Önder ALTINAL – Şehrivan ÖZEL2011 yılında yaşanılan iki büyük depremin ardından büyük hasar alan Van’ın 3 yıl geçmesine rağmen halen yıkımlar ile uğraşması ve ekonomik anlamda her geçen gün gerilemesi sıkıntıların ne denli ciddi olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor. Son 30 Mart yerel seçimlerinden sonra büyükşehir statüsüne de kavuşan kentte, işsizlik hat safhada, ekonomik bir çöküş var ve bunun yanı sıra esnaf halen enkazlar ve yıkımlar ile uğraşıyor. Esnaf halen enkaz yığınlarının içinde çalışıyor ve ekmek parası kazanmaya çalışıyor. Van’da 2011 yılında meydana gelen depremin üzerinden 3 yıl geçmesine rağmen bir türlü toparlayamayan ve her geçen gün durumu kötüye giden esnaflardan birisi de oto sanayi sitesi esnafı… Depremde ağır hasar alan tamirhanelerinde hizmet vermeye çalışan oto sanayi esnafı üç yıldır enkaz halinde çalışmaya devam ediyor ama bir sıkıntılar her geçen gün sırtlarındaki kamburu biraz daha büyütüyor. Konu hakkında görüştüğümüz esnaf o kadar dertli ki, bize haberimizin başlığını bile onlar atıyor: ‘Esnaf kan ağlıyor.’Esnafın bu yorumu ve yaşadıkları sıkıntıları Şehrivan Gazetesi olarak sanayi sitesinde kendimizi gözlemledik ve esnafı bizzat dinledik. Olumsuzlukların hat safhada olduğunu ve yaşanılan işsizliğin esnafa ne kadar yansıdığını bire bir görmüş olduk. Sıkıntılar ile ilgili görüştüğümüz esnaf, “Yıkılan ya da güçlendirilme verilen binalarımızı kendi imkânlarımızla yapıyoruz. Bunun yanı sıra sitede işsizlik oranı her geçen gün daha da artıyor. Eskinde 10-15 işçi çalıştıran dükkân sahibi şimdi ise 2-3 işçi çalıştırabiliyor. Birde yapılacak olan yeni sanayi sitesi var. Biz yeni sanayi sitesi yerine buradaki dükkânların yapılmasından yanayız. Çünkü bizim sitemiz güzel ancak denetimsizlik olunca bu hale geliyoruz” sözlerine yer verdi.İŞTE GAZETE OLARAK O SORULARIMIZ VE SANAYİCİ ESNAFIN SIKINTILARI:Depremden sonra oto sanayi sitesinin durumu nedir? Yapılan güçlendirmeler ya da yapılmayan binaların durumu nedir ve bu yapımlar esnafın kendi imkânlarıyla mı gerçekleşiyor?“ESNAF KENDİ BAŞININ ÇARESİNE BAKTI”Arvas yağ yetkilisi Celil: Depremden sonra oto sanayi sitesinde birçok esnaf mağdur oldu ve dükkânları yıkıldı ya da hasar aldı. Daha sonrasında dükkânların yeniden güçlendirilmesi için çalışmalar başlatıldı. Bu arada dükkânların yeniden güçlendirilmesi ya da yapılması için burada bulunana esnafın bir araya gelmesi gerekiyordu. Çünkü sanayi sitesi kooperatif olduğu için herkesin ortak bir karar alması gerekiyordu. Yani kredi kullanılıp dükkânların yapılması için ortak karar gerekiyordu. Ancak ortak bir karar çıkmadı. Çünkü kredi kullanmadan, kendi parasıyla dükkânını yapmak isteyince diğer dükkân sahipleri de ortak karar olmadığından dolayı kredi kullanamadılar ve kendi imkânları ile dükkânlarını yeniden inşa ettiler ve güçlendirdiler. Bu yüzden de sitede eksiklikler ve daha yapılmayı bekleyen ve yapımı süren dükkânlar var. Yani anlayacağınız esnaf kendi başının çaresine bakmak zorunda kaldı.