĞBET ARTSIN İSTİYORUZ” Bazı polikliniklere çok büyük rağbet olduğunu ve bunu tüm birimlere yaymak istediklerini belirten Bora “Afiş ve broşür basımları yaparak ulaşabildiğimiz kadar insana ulaşıp onları bilinçlendirmek adına çalışmalar yaptık. Ama bunun yetersiz kaldığını görmekteyiz; insanlara birinci basamak sağlık hizmetinin neden önemli olduğunu ve bunun nasıl bir işleyişe sahip olduğunu anlatmamız gerekiyor. Bazı polikliniklerimize gerçekten çok büyük rağbet var. Örneğin Sigara Bırakma Merkezimiz randevu sistemi ile çalışıyor ve oldukça da yoğun bir şekilde hizmet veriyor. Hemşiremiz gelen kişilerin ön görüşmesini yapıyor, karbon monoksit ölçümlerini yapıyor ve kayıtlarını alıyor daha sonra doktor bey danışmanlık hizmeti veriyor. İlk gelen kişinin danışmanlık hizmeti ortalama 40-45 dakika sürüyor ve iki hafta ara ile bu kişileri hemşire hanım arayıp kontrollerini sağlıyor. Asıl olan bu noktada hastanın kurumumuza sigarayı bırakma adına kararlı bir şekilde gelmesi iken destekleyici olarak devletimiz ücretsiz olarak nikotin bantları veriyor.” İfadelerini kullandı. “HASTALIKLARIN ÇOĞU DAHA ÖNCEDEN ÖNLENEBİLİR” İnsanların zamanında bilinçlendirilmesi ile hastalıkların büyük çoğunluğunun önüne geçebileceklerini belirten Bora “Birinci basamak sağlık hizmeti demek insanların hastanelere müracaat etmeleri gereken bir rahatsızlık olmadan önce sağlıklı iken tedavi uygulamak demek oluyor. Örneğin bir insanın sigarayı bırakmasına destek olarak ileride yaşayabileceği rahatsızlıkların önüne geçmek bizim amaçlarımız arasında yer alıyor. Eğer siz birinci basamağı siz sağlam bir yerde tutarsanız ikinci basamak ve üçüncü basamak dediğimiz hastanelere ve üniversitelere gitmesine gerek kalmayacak. Siz bir insanın beslenmesi ile alakalı zamanında programlar oluşturup kendisinin sağlıklı beslenmesi için gerekeni yaparsanız onun ileride yaşayacağı diyabet ve obezite gibi sorunların çok önceden önüne geçmiş olursunuz.” Diye konuştu. “TAMAMEN ÜCRETSİZ HİZMETİMİZ HERKESE ULAŞMALI” Hizmete girdikleri günden bu yana etkileşim kurdukları sayılara değinen Bora “Buraya gelen insanlarımızın sayısını her ay düzenli bir şekilde birimlerimiz ile alakalı ayrı ayrı kategorize ederek Sağlık Bakanlığımıza iletiyoruz. Uygulama pilot bir uygulama olduğu için Sağlık Bakanlığı’na bu verileri ulaştırıyoruz ve bu veriler sayesinde onlar da bu projenin ne ölçüde etkili olduğu ile ilgili detaylı bir gözlem yapmış oluyorlar. Bu sayıların bazılarından söz edecek olursak örneğin Kasım ayında 58.171 insanımız ile bağlantı kurduk, Şubat ayında 11.672 insanımız ile bağlantı kurarken Nisan ayında 30.228 kişi ile bağlantı kurduk. Bu sayılarımızda değişikler yaşanabiliyor yaşanmasının sebebi bizim okul sağlığı ile ilgili verdiğimiz hizmetlerden de kaynaklanabiliyor. Çünkü biz okullara da gidip taramalar yapıyor diş macunu ve diş fırçası dağıtarak onlara da hitap ediyoruz. Vatandaşlarımız buraya sadece kimlik kartlarını alarak gelebilir ve bu hizmetlerin hepsinden ücretsiz bir şekilde faydalanabilir. Herkesin buradaki birimlerin tümünden faydalanmaya ihtiyacı var diye düşünüyorum.” Gibi ifadeler kullandı. İşte Van’da bulunan İpekyolu Sağlıklı Yaşam Merkezi’nde bulunan ve Van halkına tamamen ücretsiz bir şekilde sunulan o hizmetler... BESLENME VE DİYET DANIŞMANLIĞI Aile Hekimleri obezite diyabet ve kolesterol ve benzeri konularda beslenme danışmanlığına ihtiyacı olan kişilerin kan tahlili yaptıktan sonra kan tahlil raporu ile birlikte Sağlıklı Hayat Merkezimizdeki diyetisyenlerimize yönlendiriyor ve bizler bu sağlıklı danışanların sonraki aşamada hizmetlerini buradan sürdürüyoruz. Tanıta mc-580 cihazı ile; yağ oranı ve ağırlığı, kas-kemik ağırlığı, mineral ağırlığı, metabolizma yaşı, bazal metabolizma hızı, iç organ çevresi yağlanma ölçümleri de ayrıca sağlıklı yaşam merkezlerimizde yapılmaktadır. EVLİLİK ÖNCESİ DANIŞMANLIK İpekyolu Sağlıklı Hayat Merkezinde verilecek evlilik öncesi danışmanlık hizmetinde; Üreme sağlığı hizmetleri kapsamında evlilik öncesi danışmanlık konusunda bilgi ve beceri kazandırmak, Adolesan gebelikler ve riskleri konusunda bilgi vermek, Kalıtsal kan hastalıkları (Hemoglobinopati) konusunda bilgi