ŞEHRİVAN ÖZEL: HAKAN İZGİ-UĞURCAN DEMİR Türkiye, ulaşım konusunda son 20 yılda karayolları ile birlikte demir ağları konusunda da önemli yatırımlar yapan ülkelerden birisi oldu. Son 20 yıl içinde demir yolu konusunda önemli yatırımlar yapılırken şu ana kadar 8 il arasında hızlı tren bağlantıları kuruldu. İstanbul’dan Sivas’a kadar uzanan bir hattın bağlandığı yüksek hızlı tren hatları ile ilgili çalışmalar sürerken yakın dönemde bu hatta Kars da eklendi. Her geçen gün bir ilin daha dahil edildiği çalışmalar sürerken Ulaştırma 2053 Vizyonu kapsamında önümüzdeki 20 yılda eklenecek yeni hatlar da açıklandı. 2053 planlamasına göre, Türkiye’de 2053’e kadar 8 bin 554 kilometrelik demir yolu hattının tamamlanması öngörülürken hızlı trenlerle bağlı il sayısı 8’den 52’ye çıkacak. Van gibi stratejik, jeopolitik ve ekonomik olarak çok kritik bir kavşakta yer alan bir kentin planlamada yer almadığı görüldü. Uzun yıllardır Kuzey Van Gölü Demiryolu hattı bekleyen Van için bu yönde de bir planlama olmadığı dikkatlerden kaçmadı. 52 İLE HIZLI TREN GİDECEK VAN’A GELMEYECEK! Son yıllarda uluslararası alanda yeniden dizayn edilen ilişkiler, ülkelerin ticari rekabetleri tren yolu hatlarının önemini daha da artırdı. Türkiye’nin demir yolu ulaşımı stratejik öneme sahip Ulaştırma ağı ile Asya ve Avrupa kıtaları arasında bağlantı sağlayan merkezi konumdaki Türkiye’nin demir yolu ulaşımı bu ağ içinde stratejik öneme sahip bulunuyor. Bu kapsamda yeni yatırımlarla bu stratejik önem daha büyük bir etkiye kavuşturulmaya çalışılıyor. Ulaştırmadaki en önemli ulaşım alanlarından birisi olan demiryolu konusunda Türkiye’de de yeni yatırımlar aralıksız sürerken hızlı tren konusunda da ciddi hatlar kuruldu. Onlarca saat süren yolculuklar birkaç saate kadar düşüren hızlı tren çalışmaları sürerken Ulaştırma 2053 vizyonu ile bu anlamda yeni bir hedef ortaya konuldu. Önümüzdeki 20 yılın program kapsamında gerçekleştirilecek alt yapı yatırımlarıyla hızlı trenlerle bağlı il sayısı 8'den 52'ye çıkacağı açıklandı. NAKLİYEDE VE ULAŞIMDA YENİ GÖZDE DEMİRYOLU! Yük taşımacılığında demir yolunun payı 2019’da yüzde 3,13 ile yaklaşık 33 milyon ton olarak gerçekleşirken bu rakamın 2023’te yüzde 5’i geçerek 55 milyon tona çıkması bekleniyor. Demir yolunun taşımacılıktaki oranının 2029’da yüzde 11’in üzerine yükselmesi, 2053’te de yaklaşık yüzde 22 olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. Böylece demir yolunun yük taşımacılığındaki payı 2019'dan 2053'e kadar 7 kat artacak. Yolcu taşımacılığında 2053'te trenin payının 6 kattan fazla artması öngörülüyor. 2023'te demir yolu ile taşınan yolcu sayısının yaklaşık 19,5 milyon olması, bu rakamın 2035'te 145 milyonu, 2053 yılında da 269 milyonu geçmesi bekleniyor. Yine bu kapsamda demir yollarında yolcu taşımacılığının payı yüzde 6,20’ye çıkarılacak. VAN GİBİ ÖNEME SAHİP BİR KENT PLANLAMA DA YOK! Ülkenin ulaşım ağındaki payı artırılarak demir yollarının yolcu taşımacılığındaki payının yüzde 1'den Avrupa ortalamasının üzerine, yüzde 6,20'ye çıkarılması amaçlanıyor. Bu da bugün 19,5 milyon olan yolcu sayısının yaklaşık 270 milyona ulaşması anlamına geliyor. Yine yurt dışı yük taşımacılığında da demir yolunun payının 10 kat artırılması hedefleniyor. Tüm ulaşım modları arasında yük taşımacılığının, 2023’te 55 milyon ton ve yüzde 5,08 olması beklenen oran da 7 kat artırılarak 440 milyon ton yükün demir yolu ile taşınması sağlanacak. Böylece demir yolunun payının, yüzde 18 olan Avrupa ortalamasının da üzerine çıkılarak yüzde 21,93'e yükseltilmesi hedefleniyor. Ulaştırma ve Lojistik Ana Planı'na göre, 2053'e kadar 6 bin 196 kilometre hızlı tren