“YAPILMASI BEKLENEN ÇOK DÜKKÂN VAR”Oto yıkamada çalışan işçi Mehmet Saim: Depremden sonra sitedeki dükkânların çoğu hasar aldı. Bunun yanı sıra çoğu dükkân için ise yıkım kararı verildi. Örnek olarak bizim kaldığımız blok için yıkım kararı verildi. Ancak verilen dilekçelerin ardından bu karar kaldırıldı ve bloka güçlendirilme verildi bana sorarsanız bu yanlış bir karardı. Çünkü bu bloklar çok eski bloklar ve sağlam bloklar değil. Bunların yıkılıp yeniden yapılması gerekiliyordu. Ancak bu yapılmayıp güçlendirilme verildi. Daha sonrasında kredi alınıp 13,5 Bin TL’den başlayan fiyatlarla güçlendirmeler yapılacaktı. Ancak çıkmayan ortak karardan dolayı güçlendirmeleri de esnaf kendi imkânları ile yaptı. Bu güçlendirmelerde ne kadar sağlam oda başka bir soru işareti. Sitenin tam olarak durumu budur. Ancak daha yıkılmayı bekleyen, güçlendirilmeyi bekleyen çok dükkân ve bloklar var.“SİTE İÇİN ÖNLEMLERİN ALINMASI GEREKİLİYOR”Kurban Usta araç servis yetkilisi: Depremden sonra büyük sıkıntılar yaşadık. Dükkânımız hasar aldı ve yıkmak zorunda kaldık. Daha sonra yeni dükkânımızı yapmak için kendi çabamız ile çalıştık ve çabaladık. Dükkânımızı, sitemizi ve hatta kentimizi hiç terk etmedik ve burada çalıştık. Ancak sitedeki durum bizleri sıkıntılara sürükledi ve her geçen gün sorun ve sıkıntılarımız büyüdü. Sitenin şuan ki durumu bana göre çok hoş bir durum değil. Çünkü ciddi anlamda sitede bir başıboşluk ve hunharca boş dükkânlar var. Bu dükkânlar boş ama birilerinin üzerine olan boş dükkânlardır. Sağlıklı bir şekilde çalışan ve ekmek parası kazanmayan dükkânlardır. Bunun için önlemlerin alınması gerektiğini düşünüyorum.“KAN KAYBETMEYE DEVAM EDİYORUZ”Çetin oto kaporta ve boya yetkilisi: Biz sanayici esnafı olarak depremden büyük hasarlar aldık. Benim dükkânım yıkıldı. Kredide alamayınca dükkânımı yapmak çok zor oldu ve maalesef de yapamadım. Demirlerden kulübe şeklinde bir dükkân yapmaya ancak gücüm yetti. Sitenin diğer esnafı da kendi çabası ve uğraşları ile dükkânlarını toparladılar ama büyük sıkıntılar yaşadılar. Tam olarak anlayacağız depremden sonra toparlanamadık ve her geçen gün kan kaybettik ve kaybetmeye de devam ediyoruz.Site hakkındaki durumun ne olduğunu hemen hemen anlamış olduk. Peki, iş durumunuz nedir?“İŞSİZLİĞİN SEBEBİ SİYASİ SORUNLARDIR”Arvas yağ yetkilisi Celil: İş olarak, işlerimizde ciddi anlamda bir küçülme ve azalma var. Çünkü biz büyükşehir olduktan sonra kesinle daha ileri ye gitmeyi ve büyümeyi planlarken maalesef daha da geriye gittik. Gerek oto sanayi sitemizde gerekse de genel olarak kentimizde büyük bir işsizlik söz konudur. Ben bu işsizlik sorununu ise siyasi sorunlardan kaynaklandığını, siyasi durumlardan dolayı işsizliğin bu kadar çok olduğunu düşünüyorum. İşlerimizin düştüğünden bahsettim. Ben daha öncesinde kendi dükkânımda toplamda 13 kişi çalıştırıyordum. Ancak şimdi ise ancak 2 kişi çalıştırabiliyorum. Neden çünkü ciddi bir daralma ve parasızlık var hal böyle olunca. İşsizlikte elbette ki artıyor. Bunun için ne yapılabilir derseniz de, bu daralmadan biran önce kurtulması gerekiliyor. Gerek yerel yönetimler ve gerekse de devletin bu konuya bir el atıp işsizlik sorununun her gece gün artması yerine işsizliğin her geçen gün daha aza indirgenmesi gerekiliyor. Yoksa bu işsizlik daha büyük sorunlara sebebiyet verebilir.KAÇAKÇILIK BİTTİ İŞSİZLİK BAŞLADIOto yıkamada çalışan işçi Mehmet Saim: İş