ŞEHRİVAN ÖZEL - Van'da trafik sıkıntısı devam ederken kent sakinleri tarafından soruna çözüm çağrıları devam ediyor.Her geçen gün iyice içinden çıkılmaz hal alan trafik sıkıntısı ile ilgili dile getirilen kısa vadeli çözüm önerisi olan parkomata Van Büyükşehir Belediyesi tarafından olumu cevap verilirken, belediyenin kısa süre içerisinde parkomat projesini başlatmasını bekleniyor. Fakat uzun vadede Van'ın beklediği önemli adımlardan birisi ise hafif raylı sistemden oluşan tramvay projesi.Yıllardır gündemde olan YYÜ, OSB ve diğer paydaşlar tarafından sıkça tartışılan konu son günlerin yine en çok konuşulan konusu haline gelirken Tuşba Belediyesi ile OSB'nin gündeme getirdiği o konu sosyal medyanın da gündemi oldu. Şehrivan Gazetesi yazarlarından Bingöl Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Önder Çakırtaş'ın #VanaTramvay etiketiyle başlattığı kampanyaya Vanlılar katılım sağlarken, tramvay talepleri dillendirilmeye başlandı. Kısa sürede kampanyaya destekler çığ gibi büyüdü... TRAMVAY VAN'A OLUR MU?Öte yandan tramvay projesine sosyal medyadan tam destek sağlanırken, projenin Van'a uygulanıp uygulanmayacağı ise konuşulmaya başlandı. YYÜ Rektörü Peyami Battal'ın Edremit'ten Üniversiteye uzanacak projenin detaylarını daha önce paylaştığı sistem için yapılan yorum üzerine OSB başkanı Şemsettin Bozkurt da twitter üzerinden görüş paylaştı. Bozkurt, Van'a uygulanabilirliği tartışılan proje için:"Bursa OSB Başkanı Tramvay Üreticisi Ben Görüştüm Günlük 150 Bin Yolcu 50 Km'de Yap İşlet Devret İçin Son Derece Fizibil Dedi." VAN'A TRAMVAY OLUR MU DEMEYİN?Tramvay projesinin sıkça konuşulduğu şu sıralar akıllara bir kez daha Van'a tramvay projesi uygulanma tartışmaları geldi. Geçtiğimiz yılda gündeme gelen o konuyla ilgili paylaşımlar artınca akıllara geçtiğimiz yıl Kafkassam Başkanı Dr. Hasan Oktay'ın 2015 yılında yazdığı o yazdı geldi. Oktay, o yazısında Van'a tramvay projesi yapılması ile ilgili şu yazıyı kaleme almıştı:Van Doğu Anadolu'nun önemli şehirlerindendir. Tiflis-Revan-Tebriz savunma hattının hemen gerisinde levazım ve istihkam şehri olarak Osmanlı-İran coğrafyası rekabetinde stratejik öneme sahiptir. 1915 Osmanlı için felaket yılı, Van için ise tüm felaketlerin karabasan gibi çullandığı yıldır. Van 1915te hafızasını kaybetmiştir, yakılmıştır yıkılmıştır. Toparlanması yıllar yılı sürmüş adeta bir daha belini doğrultamamıştır. Bu yetmezmiş gibi 23 Ekim 2011'de meydana gelen depremde harap olan Van şehri yeniden inşa edilirken ulaşım hakkında yapılacak planlamalar için bir ip ucu olur mu diye sizlere 1909 yılında gerçekleştirilen bir çalışmadan kesitler sunacağız. 1909 yılında Van'da tramvay çalıştırılmak için bir adım atılmış ve fizibilite raporu hazırlanmıştır. Daha sonra gelişen siyasi olaylar bu teşebbüsün hayata geçmesini engellemiş ama bu gün şartlar tramvay için çok uygundur.1909 yılı Van'da eski şehirden yani kalenin güneyindeki şimdiki harabelerin olduğu yerden yeni yerleşim yeri bahçelere Ermenilerin deyimiyle Aygestan'a tramvay hattı kurulması için bir çalışma yapılmıştır. İstanbul'dan Vana bir fizibilite raporu talep formu gönderilmiş ve bu talepte Van için uygun şartlar sorulmuştur. Öncelikle uygun bir güzergah sorgulaması yapılmış ve tramvay için iskeleden başlayan ve eski şehirden geçen şu anki emniyet müdürlüğünün yanından boyalar camiinden Sıhke caddesi üzerinden valiliğin olduğu yere kadar bir güzergah tespit edilmiştir. Bu hat eski cezaevi mevkiinden sağa ayrılan bir kol ile Hacıbekir kışlasına kadar da uzatılacaktır. Yazılan raporda bu yolun şose bir yol olduğu belirtilmekte ve tramvay yolu inşası için uygun olduğu bildirilmiştir. 