hattı, 1474 kilometre konvansiyonel hat, 622 kilometre yüksek hızlı tren hattı ve 262 kilometre çok yüksek hızlı tren hattı olmak üzere 8 bin 554 kilometrelik demir yolu hattının tamamlanması öngörülüyor. Bu kadar büyük yatırımlara rağmen yeni planlamalarda ise Van’ın olmaması ise dikkat çekiyor. VAN YILLARDIR KUZEY VAN GÖLÜ DEMİRYOLU HATTI İÇİN ÇAĞRI YAPIYOR! Son 20 yılda ulaştırma anlamında yapılan yatırımlara rağmen Van’ın stratejik önemini daha da artıracak olan Kuzey Van Gölü Demiryolu hattı konusunda ise hiçbir adım atılmış değil. Hem nakliyede hem de yolcu taşımacılığında büyük bir kazanım olacağı düşünülen ve Çin’den İran’a, İran’dan Van’a uzanan hattın devamı olarak görülen bu proje yapılan sayısız çağrıya rağmen gündeme bile alınmadı. Van-Bitlis arası ulaşımın hala feribotlarla sağlandığı sistemin değişmediği, kesintisiz bir hattın olması gerektiği ile ilgili çağrılar dönem dönem konuşulmasına rağmen yatırım programlarına bir türlü dahil edilmedi. Son yılların en çok ilgi gören hatları arasında yer alan Van Gölü Ekspresi turları da bu bağlantının olmaması nedeniyle Kars’a ekonomik olarak çok büyük katkılar sağlayan Doğu Ekspresi’nin gölgesinde kaldı. NE KUZEY VAN GÖLÜ KONUŞULUYOR NE DE HIZLI TREN! Doğu Ekspresi gibi önemli bir hatta sahip olan Kars yeni dönemki hızlı tren projesi konusunda da ilk sırada yer alıyor. Van gibi Çin’den Türkiye’ye uzanacak bir hattı Batı’ya aktarabilecek bir kent ile ilgili ne Kuzey Van Gölü Demiryolu hattı projesi ne de hızlı tren planlaması yapılmıyor. Böyle bir hattın kurulması halinde bir dönemler tartışılan Van-Tebriz hızlı tren hattı gibi projelerin de önünü açması beklenen hattın 2053’ün programına konu edilmemesi ise dikkat çekti. Hazırlanan haritada Trabzon, Malatya gibi birçok için yeni hatlar planlandığı görünürken Van’ın eski hattının aynı şekilde kaldığı yeni bir hat eklenmesi konusunda hiçbir öngörünün olmadığı görüldü. HAYATA GEÇİRİLECEK YHT VE HIZLI TRENLER 2019-2022: Karaman-Ulukışla, Konya-Karaman, Bursa-Osmaneli, Bandırma-Balıkesir. 2019-2023: Ankara-Sivas, İzmir-Ankara (İzmir-Afyon kesimi), Halkalı-Kapıkule Adana-İncirlik-Toprakkale, Toprakkale-Bahçe-Nurdağ-Başpınar. 2023-2029: İzmir-Ankara (Ankara-Afyon kesimi), Bandırma-Bursa, Aksaray-Ulukışla, 3. Havalimanı-Çatalca. 2024-2030: Adapazarı-Gebze-Halkalı, Ulukışla-Yenice, Aliağa-Çandarlı-Bergama, İstanbul-Ankara (Süper HT), Sivas-Erzincan, Yerköy-Kayseri, Bursa-Gemlik, Mürşitpınar-Şanlıurfa, Konya-Seydişehir-Antalya, Balıkesir-Bergama, Adana-Mersin, Delice-Çorum, Sivas-Çetinkaya, Aksaray-Konya, Selçuk-Ortaklar-Aydın, Aydın-Denizli. 2026-2035: Çetinkaya-Malatya, Eskişehir-Afyon, Afyon-Burdur, Burdur-Antalya, Kayseri-Aksaray, Çorum-Merzifon, Merzifon-Samsun, Delice-Kırşehir, Kırşehir-Aksaray, Aksaray-Şereflikoçhisar, Nurdağı-Kahramanmaraş, Gaziantep-Şanlıurfa, Şanlıurfa-Mardin, Erzincan-Erzurum, Erzurum-Kars, Malatya-Elâzığ, Elâzığ-Diyarbakır, Kars-Dilucu. 2034-2051: Nusaybin-Cizre-Silopi-Habur, Siirt-Kurtalan, Adıyaman-Gölbaşı-Kahta, Erzurum-Rize, Erzincan-Trabzon, Tokat-Turhal. YENİ OTO YOL PROJELERİNDE DE VAN YOK! Öte yandan 2053’e kadar yapılacak otoyol çalışmalarında da Van ve bölge illeri ile ilgili bir planlama olmadığı gözlendi. İşte 2053 yılına kadar yapılacak o yollar: Aydın-Denizli, Kınalı-Tekirdağ-Çanakkale Savaştepe, Çanakkale-Savaştepe, Ankara-Kırıkkale-Delice, Antalya- Alanya, Sapanca-Afyonkarahisar, Samsun-Mersin, Trabzon-Habur, Afyon-Burdur, Alanya-Silifke, Delice-Samsun, Ankara-İzmir, Bozüyük-Afyonkarahisar, Denizli-Burdur-Antalya, Gerede-Merzifon-Bürgulak, Şanlıurfa-Habur (Diyarbakır bağlantı yolu dahil), Sivrihisar-Bursa.