konusunda kesinlikle işlerimiz yok denecek kadar az. Bugün bile ben saat 1 olmuş halen siftah yapmış değiliz. İş konusunda ciddi anlamda sorun ve sıkıntılarımız var. Gün oluyor evimize ekmek götüremediğimiz zamanlar oluyor. İş konusunda büyük bir düşüş yaşıyor ve bu her geçen günde azalacağı yerde artmaktadır. İşsizliği neye bağlıyorum derseniz? Ben işsizliği sınır kapılarının açılmamasına bağlıyoruz, kaçakçılık durmasına bağlıyorum. Yani anlayacağınız işsizlik kaçakçılık bitmesiyle başladı. Bu anlamda kaçakçılığın yeniden başlamasını elbette ki söylemeyeceğim ama sınır kapılarının artık açılıp esnafımızın orada işler yapması gerekiyor. Saçma sapana bahanelerden dolayı insanlar kandırılmamalı bir masada oturulup bu sınır kapısı açılmalıdır. Vanlı esnafın ekmek kapıları açılmalıdır. Yoksa işsizlik her geçen gün daha çok düşer ve bizlerde her geçen gün daha da muhtaç oluruz.“ÇALIŞACAK İŞÇİ BULAMIYORUZ”Kurban Usta araç servis yetkilisi: İşsizlik konusuna gelecek olursak. Ciddi bir işsizlik var. Bunun yanı sıra işçi bulma sıkıntımızda var. Diğer esnaf arkadaşlarım bana katılırlar mı bilmiyorum ama eskiden işlerimiz yoğunda bu yüzden işçiye iyi para veriyor ve sigortalarını da yatırıyorduk. Ancak şimdi iş olmadığı için sigorta yatırıp ayrıca yüksek maaş veremiyoruz. Hal böyle olunca maaş az olduğundan dolayı işçiler gelmiyorlar. Bizimde bütçemiz ancak buna yetiyor. Hal böyle olunca işçi sıkıntısız yaşıyoruz. İşsizliği konuşmak bile istemiyorum. Çünkü işsizlikte başka şehrin bizim şehrimiz kadar işsizliği sorunu yaşadığını gözlerimle görsem inanmam. Bunun içinde gerek yerel iktidarın gerekse de hükümet iktidarının adım atmasını bekliyoruz.“İŞSİZLİK ATIP TUTMAKLA ÇÖZÜLMEZ”Çetin oto kaporta ve boya yetkilisi: Bu kadar sıkıntı yaşarken iş konuşmak bence çok saçma çünkü ben dükkânımı bile yapamazken işsizliği çok net bir şekilde özetliyorum. Sitedeki durumu soracak olursanız. Evet, büyük bir işsizlik ve bir türlü dönmeyen sıcak para sıkıntımız var. Tabi bu memleketin ve bu ülkenin yetkilileri de durup bu durumu sadece izleyince işler çıkmaza giriyor ve işsizlik ve yoksulluk her geçen gün artıyor. Bunun önüne elbette geçilmesi gerekiliyor. Ancak yetkililerin atıp tutmaları ile değil masa başında bir araya gelerek bunu çözmeleri gerekiyor.Son olarak yeni oto sanayi sitesi yapılacak denildi. Bu konu hakkında bir bilginiz var mı? Birde yeni sanayi sitesi sanayici esnafına ne katar?“SİTEDE DENETİMSİZLİK HAT SAFHADA”Arvas yağ yetkilisi Celil: Yeni sanayi sitesine pek bir ihtiyacımızın olduğunu düşünmüyorum. Konuyla ilgili pek bir bilgimde yok tabi. Bana göre bu site bize yetiyor ve biraz daha özen gösterilirse güzel bir sitemiz olduğunu düşünüyorum. Güzel bir sitemiz var ancak bu sitemizde büyük bir denetimsizlik söz konusudur. Çünkü bu sitede veri verende çalışıyor vermeyende, işi bilende dükkân açıyor bilmeyende, başka işler yapmak için dükkân açanlarda var. Hal böyleyken burada büyük bir yoğunluk var. Denetim olmadığı zamanda bu başını alıp gidiyor. Ancak bunun yerine denetimler yapılırsa bunun üzerine gidilirse burada boş olan ya da boş çalışana dükkânların hemen hepsi kapanır ve sitedeki yoğunlukta azalır. Şu an itibariyle tahmini olarak burada bin 100 dükkân bulunmaktadır. Bu da yüksek bir sayıdır ve yoğunluktur. Bu yüzden bu yoğunluk esnafı da sıkmakta ve iş olanaklarını da azaltmaktadır.