kazandırmak, Akraba evliliği konusunda bilgi vermek, Kan uyuşmazlığı konusunda bilgi kazandırmak, Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tanı, tedavi, önlenmesi konusunda bilgi kazandırmak, Ruh sağlığını değerlendirme konusunda bilgi kazandırmak gibi hizmetler veriliyor. Aile Sağlığı Merkezlerinize evlilik için başvuran çiftleri gerekli işlemleri tamamlandıktan sonra evlilik öncesi danışmanlık hizmeti verilmek üzere İpekyolu Sağlıklı Hayat Merkezimize yönlendiriliyor. GEBE BİLGİLENDİRME SINIFI Bu birimimizde tüm gebelerin doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası dönemlerine ilişkin bilgilendirilmeleri, bilinçli doğum yapmaları, anne ve baba adayları ile yakınlarına normal doğum eylemi, ağrı yöntemi konularında yeni rollerin benimsetilmesi, becerilerinin arttırılması ve sezaryenle doğum oranlarının azaltılması amaçlanmaktadır. Gebelik sürecinde gebelerde oluşabilecek anatomik fizyolojik ve psikolojik rahatsızlıkları atlatabilmeleri için gerekli destek verilmektedir.Aile sağlığı merkezlerinize bağlı gebelerin sağlıklı hayat merkezine yönlendirilmesi ayrıca aile sağlığı elamanı ile iletişim halinde olunarak gebelerin belirli günlerde aile sağlığı merkezinde toplanması sağlanarak gerekli eğitimler veriliyor. BİREYSEL DANIŞMANLIK/AİLE DANIŞMANLIĞI Bu birimimizde bireyin ruhsal ve fiziksel sağlık sorunları, evlilik veya çift ilişkisi, aile ve çocuklarla iletişim, iş veya okul yaşamı, özel yaşamı gibi konularda yaşanan psikolojik ve sosyoekonomik sorunların çözümü amacıyla gereken müdahaleler yapılabilmektedir. KETEM Serviks (rahim ağzı) kanser taraması için 30-65 yaş aralığındaki kadınlar (5 yılda bir) sürüntü alınarak taranmaktadır. (Taramaya gönderilecek kişiler gerekli koşullar sağlanmış olarak yönlendiriliyor. Meme kanseri taraması 40-69 yaş aralığındaki kadınların iki yılda bir mamografi filmi çekilerek gerçekleştiriliyor. Kolorektal kanser tarama programı ise 50-70 yaş arası kadın ve erkekler yılda bir gaita gizli kan testi (GGK) yapılarak taranmaktadır. Aile Sağlığı Merkezlerinize başvuran kişilerden yukarıda sıralamış olduğumuz yaş grubu aralığına girenleri Sağlıklı Hayat Merkezimize ücretsiz olduğunu belirterek yönlendiriyor ve bu alanda da hizmet veriyoruz. SİGARA BIRAKMA MERKEZİ Ayrıca sigara bırakma polikliniğimizde sigaranın bırakılmasına destek olma, zihinsel olarak sigara alışkanlığı bulunan kişiler için gerekli test ve anketleri yapmak, sigaranın yol açtığı sağlık sorunları hakkında bilgilendirmede bulunmak amacıyla hizmet vererek Sigara Bırakma Polikliniğine; kişilerin yönlendirilmesini sağlıyoruz. ÜREME SAĞLIĞI MERKEZİ Üreme sağlığı polikliniğimizde ise üreme sağlığı ve aile planlaması ile ilgili ihtiyaçların karşılanması, istenmeyen gebeliklerin ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesi, erken yaştaki gebeliklerin azaltılması, kadın ve erkeklerin cinsel sağlık konusunda bilgilendirilmesi, gençlerde bilinçli, sağlıklı üreme ve cinsel davranışların özendirilmesi hizmetlerinin verileceği polikliniğimize uygun kişileri yönlendiriyoruz. AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI MERKEZİ Koruyucu ağız ve diş sağlığı hizmetleri kapsamında da asıl amacımız polikliniğimize gelen kişileri ağız ve diş sağlığı konusunda bilinçlendirerek farkındalık oluşturmaktır. Tarama yapılacak kişilere gerektiği takdirde basit müdahalelerde bulunuluyor veya uygun birimlere yönlendiriliyor. TÜM BRANŞALR İLE VATANDAŞIN HİZMETİNDE Öte yandan bakanlık ise kurumsal sayfasında verilen 20 önemli sağlık hizmetini şu şekilde sıralıyor: Beslenme Danışmanlığı Fiziksel Aktivite Kronik Hastalıkların Yönetimi Sağlıklı Yaşlanma Danışmanlığı Kadın ve Üreme Sağlığı Gebe Sınıfı Evlilik Öncesi Danışmanlık Bireysel Danışmanlık/Aile Danışmanlığı Sosyal Çalışmalar ve Toplumsal Destek Sigara Bırakma Polikliniği Çocuk ve Ergen Sağlığı Danışmanlığı Koruyucu Ağız ve Diş Sağlığı Hizmetleri Sağlık Okuryazarlığı Okulu Okul Sağlığı Hizmetleri Görüntüleme Hizmetleri Tıbbi Laboratuvar Ünitesi Enjeksiyon-Pansuman Hizmetleri Tansiyon Ölçüm Hizmeti Enfeksiyon Kontrol Hizmetleri Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkez (KETEM) Faaliyetleri