1909 şartlarında bu güzergahın 15 metre ve bazı yerlerde bu mesafenin 6 metre genişliğinde bir yol olması Van'ın yeni yerleşim merkezinin yani eski şehir ile Bahçeler mevkiinin arsında bağlantıyı kuran bu caddelerin son derece geniş ve bakımlı olması Tramvay hattının tesisi için oldukça önemlidir. Ayrıca raporu hazırlayan mühendisin yoldaki menfezleri de inceleyerek tramvay hattı için uygun bir güzergahı bulması işe başlamak için ilk adım sayılmaktadır. Bu güzergahın Van'ın ulaşım ihtiyaçlarına uygun olması mesafenin kısa ve şehrin taşıma taleplerine cevap veren en uyun bir güzergah olması bu projenin uygulanabilirliği açısından son derece önemlidir. Aynı zamanda Van şehirciliği için de oldukça önemli bir rapordur bu çalışma. Van'da 1909 şartlarında araba şirketleri yoktur. Şehir neredeyse ikiye bölünmüş, bir tarafta kalenin önünde eski şehir ve diğer tarafta ise yeni kurulan bağlar bahçeler Aygestan bölgesidir. Arasında ise azımsanamayacak bir mesafe vardır. Bu mesafe arasında ise ciddi bir nüfus hareketliliği olmaktadır. Bu iki yerleşim yeri arasında 22 adet kira arabası mevcuttur ki beher araba dört kişi kapasitelidir ve beher kişiden 40 para ücret alınarak 4 km mesafedeki Bağlar/Bahçeler/Aygestan mevkiine yolcu naklederler. vasati olarak her araba sekiz sefer gidiş geliş yapar. Raporda önemli bir not olarak şöyle denmektedir bu arabalar günlük 2500 kişiyi karşılıklı taşımaktadır. Ama bunun yanında bir çok kişi yaya ve ya kendi nakil araçlarıyla eski şehir ile yeni şehir arasında gidip gelmektedir. Eşya vesaire yük ise öküz arabasıyla taşınır. Dolayısıyla Van'da bir tramvay hattına ihtiyaç vardır. 1909 şartlarında 2500 kişi için bir teşebbüs gerçekleştirilirken bu gün Van'ın nüfusu ortadadır. Tramvay kurulunca her şey bitmiyor, en önemlisi ise bu tramvayın çalışacağı hatta elektrik olup olmaması yani tramvay hattı elektrikli olacak ve bu hattın işlemesi için elektrik enerjisine ihtiyaç vardır. Bunun için de bir araştırma yapılmış ve şehre yakın iki nehir üzerinde birer elektrik üretim merkezi kurulabileceği rapor edilmiştir. Bendi Mahi yani Muradiye şelalesinden elektrik üretimi için istifade edilebileceği söylenmektedir. Buradan elde edilecek elektrik ile tramvay işetilirken şehrin de aydınlanması sağlanabilir. Hatta şehirde 1000 ila 1500 ev bu elektrikten istifade etmek için hemen abone olabilir. Tramvay inşası için harcanacak para da bu elektrik üretimi sayesinde elde edilebilir. Kaldı ki tramvay için yapılan elektrik üretimi böylece kendi maliyetini çıkaracağı gibi tramvay işletmesi maliyetleri de oldukça düşecektir. Bunun yanında hastaneler kiliseler ve camiler ise bedava elektrik kullanması gerektiği bu raporda belirtilmiştir. Böylece sosyal bir devlet olmanın gereği de ortaya konmuş oluyordu. 1909 yılında Van'da tramvay işletmesi için yapılan bu çalışmada inşaatın niye başlamadığını bilemiyoruz ama en azından Van'da böyle bir teşebbüsün olması bu gün bile çok önemlidir. Van'da hafif raylı sistem ulaşım araçlarının artık büyük bir ihtiyaç olduğu gerçeği ortadadır. 1909'da başlanan bu çalışmanın bu gün sonuç vermesini istemek sanırım Vanlıların en büyük hakkıdır. Tiflis-Revan-Tebriz savunma hattının hemen gerisinde önemli bir merkez olan Van hak ettiği yere gelmelidir.