“YENİ SİTE GELECEK VADEDİYOR AMA…”Oto yıkamada çalışan işçi Mehmet Saim: Yeni sanayi sitesinin ne aşamada olduğu hakkında bilgi sahibi değilim. Ancak yeni sanayi sitesinin iş konusunda esnafa pek şey katacağını da düşünmüyorum. Esnafın buradaki eski dükkânları yerine yenileri yapılsaydı daha mantıklı olur diye düşünüyorum. Ancak yapılacak olan yeni sanayi sitesinin geleceğe yönelik bir adım olduğunu düşünürsek gerek büyüyen şehrimiz açısından gerekse de büyükşehir belediyesi olduktan sonra gelecekte bu site çok önem arz edebilir. Bu yüzden bende yapılacak olan yeni sitede bir dükkân alımı için başvuru yaptım ve alacağımda. Gelecekte yeni sanayi sitesinin bura gibi önemli bir yer olacağını düşünüyorum. Ama işsizliği bitirecek ya da esnafı çok rahatlatacak diye bir şey demiyorum.SİTENİN SIKINTISI ÇOK DİNLEYEN YOK!Oto sanayi siten diğer birçok sıkıntının da olduğunu vurgulayan Saim şu ifadelere yer verdi: “Size ayrıca sitedeki sıkıntıların birçoğunu de dile getirmek isterim. Sitemizde ciddi anlamda bir denetim yok. Vergi veren vermeyen, çalışan çalışmayan herkesin burada dükkânı var. Çalışıp çalışmamaları elbette ki bizi çok bağlamıyor. Ancak bu çalışmayan dükkânlar hep pislik içinde, sarhoşun, eroincinin ve fuhuş çetecilerinin mekânı haline geliyor. Bizim sitemizde özellikle fuhuş olayları çok var. Burada akşama kadar iş için çalışan kadınlar var. Hal böyleyken sanayide çalışanlarında hemen hepsi genç insanalar hal böyle olunca fuhuş olayları hat safhaya çıkıyor. Sarhoşlar akşamları burada volta atıyor. Bunları hiç kimse görmüyor mu yoksa bu durum hoşlarına mı gidiyor onu da anlamış değilim. Sitenin yeni başkanı seçildi. Ben yeni başkanı hayatım boyunca ne gördüm nede bir gün olsun halimizi hatırımızı sorduğuna denk geldim. Yani anlayacağınız biz işsizlik ve diğer sorunların yanı sıra birde bu sıkıntıları yaşıyoruz.”“YENİ SİTENİN YAPIMI DEĞİL ESNAFA NE KATACAĞI ÖNEMLİDİR”Kurban Usta araç servis yetkilisi: Yeni sanayi sitesi hakkında hiçbir bilgim yok. Zaten dükkânımı yeni yaptım ve bir sürü para harcadım. Bu yüzden yeni bir sitede yeni bir dükkân alacak bir bütçem ve kazancım yok. Bu yüzden konuya pek hâkim değilim. Ama şu kadarını söyleyebilirim ki yeni site esnafımıza iş konusunda ekmek parası konusunda bir şeyler katacaksa baş üstüne ama yok bir katkısı olmayacak bence bu boş bir çalışmadır. Onun yerine buradaki esnafına üzerine düşülürse daha mantıklı ve güzel işler yapılır.“YENİ SİTE BOŞ BİR İŞTİR!”Çetin oto kaporta ve boya yetkilisi: İnanın ki bu yapılacak ya da yapılacak mı onu da tam bilmiyorum ama yeni oto sanayi sitesi beni zerre alakadar etmiyor. Çünkü ben ekmek paramı kazanırsa burada zaten kazanırım. Kentin büyükşehir olduktan sonra bu sanayi sitesinin güzel görünüme sahip olmadığını söyleyenlerin bence yeni site yerine bu sitede iş yapmayan ve boş dükkân sahiplerini denetlemesi ve onları buradan çıkarmaları gerekiyor. Daha sonrasında zaten site daha güzel bir görünüme ve iş olanaklarına da sahip olur. Ama böyle bir dönemde yeni bir site bana göre boş bir iştir.